Người khai sinh gia tộc giàu nhất châu Âu

Ảnh chụp gia tộc Rothschild. Nguồn: Twitter

Ngày 23/2/1744, Mayer Amschel Rothschild cất tiếng khóc chào đời trong một khu tập trung Do Thái ở Frankfurt. Moses - cha của Mayer - là một thợ bạc chuyên cho vay lãi lưu động sinh sống và làm việc ở vùng Đông Âu. Sau khi Mayer ra đời, Moses định cư tại Frankfurt. Ngay từ nhỏ Mayer đã thể hiện tài trí bẩm sinh đáng kinh ngạc về kinh doanh. Cha của Mayer dồn rất nhiều tâm huyết để đầu tư cho con trai, dốc lòng giảng giải cho Mayer một cách hệ thống những kiến thức kinh doanh liên quan đến tiền tệ và cho vay.

Moses qua đời khi Mayer mới 13 tuổi. Chàng trai trẻ quyết định theo nghề tài chính và làm việc trong ngân hàng của dòng họ Heimer gốc Âu ở Hannover. Tại đây, Mayer đã gặp tướng Stauffer, một khách hàng có tầm ảnh hưởng trong hoàng gia. Mấy năm sau, khi trưởng thành, Mayer trở về Frankfurt tiếp tục công việc làm ăn là cho vay lãi của cha mình, mở ra một chân trời mới cho dòng họ Rothschild.

Khi biết tướng Stauffer cũng trở về Frankfurt và đang làm trong cung vua William, Mayer nghĩ ngay đến việc phải lợi dụng tốt mối quan hệ này. Tướng Stauffer tỏ ra rất vui khi gặp lại Mayer. Bản thân tướng Stauffer là một nhà sưu tập tiền có tiếng, còn việc nghiên cứu lĩnh vực tiền tệ của Mayer cũng đã có mấy đời gia truyền, cho nên, mỗi lần đàm đạo đến các loại tiền cổ, sự thành thạo của chàng trai trẻ này khiến cho vị tướng rất hài lòng.

Tướng Stauffer càng vui hơn khi Mayer tự nguyện bán cho ngài những đồng tiền hiếm với chiết khấu rất cao, vì thế mà ông xem Mayer như tri kỷ. Một hôm, thông qua giới thiệu của tướng Stauffer, Mayer được diện kiến vua William, ông nhận ra vị vua này cũng là một nhà sưu tầm tiền cổ, vậy là Mayer lại dùng cách tương tự để lấy lòng William.

Sau nhiều lần được Mayer bán cho những đồng tiền quý với giá rẻ, vua William tỏ ra áy náy trong lòng bèn hỏi xem Mayer có muốn giúp gì không. Chớp lấy thời cơ, Mayer đề xuất muốn trở thành người đại diện chính thức của hoàng cung, ngay tức khắc, vua William đồng ý.

Ngày 21/9/1979, Mayer đã gắn huy hiệu hoàng gia lên tấm bảng hiệu của mình, bên cạnh viết một dòng chữ "M.A. Rothschild, người đại diện do vua William chỉ định". Một thời gian sau đó, danh tiếng Mayer nổi như cồn, công việc làm ăn theo đó mà phát đạt.

Trong lịch sử, bản thân Thái tử William - người ham tiền hơn mạng sống, nổi tiếng là người cung cấp "quân đội đánh thuê" cho quốc gia khác để "gìn giữ hòa bình". Ông có mối quan hệ mật thiết với các hoàng thất ở nhiều quốc gia châu Âu, đặc biệt rất thích làm ăn với hoàng gia Anh quốc. Do có nhiều nguồn lợi hải ngoại nên nước Anh thường xuyên phải dùng đến quân đội để duy trì và bảo vệ lợi ích của mình, nhưng số lượng binh lính lại không đủ trong khi lượng tiền mà nước Anh xuất ra tương đối nhiều và ít khi khất nợ. Vì lẽ đó, quốc gia này được lòng William.

Về sau, khi cuộc chiến tranh giành độc lập của Mỹ nổ ra, số lượng quân Đức mà Washington phải đối phó còn nhiều hơn cả số quân Anh quốc. Nhờ đó, Thái tử William tích lũy được khối tài sản lớn nhất trong các hoàng thất châu Âu, ước khoảng 200 triệu đôla Mỹ. Cũng vì thế mà người đời gọi ông là "con cá mập cho vay máu lạnh nhất châu Âu".

