NATO trước thách thức của kỷ nguyên mới

Binh sĩ Đức trong lực lượng NATO. Ảnh: THE NATIONAL INTEREST

NATO - liên minh quân sự hùng hậu nhất thế giới trong những năm gần đây liên tục đối mặt với những hoài nghi về hiệu lực, hiệu quả của mình. Không chỉ những chỉ trích từ bên ngoài mà nội bộ NATO cũng nhiều lần “gieo gió, gặt bão” vì sự chia rẽ, bất đồng. Vì vậy, việc tạo ra bước đột phá để “chuyển mình”, củng cố sức mạnh, định hình lại vị thế quốc tế đã và đang trở thành ưu tiên tối quan trọng của NATO.

Theo đánh giá của giới chuyên gia, để củng cố sức mạnh, NATO cần chứng minh sức mạnh khi giải quyết hiệu quả những thách thức hiện nay. Trước thềm NATO Talk 2021, Tổng Thư ký NATO Jens Stoltenberg đánh giá, chương trình này diễn ra là một điều tuyệt vời khi các bên tích cực đối thoại, thảo luận trước hàng loạt thách thức diễn ra cùng lúc. Đặc biệt, sau hơn 70 năm hình thành và phát triển, NATO đang đứng trước những đòi hỏi của thời đại về việc phải tích cực đổi mới để thích nghi với những diễn biến mới của thời cuộc.

Trong các nội dung đáng chú ý hàng đầu được NATO đưa lên bàn nghị sự hiện nay là sự trỗi dậy của những nước lớn cạnh tranh địa chính trị, kinh tế, quân sự với NATO. Thậm chí, căng thẳng giữa NATO và những quốc gia có tiềm lực khổng lồ này diễn biến ngày càng xấu đi, tiềm ẩn nhiều nguy cơ có thêm nhiều động thái thù địch. Cùng với đó, hàng loạt diễn biến phức tạp về an ninh tại những quốc gia thành viên NATO cũng gây nên những thách lớn, nổi cộm như: Khủng hoảng di cư đang ngày càng căng thẳng tại biên giới Ba Lan - Belarus; an ninh trên biển Baltic; biển Aegean; sứ mệnh hòa bình ở Afghanistan; tấn công mạng ngày càng tinh vi và thường xuyên hơn; nguy cơ tấn công từ không gian; các mối đe dọa khủng bố dai dẳng; phổ biến vũ khí hạt nhân; biến đổi khí hậu...

Giới chuyên gia an ninh quốc tế chỉ ra rằng, ngoài những thách thức cụ thể với liên minh và các thành viên của liên minh, một trong những yếu tố cốt lỗi đang kiềm chế sức mạnh của NATO hiện nay là vấn đề đoàn kết nội bộ. Thời gian gần đây không xuất hiện những diễn biến liên quan tới sự chia rẽ nội bộ, song, thực tế là những dư âm chỉ trích NATO những năm trước vẫn hiện hữu. Điển hình như lời chỉ trích “NATO” đã lỗi thời của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump, hay “NATO chết não” của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron... Những lời chỉ trích này đã được “sống lại” sau sự kiện Mỹ và quân đội quốc tế rút quân khỏi Afghanistan vào tháng 8 vừa qua, cũng như sự kiện Mỹ, Anh, Australia thành lập liên minh quốc phòng AUKUS vào tháng 9.

Để giải quyết các vấn đề nội bộ, Tổng Thư ký NATO cho rằng, ưu tiên hàng đầu của liên minh hiện nay là thắt chặt mối đoàn kết giữa châu Âu và Bắc Mỹ. Ông Jens Stoltenberg nhấn mạnh, trong một thế giới ngày càng nguy hiểm và cạnh tranh, cam kết giữa các thành viên ngày càng quan trọng. Hàng loạt thách thức đang diễn ra tuy rất khác nhau, song, đều có một điểm chung, đó là, động lực để giải quyết mọi thách thức phải khởi nguồn từ đoàn kết từ các khu vực thành viên NATO, bao gồm châu Âu và Bắc Mỹ.

Trên thực tế, dù nỗ lực củng cố mối liên kết bền chặt, song, cốt lõi nhất là phải giải quyết các mâu thuẫn về lợi ích chiến lược giữa các thành viên NATO. Giới chuyên gia cho rằng, NATO đang đứng trước thời điểm phải tạo ra “bước ngoặt” để định hình vận mệnh tương lai của mình. Hơn lúc nào hết, NATO cần phải có một cuộc cải cách đổi mới mạnh mẽ, táo bạo để thích ứng tốt hơn trong kỷ nguyên cạnh tranh chiến lược.

Việc định hình ra những mục tiêu cải tổ, củng cố vị thế, uy tín ít nhiều đang được NATO xem trọng và đưa ra những biện pháp tương đối cụ thể từ kết quả của hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng NATO vào cuối tháng 10, cũng như NATO Talk 2021. Đây sẽ là “kim chỉ nam” hứa hẹn dẫn NATO đến những bước chuyển mình mạnh mẽ trong những năm tới.

Thanh Trúc