Nắng nóng thiêu đốt ở châu Âu: WHO kêu gọi hành động chống biến đổi khí hậu
Người dân tránh nóng bên đài phun nước tại Budapest, Hungary, ngày 19/7/2022. Ảnh: THX/ TTXVN
Ngày 22/7, Văn phòng Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khu vực châu Âu đã kêu gọi chung tay hành động chống biến đổi khí hậu trong bối cảnh đợt nắng nóng thiêu đốt hiện nay ở châu Âu đã khiến hơn 1.700 người ở bán đảo Iberia, gồm Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha, tử vong.
Trong một tuyên bố, Giám đốc WHO khu vực châu Âu Hans Kluge cho biết trong những thập kỷ qua, hàng trăm nghìn người đã tử vong do nắng nóng gay gắt trong các đợt nắng nóng kéo dài thường đi cùng với bùng phát cháy rừng. Ông Kluge cảnh báo việc tiếp xúc với nhiệt độ ngoài trời quá cao có thể làm trầm trọng thêm các vấn đề sức khỏe vốn có, đặc biệt là trẻ sơ sinh, trẻ em và người cao tuổi.
Quan chức trên nhấn mạnh đợt nắng nóng cao điểm ở châu Âu trong tuần qua cho thấy sự cần thiết phải có một hành động phối hợp toàn châu lục để giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu. Ông cho rằng các chính phủ ở châu Âu cần thúc đẩy việc thực hiện Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu, trong đó đặt mục tiêu hạn chế mức tăng nhiệt độ trung bình toàn cầu vào cuối thế kỷ này xuống dưới 1,5°C cho đến 2°C so với mức thời kỳ tiền công nghiệp.
Trong những ngày qua, nắng nóng khắc nghiệt đã bao trùm khu vực châu Âu với mức nhiệt cao kỷ lục ở nhiều nơi lên đến hơn 40°C, gây ảnh hưởng đến cuộc sống của hàng triệu người. Các nhà chức trách đã khuyến nghị người dân làm việc từ xa nếu có thể và thực hiện các biện pháp phòng ngừa nếu làm việc ngoài trời như uống nhiều nước.
Tình trạng nắng nóng đang khiến lưới điện ngày càng quá tải và thúc đẩy nhu cầu sử dụng điều hòa không khí. Ông Michael Gerrard, Giám đốc Trung tâm Luật Biến đổi Khí hậu Sabin của Trường Luật Columbia (Mỹ), cho biết: “Phần lớn lượng phát thải khí nhà kính đến từ tiêu thụ năng lượng, chủ yếu là để tạo ra điện. Nhiệt độ cực cao làm tăng đáng kể nhu cầu sử dụng máy điều hòa không khí, vốn là vật tiêu thụ năng lượng đáng kể".
Tại Mỹ, hơn một nửa số tiểu bang đang được khuyến cáo về nhiệt độ, với mức cao nhất dao động quanh 115 độ F (tương đương hơn 46 độ C) ở 2 tiểu bang Texas và Oklahoma. Dữ liệu của Dịch vụ Thời tiết Quốc gia cho biết ít nhất bốn tiểu bang gồm Arkansas, Illinois, Kansas và Missouri đã chứng kiến nhiệt độ nóng hơn ít nhất 10 độ C so với mức trung bình lịch sử cho thời điểm này trong năm.
Bên kia Đại Tây Dương, thị trấn Coningsby của Anh ở Lincolnshire đã ghi nhận mức nhiệt cao nhất mọi thời đại là 104,5 độ F (hơn 40 độ C) vào ngày thứ Ba, phá kỷ lục chỉ vài giờ trước đó là 104,4 độ F ở thủ đô London.
Các cộng đồng ở Pháp, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha cũng đã chống chọi với nhiệt độ cao và tình trạng cháy rừng. Ở cả hai phía của Đại Tây Dương, nhiệt độ cao gây ra các ca tử vong, khi có ít nhất 13 trường hợp tử vong đã được ghi nhận ở Anh, nơi nhiều người sống mà không có máy điều hòa nhiệt độ vì nhiệt độ hiếm khi đạt đến mức 90 độ F (32,2 độ C) tính đến ngày 20/7 vừa qua.
