Nga nỗ lực kiến lập vị thế mới ở châu Phi

Quang cảnh Hội nghị thượng đỉnh Nga - châu Phi lần thứ 2. Ảnh: Reuters

Hội nghị thượng đỉnh Nga - châu Phi lần thứ 2 vừa được tổ chức tại thành phố St. Petersburg, Nga thu hút sự tham gia của 49 quốc gia châu Phi, bao gồm sự hiện diện của 17 nguyên thủ. Hội nghị lần này tiếp tục đề cao tôn chỉ như hội nghị lần đầu tiên vào năm 2019 là “Vì hòa bình, an ninh và phát triển”. Sâu rộng hơn, Hội nghị lần thứ 2 không chỉ tập trung vào việc mở rộng hợp tác chiến lược Nga - châu Phi, mà còn chú trọng các chủ đề cốt lõi như ổn định toàn cầu và khu vực; phát triển bền vững; củng cố chủ quyền của các quốc gia châu Phi trên mọi phương diện.

Tại hội nghị, Tổng thống Nga Vladimir Putin nêu bật vai trò ngày càng tăng của châu Phi trên thế giới và thực tế đang trở thành một trung tâm quyền lực mới với vai trò chính trị và kinh tế tăng gấp nhiều lần trong những năm gần đây. Thông điệp được người đứng đầu nước Nga kêu gọi các quốc gia châu Phi là cùng nhau xây dựng một cấu trúc trật tự thế giới mới, công bằng hơn, cùng bảo vệ luật pháp quốc tế, Hiến chương Liên hợp quốc. Đồng thời bảo vệ vai trò trung tâm của Liên hợp quốc, nỗ lực phối hợp tiếp cận với các vấn đề quốc tế.

Ông Putin đặc biệt nhấn mạnh, cả Nga và châu Phi cùng có mong muốn là bảo vệ chủ quyền thực sự, quyền đối với con đường phát triển của riêng mình. Tổng thống Putin ủng hộ việc trao cho Liên minh châu Phi một vị trí trong Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20), đồng thời chia sẻ nguyện vọng của các nước châu Phi tham gia nhiều hơn vào hoạt động của Liên hợp quốc.

Theo lời khẳng định của ông Putin, Nga sẵn sàng xem xét các đề xuất mở rộng đại diện của các cơ cấu châu Phi, người châu Phi nói chung trong các cấu trúc của Liên hợp quốc, bao gồm Hội đồng Bảo an.

Theo giới chuyên gia chính trị quốc tế, hội nghị thượng đỉnh vừa qua có ý nghĩa quan trọng, đặc biệt là những lời tuyên bố của Nga về việc tăng cường thúc đẩy quan hệ với các quốc gia châu Phi. Nổi bật nhất có thể kể đến như ông Putin tái khẳng định rằng, trong từ 3 đến 4 tháng tới, Nga sẽ cung cấp miễn phí từ 25.000 đến 50.000 tấn ngũ cốc cho 6 nước châu Phi. Ông Putin nhấn mạnh, Nga luôn là nhà cung cấp nông sản quốc tế có trách nhiệm và tiếp tục hỗ trợ các quốc gia và khu vực có nhu cầu bằng cách cung cấp miễn phí ngũ cốc cùng các mặt hàng khác.

Giới chuyên gia chỉ ra rằng, “nước đi” này diễn ra sau khi Nga rút khỏi thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen với cáo buộc phương Tây đã phớt lờ những trách nhiệm theo thỏa thuận với Nga. Đồng thời, chính quyền Nga cũng cho rằng, chỉ một lượng nhỏ ngũ cốc đó đến được với các nước nghèo.

Thống kê của chính quyền Nga cũng cho thấy, năm 2022, Nga đã cung cấp 11,5 triệu tấn ngũ cốc cho các nước châu Phi. Trong 6 tháng đầu năm 2023, Nga cung cấp gần 10 triệu tấn cho “lục địa đen”. Hiện, Nga đã xóa nợ 23 tỷ USD cho châu Phi và sẽ phân bổ hơn 90 triệu USD cho các mục tiêu phát triển.

Các nhà phân tích chính trị quốc tế cho biết, Nga và châu lục có 1,3 tỷ dân tăng cường quan hệ trong bối cảnh thế giới khó lường hiện nay sẽ đem lại nhiều lợi ích. Trên thực tế, châu Phi đang ngày càng quyết đoán trên trường quốc tế, có thể giúp Nga củng cố sức mạnh trước hàng vạn lệnh trừng phạt từ phương Tây. Tuy nhiên, nỗ lực của Nga với châu Phi cũng sẽ gặp nhiều trở ngại, bởi các cường quốc thế giới hiện cũng dồn lực nâng tầm ảnh hưởng tại châu lục này.

Trong thực tế hiện nay, Nga sẽ cần xúc tiến một kế hoạch lớn để thực sự nâng tầm quan hệ với châu Phi như một cách giúp Nga nhận được những lợi ích đáng kể. Bởi, khi châu Phi nâng cao tầm ảnh hưởng trên trường quốc tế, mối gắn kết bền chặt Nga - châu Phi sẽ giúp vị thế của Nga theo đó tăng cao hơn.

Thanh Trúc