Ngân hàng Mỹ thử nghiệm tiền kỹ thuật số

Bề ngoài, sự thay đổi này có vẻ không quá quan trọng, song nó lại có khả năng mang đến một sự thay đổi thực sự lớn và có lẽ là không thể đảo ngược trong cách chúng ta sử dụng tiền; hay nói đúng hơn là cách nó sử dụng chúng ta.

Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York đang dẫn đầu chương trình thử nghiệm đồng USD kỹ thuật số trong 12 tuần.

Như Reuters đã đưa tin vào ngày 15/11, “Các ông lớn ngân hàng toàn cầu đang bắt đầu chương trình thử nghiệm đồng USD kỹ thuật số trong 12 tuần với Ngân hàng Dự trữ Liên bang (FED) New York. Trong một tuyên bố, Citigroup Inc, HSBC Holdings Pl, Mastercard Inc và Wells Fargo & Co cho biết họ nằm trong số các công ty tài chính tham gia thử nghiệm cùng với trung tâm đổi mới của FED New York. FED New York cho biết dự án này - được gọi là mạng lưới trách nhiệm pháp lý theo quy định - sẽ được tiến hành trong một môi trường thử nghiệm và sử dụng dữ liệu mô phỏng. Chương trình thí điểm sẽ kiểm tra cách các ngân hàng sử dụng token của đồng USD kỹ thuật số trong cơ sở dữ liệu chung để có thể giúp tăng tốc độ thanh toán”.

Có nhiều yếu tố thúc đẩy các quốc gia quan tâm tới việc phát hành tiền kỹ thuật số, chẳng hạn như cho phép thanh toán nhanh hơn, an toàn hơn và rẻ hơn. Tuy nhiên, Bhaskar Chakravorti - trưởng khoa Kinh doanh Toàn cầu của Trường Fletcher thuộc Đại học Tufts và là giám đốc điều hành của Viện kinh doanh trong bối cảnh toàn cầu - cho rằng chủ yếu nỗ lực này của Mỹ là nhằm không bị bỏ lại phía sau, khi Trung Quốc và nhiều quốc gia khác đang phát triển (ít nhất là ở dạng thí điểm) các loại tiền kỹ thuật số được hỗ trợ bởi ngân hàng trung ương của họ và tiền điện tử ngày càng trở nên phổ biến. Chakravorti giải thích: “Nếu chúng ta không có đồng USD kỹ thuật số trong khi các đồng tiền kỹ thuật số của các quốc gia khác bắt đầu “cất cánh” - đặc biệt là đồng Nhân dân tệ của Trung Quốc - đồng USD chắc chắn sẽ mất đi ưu thế trong hoạt động thanh toán quốc tế”.

Điều đáng kinh ngạc là về cơ bản, việc Mỹ bắt đầu chương trình thử nghiệm đồng USD kỹ thuật số hầu như không thu hút được sự chú ý của dư luận. Hầu hết các phương tiện truyền thông đều đề cập đến thông tin này một cách hời hợt và cung cấp rất ít, thậm chí là không cung cấp chút bối cảnh nào, khiến người đọc không nhận thức được ý nghĩa của sự kiện này. Không có cuộc thảo luận hay tranh luận chính thống nào về ý nghĩa của điều này hoặc về cách nó có thể ảnh hưởng đến những người dân bình thường, và không có chính trị gia, quan chức FED hay quan chức chính phủ nào khác chú ý đến sự kiện này và lập luận ủng hộ hay chống lại nó. Tuy nhiên, có một ngoại lệ đáng chú ý, một nhân vật nổi tiếng đã nhận thấy điều có thể đánh dấu sự khởi đầu của một thay đổi mang tính kiến tạo và nghĩ rằng phần còn lại của thế giới cũng nên chú ý, đó là Edward Snowden.

Bối cảnh nói trên - vốn lẽ ra phải được cung cấp cho người đọc tin tức bình thường, những người không nhất thiết đã quen thuộc với khái niệm CBDC (Tiền kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương) - sẽ phải bao gồm ít nhất một lời giải thích ngắn gọn về việc chúng là gì, chúng phục vụ những mục đích nào và chúng khác gì so với tiền giấy pháp định hiện có. Sẽ có rủi ro rất lớn nếu mọi người bỏ qua diễn biến quan trọng này này. Bất cứ ai kiểm soát tiền, kiểm soát mọi thứ và sự gia tăng của CBDC có nguy cơ biến sự kiểm soát đó thành tuyệt đối.

Trên thực tế, đối với hầu hết người dân, những người gửi tiết kiệm và những người nộp thuế, việc chuyển đổi sang đồng USD kỹ thuật số có vẻ vô hại, hoặc thậm chí có lợi, do phần lớn dân số ngày nay đều cho rằng việc số hóa đồng tiền gắn với tiện lợi và tốc độ. Thật vậy, nếu một người không hiểu tường tận về lịch sử tiền tệ, về tiền pháp định và tiền kỹ thuật số, khái niệm này có vẻ hoàn toàn vô thưởng vô phạt. Nhưng ngay cả đối với nhiều người hiểu những điều này, có vẻ như chương trình thử nghiệm đồng USD kỹ thuật số thực sự không có gì khác biệt.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều điều cần xem xét. Mặc dù bản thân loại tiền tệ này sẽ vẫn vô giá trị, nhưng hình thức kỹ thuật số của nó sẽ đi kèm với một loạt đặc quyền và lợi thế cho các nhà hoạch định trung tâm. Như Eswar Prasad, Giáo sư kinh tế và chính sách thương mại tại Đại học Cornell, đã nói: “Người ta nên nhận ra rằng CBDC tạo ra cơ hội mới cho chính sách tiền tệ. Nếu tất cả chúng ta đều có tài khoản CBDC thay vì tiền mặt, thì về nguyên tắc, có thể áp dụng lãi suất âm chỉ bằng cách thu hẹp số dư trong tài khoản CBDC. Nó sẽ trở nên dễ dàng hơn rất nhiều so với việc tạo ra “tiền trực thăng” (helicopter money - một cách nói vắn tắt cho việc in tiền để tài trợ cho chi tiêu chính phủ hoặc tài trợ tiền mặt cho người dân). Nếu mọi người đều có tài khoản CBDC, bạn có thể dễ dàng tăng số dư trong các tài khoản đó”.

Điều này về cơ bản có nghĩa là bất kỳ sự lựa chọn nào còn lại và bất kỳ mức độ chủ quyền tài chính nào còn lại trong hệ thống hiện tại đều có thể dễ dàng bị CBDC xóa sổ. Và không chỉ tự do tài chính bị đe dọa, các loại tiền kỹ thuật số tập trung này có thể được chính phủ sử dụng để theo dõi, kiểm soát và thậm chí trừng phạt trực tiếp những người bất đồng chính kiến, bằng cách chặn giao dịch, đóng băng tài khoản hoặc tịch thu tài sản của họ. Một số người có thể thấy điều đó quá xa vời, nhưng đó thực sự là rủi ro hoàn toàn có thể xảy ra trong tương lai.

Khánh Vân (Tổng hợp)