Sau khi trở thành một thành viên dưới trướng Thái tử William, Mayer tận tâm tận lực xử lý tốt các việc, vì vậy rất được William tin tưởng. Không lâu sau cuộc đại cách mạng tư sản Pháp bùng nổ (1789-1799), làn sóng cách mạng dần lan rộng sang các nước lân cận theo chế độ quân chủ. Thái tử William bắt đầu nhấp nhổm không yên và lo rằng khi cuộc cách mạng lan tới Đức, các phần tử phản loạn sẽ cướp sạch tài sản của ông.

Ngược lại với cách nghĩ đó, Mayer lại rất vui mừng với cuộc cách mạng Pháp, bởi cuộc khủng hoảng này khiến cho lượng tiền của ông tăng lên. Khi ngọn lửa cách mạng lan đến thành La Mã cổ kính, cắt đường trung chuyển thương mại của Anh, giá hàng hóa nhập khẩu tăng vọt. Công việc vận chuyển hàng hóa từ Anh sang Đức giúp Mayer kiếm bội tiền.

Mayer có câu nói nổi tiếng: "Gia đình cầu nguyện cùng nhau sẽ kết dính lại với nhau". Người đời sau không thể hiểu được sức mạnh nào có thể khiến dòng họ Rothschild quyết tâm theo đuổi quyền lực đến vậy. Năm 1880, dòng họ này đã trở thành gia tộc Do Thái giàu có nhất Frankfurt. Mayer nhận danh hiệu "Đại diện Hoàng gia đế chế" do Quốc vương xứ La Mã thần thánh ban cho. Danh hiệu này giúp ông đi lại khắp nơi trong đất nước La Mã miễn trừ các loại thuế đánh vào người Do Thái. Thậm chí nhân viên công ty ông có thể mang vũ khí theo.

Năm 1803, mối quan hệ giữa Mayer và Thái tử William ngày càng mật thiết. Anh họ của William là quốc vương Đan Mạch ngỏ ý muốn vay William một khoản tiền, nhưng sợ người khác biết sự giàu có của mình nên William không đồng ý. Mayer lợi dụng thời cơ bảo với William rằng: Thái tử cứ cho vay trên danh nghĩa quốc vương Đan Mạch vay Rothschild. Sau khi cân nhắc William thấy đây là một phương án có lợi vừa cho vay mà không để lộ sự giàu có của mình.

Đây là thương vụ đem lại cho Mayer thành công rất lớn. Liền sau đó, sáu khoản vay của hoàng thất Đan Mạch được giao dịch thành công qua Mayer. Thanh danh của Rothschild theo đó nổi như cồn.

Sau khi lên ngôi, Napoleon từng có ý muốn lôi kéo William về phía mình, nhưng William chần chừ không đưa ra quyết định. Thấy ý đồ không thành hiện thực, Napoleon tuyên bố sẽ quét sạch dòng họ William ra khỏi bản đồ chính trị ở châu Âu. Khi quân của Napoleon sát biên giới, William hốt hoảng trốn sang Đan Mạch lưu vong, ông đem khoản tiền mặt trị giá 3 triệu đôla Mỹ cho Mayer cất giữ. Chính khoản tiền này đem lại cho Mayer quyền lực và sự giàu sang chưa từng có trong đời.

Khi nhận khoản tiền kếch xù từ tay Thái tử William, ông lại có ý muốn điều binh khiển tướng. Năm người con của ông giống như năm mũi tên sắc bén nhắm vào năm khu vực trung tâm của châu Âu. Người con cả Amschel trấn giữ Frankfurt, con thứ Salomon được cử đến Vienna khai phá chiến trường mới, người thứ ba Nathan đến Anh để nắm giữ đại cuộc, người thứ tư Calmann đến Napoli của Italy để xây dựng căn cứ địa và đóng vai trò như con thoi truyền đạt thông tin giữa các anh em, người con út là James nắm giữ nghiệp vụ tác nghiệp ở Paris.

Một đế quốc tài chính chưa từng có trong lịch sử đã được hình thành.

Song Hong Bin/ Bách Việt Books & NXB Lao Động