Nga đánh úp Kharkiv, Ukraine lộ rõ điểm yếu

Ngày 10-5, TP Vovchansk ở phía bắc Kharkiv, vốn đã được Ukraine giành lại quyền kiểm soát từ Nga hơn 18 tháng trước, dậy sóng trở lại trước các cuộc pháo kích và oanh tạc dữ dội từ trên không của quân Moscow.

Theo đài CNN, đòn đánh cho thấy giờ đây Nga đã tìm ra một cách khác để tấn công sâu vào Ukraine. Tuy Tổng thống Ukraine - ông Volodymyr Zelensky và các quan chức Ukraine khác nói rằng những nỗ lực của Nga nhằm tiến tới Vovchansk đã bị cản trở, nhưng phía Nga kể từ đó đã cố gắng cắt đứt các tuyến đường bộ với Vovchansk.

Nga tấn công mạnh Kharkiv, nhưng có lẽ còn mục tiêu khác

Phía Nga đã phát động các cuộc tấn công cấp tiểu đoàn dọc theo đoạn biên giới dài 60 km với Kharkiv, tuyên bố kiểm soát một số ngôi làng ở nơi được gọi là “vùng xám” dọc biên giới. Tính đến ngày 11-5, có vẻ như quân Moscow vẫn nắm giữ các ngôi làng đó đồng thời vẫn oanh tạc dữ dội Vovchansk.

Đòn đánh vào Kharkiv là động thái mới nhất của Nga trên chiến trường trong những ngày qua. Từ cuộc tấn công này, có thể thấy lực lượng của Ukraine đang gặp rất nhiều vấn đề nan giải, gồm: quân lực bị dàn mỏng ra nhiều trận địa; pháo binh ít hơn nhiều so với quân Nga; lực lượng phòng không cực kỳ yếu kém; và hơn hết là thiếu binh lính.

Lực lượng pháo binh Ukraine nhắm mục tiêu vào các đơn vị Nga ở Kharkiv. Ảnh: AFP

Hoàn cảnh của quân Kiev lại càng trở nên tồi tệ hơn do thời tiết khô ráo tạo điều kiện cho các đơn vị cơ giới của Nga di chuyển dễ dàng hơn.

Chia sẻ với tờ The Economist tuần trước, Phó Giám đốc Cơ quan Tình báo Quốc phòng Ukraine - Thiếu tướng Vadym Skibitsky nói rằng vấn đề của Ukraine rất dễ thấy. “Chúng tôi không có vũ khí. Nga luôn hiểu rằng tháng 4 và tháng 5 sẽ là khoảng thời gian khó khăn đối với chúng tôi” - ông Skibitsky nói.

Tình báo Ukraine ước tính rằng Nga hiện có hơn nửa triệu quân ở Ukraine hoặc ở biên giới nước này. Theo ông Skibitsky, quân đội Moscow cũng đang “tạo ra một quân đoàn dự trữ” đóng ở miền trung nước Nga.

Cuộc tấn công của Nga vào Kharkiv diễn ra sau khi Nga thành lập cánh quân mới có tên là Sever. Ông George Barros - chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Chiến tranh (Mỹ) nói rằng Sever là một “nhóm có ý nghĩa hoạt động”. Theo ông Barros, cánh quân này hiện đang có khoảng 50.000 binh sĩ, và hiện “vẫn có rất nhiều sức mạnh chiến đấu”.

Theo CNN, khi có thêm sự hợp lực từ nhiều cánh quân tinh nhuệ khác, đòn tiến công của Nga sẽ không chỉ dừng ở những mặt trận hiện tại ở Kharkiv. “Đây mới chỉ là sự khởi đầu, các lực lượng Nga đã có một bàn đạp để tiến hành các cuộc tấn công tiếp theo” - một sĩ quan Ukraine giấu tên chia sẻ với CNN.

Một cựu sĩ quan Ukraine viết về cuộc xung đột trên blog Frontelligence nói rằng tình trạng thiếu nhân lực buộc Ukraine phải tránh triển khai liên tục các đơn vị lớn dọc biên giới. Ông này dự đoán tình hình sẽ khó khăn hơn cho Ukraine khi Nga triển khai thêm nhiều đơn vị để thâm nhập vào các khu vực mới dọc biên giới hoặc để củng cố những thành công ban đầu.

Một số nhà phân tích dự đoán Nga sẽ mở rộng các cuộc tấn công dài cho tới tỉnh Sumy, nơi đã hứng chịu các cuộc đột kích của lực lượng đặc biệt Nga trong nhiều tháng qua.

