Người bệnh suy thận nên ăn gì và kiêng gì để bảo vệ chức năng thận?

1. Tầm quan trọng của chế độ ăn cho người bị suy thận

Theo bác sĩ Lưu Thị Thảo, Khoa Nội tiết, Bệnh viện Bạch Mai, chế độ ăn đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với người suy thận, nó ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Một số lý do giải thích cho tầm quan trọng của chế độ ăn cho người suy thận:

Giúp kiểm soát các triệu chứng

Giảm phù nề: Hạn chế lượng natri trong chế độ ăn giúp giảm bớt tình trạng giữ nước và phù nề, đặc biệt là ở mắt, mắt cá chân, tay.
Kiểm soát huyết áp: Chế độ ăn ít natri và kali cũng giúp kiểm soát huyết áp cao, một biến chứng phổ biến ở người suy thận.
Giảm nguy cơ loãng xương: Chế độ ăn giàu canxi và vitamin D giúp giảm nguy cơ loãng xương, một biến chứng thường gặp ở người suy thận do chức năng chuyển hóa vitamin D bị suy giảm.
Giảm buồn nôn, nôn: Chế độ ăn chia nhỏ bữa, ít béo và dễ tiêu hóa có thể giúp giảm bớt các triệu chứng buồn nôn, nôn thường gặp ở người suy thận.

Chế độ ăn đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với người suy thận.

Bảo vệ chức năng thận

Giảm gánh nặng cho thận: Hạn chế lượng protein, phốt pho và kali trong chế độ ăn giúp giảm bớt gánh nặng cho thận, từ đó giúp bảo tồn chức năng thận lâu hơn.
Ngăn ngừa biến chứng: Chế độ ăn phù hợp có thể giúp ngăn ngừa hoặc trì hoãn các biến chứng nguy hiểm của suy thận như bệnh tim mạch, đột quỵ và tổn thương hệ thần kinh.

Cải thiện chất lượng cuộc sống

Tăng cường năng lượng: Chế độ ăn đầy đủ dinh dưỡng giúp cung cấp năng lượng cho cơ thể, từ đó giúp người bệnh cảm thấy khỏe khoắn, tràn đầy sức sống hơn.
Cải thiện tâm trạng: Chế độ ăn uống lành mạnh có thể giúp cải thiện tâm trạng, giảm bớt stress, lo lắng và trầm cảm thường gặp ở người suy thận.
Nâng cao chất lượng giấc ngủ: Chế độ ăn cân bằng giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ, từ đó giúp người bệnh cảm thấy thoải mái, thư giãn hơn.

Chế độ ăn đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc điều trị suy thận. Chế độ ăn hợp lý có thể giúp người bệnh kiểm soát các triệu chứng, bảo vệ chức năng thận và cải thiện chất lượng cuộc sống. Do đó, người suy thận cần tuân thủ nghiêm ngặt chế độ ăn uống được bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo.

2. Các dưỡng chất thiết yếu cho người bị suy thận

Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị, cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bị suy thận. Việc cung cấp đầy đủ và cân bằng các dưỡng chất thiết yếu giúp bảo tồn chức năng thận, ngăn ngừa biến chứng, nâng cao sức khỏe cho người bệnh.

Protein: Protein là dưỡng chất quan trọng cho cơ thể, tuy nhiên người suy thận cần hạn chế lượng protein nạp vào để giảm gánh nặng cho thận. Lượng protein phù hợp cho người suy thận thường dao động từ 0,6 - 0,8 gam/kg trọng lượng cơ thể/ngày. Nên ưu tiên lựa chọn các thực phẩm giàu protein chất lượng cao như thịt nạc, cá, trứng, sữa, các sản phẩm từ sữa.

Chất béo tốt: Chất béo đóng vai trò cung cấp năng lượng cho cơ thể và giúp hấp thu các vitamin tan trong dầu. Người suy thận nên chọn các loại chất béo tốt như chất béo không bão hòa đơn và chất béo không bão hòa đa, có trong dầu thực vật, các loại hạt, quả bơ, cá béo. Nên hạn chế chất béo bão hòa và chất béo có trong thịt mỡ, thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn.

Carbohydrate: Carbohydrate cung cấp năng lượng chính cho cơ thể. Người suy thận nên chọn các loại carbohydrate phức tạp có trong ngũ cốc nguyên hạt, trái cây, rau củ thay vì carbohydrate đơn giản có trong đường, bánh kẹo, nước ngọt.

Vitamin và khoáng chất: Vitamin, khoáng chất đóng vai trò quan trọng cho nhiều chức năng trong cơ thể. Tuy nhiên, một số vitamin và khoáng chất như kali, phốt pho, natri cần được hạn chế ở người suy thận. Do đó, người bệnh cần được bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng tư vấn để có chế độ bổ sung vitamin và khoáng chất phù hợp.

