Ngành công nghiệp vũ khí của Iran 'chào hàng' thế giới với UAV 'Gaza'

Màn ra mắt ở Doha

Iran cho biết máy bay không người lái (UAV) mới nhất của họ có thể mang tới 13 quả bom với động cơ tua-bin cánh quạt giúp nó có tầm bay hơn 1.600 km ở độ cao 11.000 mét. Nhưng điểm đặc biệt nhất của là cái tên được in trên thân máy bay màu xám mờ: “Gaza”.

Một mô hình sản phẩm chủ lực mới của ngành công nghiệp quốc phòng Iran đã được trưng bày tại hội chợ vũ khí quốc tế ở Doha trong tháng 3 vừa rồi - màn chào hàng UAV đầu tiên bên ngoài Iran, qua đó sẽ cạnh tranh với các sản phẩm của các đối thủ Mỹ, Trung Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ.

Máy bay không người lái (UAV) mới nhất của Iran có tên “Gaza” được trưng bày tại triển lãm DIMDEX 2024 ở Doha. Ảnh: Tehran Times

Kể từ khi các hạn chế của Liên hợp quốc đối với xuất khẩu tên lửa và UAV của Iran hết hiệu lực vào tháng 10 năm ngoái, Tehran đã đẩy mạnh việc bán các sản phẩm quân sự của mình trên thị trường quốc tế.

Các biện pháp hạn chế của Liên hợp quốc là một phần của hiệp ước hạt nhân đa phương với Iran được gọi là “Kế hoạch hành động toàn diện chung” mà Mỹ đã rút khỏi dưới thời cựu Tổng thống Donald Trump vào năm 2018.

UAV và tên lửa do Iran cung cấp hoặc thiết kế đã xuất hiện nổi bật trong các cuộc giao tranh gần đây ở Trung Đông, bao gồm cả cuộc tấn công của Hamas vào Israel ngày 7/10 năm ngoái. Nhưng chỉ tại hội chợ Doha, ngành công nghiệp quốc phòng của Iran mới thực sự bước lên sân khấu và chính thức “chào hàng” với thế giới.

Những chiếc UAV mới “Gaza”, được Iran đặt tên để thể hiện tình đoàn kết với người Palestine trong cuộc xung đột với Israel. Với tầm bay tác chiến 2.500 km, sải cánh dài 21 mét và đường truyền vệ tinh, dòng UAV này có thể bay từ Iran đến Israel trong khi mang theo 13 quả bom dẫn đường chính xác. Iran cho biết những chiếc "Gaza" hiện đã được đưa vào hoạt động.

Ngược lại, Shahed-129, máy bay không người lái phổ biến của Iran, chỉ mang theo 4 quả bom. Tuy nhiên, máy bay không người lái Shahed đã góp phần vào sự phát triển nhanh chóng của ngành công nghiệp vũ khí Iran. Thứ trưởng Quốc phòng Iran, Mahdi Farahi hồi tháng 11 năm ngoái từng phát biểu trên hãng tin nội địa Tasnim rằng nước này đã bán được khoảng 1 tỷ USD vũ khí từ tháng 3/2022 đến tháng 3/2023, gấp ba lần so với năm trước .

Theo nguồn tin của báo Wall Street Journal, các thỏa thuận quốc phòng gần đây của Iran bao gồm thương vụ bán UAV tấn công cho chính quyền Sudan để phục vụ cuộc chiến kéo dài 11 tháng chống lại phiến quân. Trước tháng 10, việc mua bán như vậy sẽ bị cấm hoặc cực kỳ khó khăn, cần phải có sự cho phép của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc.

Khai thác thị trường tác chiến bất đối xứng

Tại buổi trưng bày của Iran ở Doha, khách tham quan có thể nghiền ngẫm những tờ rơi quảng cáo bóng loáng bằng tiếng Nga giới thiệu hàng chục sản phẩm, trong đó có một loại tên lửa phòng không mới.

