Nét đẹp lễ nghinh thần Nam Hải và hát bả trạo ra khơi đầu năm ở làng biển Quảng Ngãi

Nghi lễ nghinh thần được tổ chức tại lăng thờ thần Nam Hải - Vạn chài Hải Ninh (xã Bình Thạnh, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi), đứng lễ chính do chủ vạn là ông Dương Ngọc thực hiện.

Các bô lão mặc áo dài, khăn đóng chuẩn bị nghi lễ cúng tại lăng vạn Hải Ninh. Ảnh: NGUYỄN TRANG

Lễ cúng thần Nam Hải trong lăng vạn Hải Ninh. Ảnh: NGUYỄN TRANG

Nghi lễ cúng ngoài sân tại lăng vạn Hải Ninh. Ảnh: NGUYỄN TRANG

Ông Ngọc cho biết: “Lễ nghinh thần rất quan trọng đối với các làng chài ven biển trước khi xuất hành vươn khơi bám biển. Sau khi cúng tại lăng thờ thì các ngư dân đưa bàn thờ Ông Nam Hải lên tàu cá đi ra đến Hòn Ông, Hòn Bà ở cửa biển xã Bình Thạnh để thực hiện rước thần về tại lăng”.

Lễ nghinh thần ra biển, đội nghi lễ sẽ đi dọc bãi biển và tiến đến khu vực neo đậu tàu thuyền. Ảnh: NGUYỄN TRANG

Đội nghi lễ đi theo sau bàn thờ trong nghi lễ nghinh thần. Ảnh: NGUYỄN TRANG

Lễ nghinh thần là dịp để ngư dân tỏ lòng biết ơn đến thần Nam Hải và gửi gắm niềm tin, hy vọng vào vị thần hộ mệnh linh thiêng luôn cứu giúp họ mỗi lúc gặp hiểm nguy giữa biển khơi. Ngoài ra, đây còn là nghi thức cầu cho biển lặng, mưa thuận gió hòa, giúp ngư dân có được mùa đánh bắt thuận lợi và bình an. Đồng thời, cũng phản ánh ước mơ tốt đẹp của cư dân miền biển là mong muốn được “ăn nên làm ra”, thuận buồm xuôi gió và không bao giờ quên ơn nghĩa, công đức của Tổ nghiệp.

Đội chèo lên thuyền trong nghi lễ nghinh thần. Ảnh: NGUYỄN TRANG

Bàn thờ trong lễ nghinh thần được đặt trước mũi tàu cá. Ảnh: NGUYỄN TRANG

Sau phần nghinh thần, đội hát bả trạo tiếp nối nghi lễ, đây cũng là hoạt động được mong chờ hằng năm đối với cư dân làng biển. Nghệ nhân Vũ Huy Bình, thôn Hải Ninh, xã Bình Thạnh, là người trực tiếp hướng dẫn đội hát bả trạo tại địa phương.

Theo nghệ nhân, nghệ thuật hát bả trạo trong các lễ hội là hình thức sinh hoạt tín ngưỡng tâm linh của cư dân vạn chài ven biển, mặc dù ngư dân luôn đối mặt với đầu sóng ngọn gió, hiểm nguy rình rập trong quá trình khai thác trên biển nhưng các ngư dân vẫn luôn lạc quan, yêu nghề. Đây là sản phẩm nghệ thuật độc đáo, đặc sắc của ngư dân trước đại dương mênh mông.

Nghệ nhân Vũ Huy Bình, người trực tiếp hướng dẫn đội hát bả trạo. Ảnh: NGUYỄN TRANG

Những bộ trang phục đầy màu sắc thu hút người dân đến xem hát bả trạo. Ảnh: NGUYỄN TRANG

Làng chài Hải Ninh đầu tư các bộ trang phục, ông tổng chèo đi chân hia, đầu đội mũ cánh chuồn, các bộ gươm kiếm được chuẩn bị đầy đủ hơn, các quân bài cờ hát cũng thêm phần huyên náo. Có được điều này là tâm huyết của lớp cha anh, nhiệt huyết và quyết tâm gìn giữ, phát huy nghệ thuật truyền thống của Nghệ nhân Vũ Huy Bình và đội CLB Văn nghệ dân gian Hải Ninh.

Mục đích của diễn xướng bả trạo là: “Thứ nhất, nguyện đền ơn thần Nam Hải, hai cầu quốc thái dân an, ba cầu cho mưa thuận gió hòa, bổn vạn được bình an, biển được mùa cá rộ”. Ảnh: NGUYỄN TRANG

Lời ca trong hát bả trạo chứa đựng giá trị nhân văn sâu sắc và là di sản văn hóa lưu lại cho các thế hệ mai sau. Ảnh: NGUYỄN TRANG

Ông Huỳnh Tấn Dũng, Chủ tịch UBND xã Bình Thạnh, cho biết: “Lễ nghinh thần và hát bả trạo trong hoạt động cầu ngư là nét văn hóa truyền thống, hoạt động tâm linh tiêu biểu và đặc sắc của ngư dân vùng ven biển nhằm động viên, khích lệ nhân dân thi đua sản xuất, bày tỏ khát vọng bình yên, cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa bội thu, duy trì mối quan hệ cộng đồng, đoàn kết gắn bó với nhau trong cuộc sống và lao động”.

Các bô lão đã xuống tàu cá chuẩn bị theo tàu rước thần Nam Hải, ra khơi đầu năm. Ảnh: NGUYỄN TRANG

Tàu cá chuẩn bị ra khơi. Ảnh: NGUYỄN TRANG

Xã Bình Thạnh là địa phương có truyền thống nghề biển hơn 100 năm, hiện toàn xã có 87 tàu thuyền, trong đó có 20 tàu tham gia đánh bắt vùng biển xa, năm 2024, xã phấn đấu khai thác đạt 1.250 tấn.

Ngư dân nhận lá cờ đỏ sao vàng phấn khởi ra khơi đầu năm. Ảnh: NGUYỄN TRANG

NGUYỄN TRANG