Nước: Nước giúp thanh lọc cơ thể, đào thải độc tố, điều hòa các chức năng sinh lý. Tuy nhiên, người suy thận cần theo dõi lượng nước nạp vào mỗi ngày để tránh tình trạng dư nước, có thể dẫn đến phù nề và tăng huyết áp. Lượng nước phù hợp cho người suy thận thường dao động từ 500 - 1000 ml/ngày.

3. Thực phẩm nên ăn và nên tránh cho người bệnh suy thận

Thực phẩm nên ăn

Người bệnh suy thận nên ăn ngũ cốc nguyên hạt.

Trái cây, rau quả: Chọn các loại trái cây, rau quả ít kali và phốt pho, chẳng hạn như táo, lê, nho, quả mọng (dâu tây, việt quất), cải bắp, bông cải xanh, cà rốt, súp lơ, ớt chuông, củ cải...

Ngũ cốc nguyên hạt: Chọn các loại ngũ cốc nguyên hạt ít phốt pho, chẳng hạn như bánh mì nguyên cám, gạo lứt, yến mạch.

Thịt nạc: Chọn các loại thịt nạc ít phốt pho, chẳng hạn như ức gà, cá nạc (cá vược, cá hồi), thịt lợn nạc.

Sữa và các sản phẩm từ sữa ít béo: Chọn các loại sữa, các sản phẩm từ sữa ít phốt pho, chẳng hạn như sữa tách kem, sữa chua tách kem, sữa gạo.

Đậu hũ, các sản phẩm từ đậu nành: Đậu hũ và các sản phẩm từ đậu nành là nguồn cung cấp protein tốt cho người suy thận. Tuy nhiên, cần chọn các loại sản phẩm ít phốt pho.

Thực phẩm nên tránh

Thực phẩm cần tránh khi mắc bệnh thận chủ yếu là những thực phẩm chứa nhiều natri, kali, phốt pho.

Trái cây, rau quả: Cam, quýt, bơ, chuối, khoai tây, khoai lang, cà chua… do chúng giàu kali.

Thịt đỏ: Thịt đỏ có nhiều phốt pho, chất béo bão hòa.

Cá có nhiều xương: Cá có nhiều xương có nhiều phốt pho.

Trứng: Trứng có nhiều phốt pho.

Thực phẩm đóng hộp: Chứa lượng natri cao, vì muối được thêm vào làm chất bảo quản để tăng thời hạn sử dụng. Nếu muốn ăn thực phẩm đóng hộp nên chọn các loại có hàm lượng natri thấp hơn hoặc những loại có nhãn "không thêm muối". Việc rửa thực phẩm đóng hộp qua nước sạch làm giảm đáng kể hàm lượng natri.

Bánh mì nguyên hạt: Nếu bị suy thận nên dùng nguyên hạt do hàm lượng phốt pho, kali. Càng nhiều cám, ngũ cốc nguyên hạt trong bánh mì thì hàm lượng phốt pho và kali càng cao.

Sản phẩm bơ sữa nguyên kem, pho mai: Các sản phẩm từ sữa nguyên kem rất giàu vitamin và chất dinh dưỡng khác nhau. Chúng cũng là một loại thực phẩm giàu protein và là nguồn cung cấp phốt pho, kali tự nhiên. Tiêu thụ quá nhiều sữa, kết hợp với các thực phẩm giàu phốt pho khác, có thể gây bất lợi cho sức khỏe xương ở những người mắc bệnh thận.

Thực phẩm chế biến sẵn: Thực phẩm chế biến sẵn chứa nhiều natri, chủ yếu để cải thiện hương vị và bảo quản hương vị thịt. Thịt chế biến sẵn bao gồm xúc xích, thịt xông khói, thịt khô, thịt nguội, xúc xích.

Uống rượu, bia gây tổn hại các tế bào thận của người bệnh hơn nữa. Rượu, bia cũng làm tăng nguy cơ phát triển bệnh tăng huyết áp và tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường. Do đó bệnh nhân suy thận tuyệt đối không uống rượu, bia.

Đồ uống có gas thường có nhiều phốt pho và đường, do đó cần hạn chế sử dụng.

Chế độ ăn cho người suy thận cần được xây dựng dựa trên tình trạng sức khỏe của mỗi người. Do đó, cần tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để có chế độ ăn phù hợp nhất. Ngoài ra, người suy thận cũng cần lưu ý thực hiện lối sống lành mạnh, bao gồm tập thể dục thường xuyên, duy trì cân nặng hợp lý, bỏ hút thuốc lá, hạn chế sử dụng rượu bia, đồ uống có gas và đi khám sức khỏe định kỳ.

Bảo Châu