Nguồn gốc ít người biết của 'xỏ lá ba que'

Xỏ lá ba que/ba que xỏ lá (thành ngữ):

Nghĩa đen: Một trò cờ bạc bịp bợm.
Nghĩa bóng: Những hạng người lừa lọc, bịp bợm, đểu cáng.

Giải nghĩa:

Theo Từ điển Thành ngữ - Tục ngữ Việt Nam (NXB Văn hóa - Thông tin), vào thời Pháp thuộc, nước ta xuất hiện một nhóm người chuyên tổ chức trò chơi "có thưởng".

Chủ trò dùng ba cái que nhỏ, trong đó chỉ một cái que xỏ vào chiếc lá rồi chìa ra cho mọi người xem. Nếu ai rút trúng cái que có chiếc lá khi chủ trò nắm tay lại, người đó sẽ được thưởng. Ngược lại, người không rút trúng sẽ bị mất số tiền đặt cọc trước.

Bằng thủ đoạn lừa đảo, chủ trò sẽ đánh tráo cái que khiến người chơi đoán sai và mất tiền cọc. Đó cũng là lý do mọi người gọi chủ trò là bọn ba que xỏ lá, hoặc bọn xỏ lá ba que.

Tương tự, cuốn Việt Nam tự điển (1954) của Hội khai trí Tiến Đức giải thích rằng "ba que" là một cuộc đánh tiền bằng ba cái que của bọn keo hèn bày ra đánh ở đường ở chợ. Nghĩa bóng để chỉ những người dối trá.

"Xỏ lá" là trò làm ra để lừa người ta kiếm tiền. Như vậy, chữ "xỏ" trong "phường ba que xỏ lá" là để chỉ người gian xảo, lừa gạt.

Ngoài ra, cuốn này đề cập đến từ "ba lá" cũng với hàm ý tương tự. Cụ thể, ba lá nghĩa là một cuộc đánh tiền, lấy ba quân bài đảo đi đảo lại. Ai đặt tiền trúng vào quân ông lão sẽ thắng. Nghĩa bóng của từ này là để chỉ những kẻ hèn hạ.

Thái An