Ít nhất 500 người chết vì nắng nóng ở các bang Oregon, Washington, Idaho và miền Nam Canada vào mùa hè năm ngoái trong đợt nắng nóng ở khu vực Tây Bắc Thái Bình Dương. Những đợt nóng như vậy được cho là sẽ trở nên phổ biến hơn do biến đổi khí hậu và việc thiếu các hành động để làm chậm lại tiến trình này.
Theo chuyên gia Samantha Gross, giám đốc Sáng kiến An ninh Năng lượng và Khí hậu của Viện Brookings cho biết, nhiệt độ quá cao đồng nghĩa với việc nhu cầu sản xuất điện tăng lên, trở thành một vấn đề quan ngại vì nhu cầu đặc biệt đối với khí đốt để phát điện ở châu Âu tăng vọt trong mùa hè.
Theo bà Gross, tình trạng nắng nóng chưa từng có đang gây khó khăn cho việc bổ sung các cơ sở lưu trữ khí đốt tự nhiên để chuẩn bị cho mùa Đông. Tuy nhiên, chuyên gia này cũng nói thêm rằng, nhu cầu phát điện lớn hơn vừa làm tăng lượng phát thải từ sản xuất điện vừa gây áp lực lên các lưới điện trong khu vực, đặc biệt là ở Texas, nơi lưới điện trên toàn tiểu bang đã không được chuẩn bị cho thời tiết mùa đông khắc nghiệt.
Trong khi đó, ông Gerrard gợi ý rằng mặc dù việc gia tăng điều hòa không khí có thể là giải pháp duy nhất giúp giảm bớt cái nóng ngay lập tức, nhưng có những bài học thiết kế cần được rút ra để có thể cung cấp các lựa chọn thay thế trong các đợt nắng nóng trong tương lai.
Chuyên gia này nhận định về lâu dài, có những phương pháp thiết kế tòa nhà để lưu thông không khí và gió tốt hơn, như việc bố trí nhiều cây xanh là rất quan trọng. Hiệu ứng đảo nhiệt đô thị là một hiện tượng chính giảm đi đáng kể khi trồng số lượng lớn cây xanh.
"Đảo nhiệt đô thị" là một thuật ngữ để chỉ các thành phố có mật độ dày đặc của cơ sở hạ tầng hấp thụ nhiệt đặc biệt, chẳng hạn như vỉa hè và các tòa nhà, thay cho lớp phủ đất tự nhiên. Hiện tượng này có thể dẫn đến nhiệt độ cao hơn cũng như tăng chi phí năng lượng và mức độ ô nhiễm không khí.
Tình trạng nắng nóng cũng ảnh hưởng tới các chính sách đối ngoại, khi các nhà lãnh đạo Anh, châu Âu và Mỹ đều tham gia lệnh cấm vận đối với dầu mỏ của Nga, quốc gia cung cấp phần lớn nhiên liệu cho châu Âu.
Theo ông Ben Cahill, một thành viên cấp cao tại Chương trình An ninh Năng lượng và Biến đổi Khí hậu của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS): “Đợt nắng nóng hiện tại sẽ thúc đẩy hơn là cản trở những nỗ lực của châu Âu để chuẩn bị cho mùa đông năm nay. Các quốc gia này không muốn để hệ thống sưởi và làm mát của mình phụ thuộc vào việc nhập khẩu khí đốt của Nga”.
Chuyên gia này cũng cho rằng việc EU đề xuất cắt giảm 15% khí đốt sẽ thực hiện, nhưng cho thấy rằng các nhà hoạch định chính sách đang có những cuộc thảo luận thẳng thắn về bảo tồn và hiệu quả năng lượng.
Diễn biến nhiệt độ khắc nghiệt xảy ra trong thời điểm áp lực cao đối với việc hoạch định chính sách khí hậu ở Mỹ. Mới tuần trước, Thượng nghị sĩ Dân chủ của bang West Virginia Joe Manchin cho biết sẽ không ủng hộ việc chi tiêu cho khí hậu trong một dự luật hòa giải sau nhiều tuần đàm phán - nỗ lực cuối cùng để cứu khuôn khổ nghị sự "Build Back Better" mà chính quyền Biden đang thúc đẩy.
Tổng thống Biden đã gọi biến đổi khí hậu là một "tình trạng khẩn cấp" nhưng không ban bố tình trạng khẩn cấp quốc gia.