Phần mình, ông Barros cho rằng có thể Kharkiv không phải là mục tiêu chính. Theo chuyên gia này, đòn tấn công Kharkiv chỉ nhằm mục đích buộc các lực lượng Ukraine phải xoay trục từ Donetsk đến khu vực Kharkiv. “Nga đang tìm cách dàn mỏng hơn nữa lực lượng Ukraine dọc theo tiền tuyến Donbass, đặc biệt là ở tỉnh Donetsk - mục tiêu hoạt động chính của Nga trong năm 2024” - ông Barros nói.

Vạch trần điểm yếu của Ukraine

Quân đội Ukraine thừa nhận trong những ngày gần đây đã có sự gia tăng đột biến về số lượng các cuộc giao tranh (hơn 150 trận chỉ riêng ngày 9-5). Trên thực tế, Nga có đủ nhân lực để dàn binh ở nhiều điểm tấn công cách nhau hàng trăm km trên tiền tuyến Ukraine, buộc Kiev phải đoán xem cuộc tổng tấn công của Nga sắp tới sẽ tập trung vào đâu và khi nào.

Tốc độ tấn công ngày càng gia tăng từ phía Nga làm trầm trọng thêm hai điểm yếu nghiêm trọng của Ukraine: thiếu nhân lực và lực lượng phòng không thưa thớt. Nga đang ráo riết khai thác cả hai điểm yếu này trước khi làn sóng viện trợ mới của phương Tây tạo ưu thế ngược về cho Ukraine.

Các lực lượng Ukraine nạp pháo trên chiến trường. Ảnh: GETTY IMAGES

“Nhân lực vẫn là một thách thức cốt lõi. Ukraine đang nỗ lực khôi phục các lữ đoàn đã xuống cấp hiện có cũng như bổ sung thêm khoảng 10 lữ đoàn cơ động mới” - ông Barros nói.

Theo CNN, sự thua kém về quân số ngày càng trở nên trầm trọng trên khắp các tuyến đầu, mang đến cho các chỉ huy Nga ngày càng nhiều cơ hội để thăm dò điểm yếu của Ukraine.

Theo các nhà phân tích phương Tây, đơn cử ở TP Chasiv Yar (tỉnh Donetsk), chênh lệch quân số giữa Nga và Ukraine có tỉ lệ khoảng 10:1, đồng thời Kiev phải chịu tình trạng mất cân bằng kinh niên về đạn pháo và hoàn toàn thiếu lực lượng yểm trợ trên không.

Một blogger quân sự Ukraine trong tuần này ước tính rằng có tới 15 lữ đoàn súng trường cơ giới của Nga (mỗi lữ đoàn có tới 1.000 người) đang hoạt động riêng theo hướng Chasiv Yar.

Bên cạnh tình trạng thiếu binh sĩ, Nga đang tận dụng không phận Nga làm điểm tựa để tấn công tỉnh Kharkiv, nhấn mạnh tính cấp thiết của việc Mỹ cần cung cấp thêm khí tài phòng không tầm xa và cho phép Ukraine sử dụng chúng để đánh chặn máy bay Nga ở không phận Nga, ông Barros nhận định.

Tổn thất của Ukraine còn trầm trọng hơn do thiếu các vị trí phòng thủ ở phía sau tiền tuyến, nơi họ có thể rút về trong trường hợp bị áp đảo. Ví dụ, ở TP Krasnohorivka (Donetsk), các đơn vị Ukraine trong nhiều tháng đã có thể sử dụng các tòa nhà chung cư và nhà máy gạch làm vị trí phòng thủ, tuy nhiên các cơ sở này về sau đã bị xóa sổ.

Tổng thống Zelensky và nhiều quan chức khác luôn đề cập năng lực “phòng thủ tích cực”, tức là cần có các công sự phòng thủ tốt, đóng vai trò như một nền tảng để ngăn chặn những bước tiến của Nga. Ukraine đang thiếu các công sự như vậy, đặc biệt là ở những khu vực quan trọng như Donetsk.

Ông Zelensky tiếp tục kêu gọi đồng minh gấp rút viện trợ quân sự cho Kiev, đặc biệt là các năng lực phòng không. Tổng thống Ukraine nhấn mạnh rằng “chúng tôi sẽ có thể ngăn chặn [quân Nga] ở mặt trận phía đông khi viện trợ đến”.

DƯƠNG KHANG