Gian hàng của Iran nhận được rất nhiều sự quan tâm của quan khách tại triển lãm. Ảnh: Breaking Defense

Một tập tài liệu quảng cáo về bệ phóng tên lửa được in bằng tiếng Tây Ban Nha - một lời nhắc nhở về việc Venezuela triển khai các tàu tuần tra mang tên lửa dẫn đường chống hạm do Iran sản xuất gần đây. Các tờ rơi bằng tiếng Farsi và tiếng Anh quảng cáo các hệ thống radar và tên lửa hành trình chống hạm mới - loại công nghệ được phiến quân Houthi ở Yemen sử dụng để nhắm mục tiêu vào các tàu Mỹ.

Iran đang muốn biến những "cuộc chiến không cân sức" - giúp những bên yếu thế chống lại những đối thủ mạnh hơn - thành một mảng xuất khẩu quan trọng. Một tờ rơi của nước này tại DIMDEX 2024 mô tả súng trường tấn công của Iran là loại súng phù hợp nhất “cho chiến tranh du kích trong mọi điều kiện khí hậu”.

Quan chức Sudan, Mohammed Fath Alrahman, đến Doha với danh sách mua sắm chi tiết các loại vũ khí cho cuộc chiến của chính quyền ông chống lại phiến quân. Sau cuộc gặp với các quan chức quốc phòng Iran tại triển lãm, Alrahman, cho biết ông đã thảo luận về việc mua 1.000 khẩu súng bắn tỉa và thiết bị nhìn đêm - và nhận thấy thiết bị của Iran là một món hời. “Chất lượng ở mức trung bình nhưng giá chỉ bằng một nửa”, Alrahman nói.

Các quan chức quốc phòng Iran cũng đã ngồi lại với các đại diện từ nhà thầu quốc phòng nhà nước Barzan Holdings của Qatar, những người đã xem xét súng trường tấn công do Iran sản xuất. “Tôi rất ấn tượng với công nghệ tên lửa tầm trung của họ”, một sĩ quan cấp cao của lực lượng không quân Qatar cho biết khi đến thăm gian hàng.

Dòng UAV mới của Iran thể hiện nỗ lực bắt kịp General Atomics MQ-9A Reaper do Mỹ sản xuất. Tuy nhiên, người phát ngôn của General Atomics, Mark Brinkley cho biết ông đã biết về cuộc triển lãm máy bay không người lái của Iran ở Doha, nói rằng bản sao của Iran có thể mang ít hơn 1/3 trọng tải của MQ-9.

Cơ hội rộng mở

Theo một số chuyên gia, sự hiện diện của Iran tại hội chợ thương mại công nghiệp quốc phòng đã đặt Qatar, một đồng minh của Mỹ, nơi có cơ sở quân sự lớn nhất của Mỹ trong khu vực, vào tình thế khó xử.

Việc mời Iran tổ chức gian hàng tại DIMDEX 2024 là một nỗ lực cân bằng hóa các mối quan hệ quốc tế của nước chủ nhà Qatar. Ảnh: WSJ

Qatar, một quốc gia nhỏ bé nhưng giàu năng lượng, đã quen với tình thế như vậy. Quốc gia vùng Vịnh này đã giúp đàm phán một thỏa thuận hiện đang bị ngăn chặn để trao đổi tù nhân bị giam giữ ở Iran với giá hàng tỷ USD và hiện đang cố gắng làm trung gian cho một lệnh ngừng bắn ở Gaza .

Một cựu quan chức Qatar cho biết việc tổ chức gian hàng Iran tại triển lãm là một phần trong chính sách của Doha nhằm xoa dịu Tehran, cho phép sự hiện diện mang tính biểu tượng. Theo báo Wall Street Journal, không có thỏa thuận vũ khí nào được Bộ Quốc phòng Iran ký kết trong chuyến thăm của phái đoàn nước này tại hội chợ DIMDEX 2024, hoặc bên lề.

Bên cạnh đó, màn “chào hàng” của Iran cũng mang đến cho phương Tây cơ hội thu thập thông tin về các công nghệ mới nhất mà Tehran đang sở hữu. Các đối thủ trực tiếp của Iran trên thị trường quốc phòng - Trung Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ - cũng nhận thức rõ hơn đến vị thế ngày càng tăng của Tehran.

Nguyễn Khánh