Nâng cao chất lượng báo cáo tài chính nhà nước
Trong những năm qua, nhằm góp phần cải tiến mạnh mẽ nền tài chính nhà nước nói chung, thực hiện chiến lược phát triển ngành tài chính nói riêng, thông tin tài chính nhà nước đã từng bước được minh bạch hóa, đáp ứng yêu cầu của công tác quản lý tài chính hiện đại, phù hợp thông lệ và chuẩn mực quốc tế. Việc lập và nâng cao chất lượng báo cáo tài chính nhà nước (TCNN) đã được tổ chức thực hiện bắt đầu từ năm tài chính 2018 và dần được hoàn thiện.
Trong những năm qua, nhằm góp phần cải tiến mạnh mẽ nền tài chính nhà nước nói chung, thực hiện chiến lược phát triển ngành tài chính nói riêng, thông tin tài chính nhà nước đã từng bước được minh bạch hóa, đáp ứng yêu cầu của công tác quản lý tài chính hiện đại, phù hợp thông lệ và chuẩn mực quốc tế. Việc lập và nâng cao chất lượng báo cáo tài chính nhà nước (TCNN) đã được tổ chức thực hiện bắt đầu từ năm tài chính 2018 và dần được hoàn thiện.
Còn thiếu nhiều dữ liệu tài chính
Theo Thứ trưởng Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn, công tác lập báo cáo TCNN là nhiệm vụ mới, lần đầu thực hiện tại Việt Nam từ năm 2018. Với phạm vi thông tin rộng, nghiệp vụ phức tạp, trong khi thời gian chuẩn bị không nhiều, nguồn lực còn hạn chế, nhưng được sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của các cấp lãnh đạo, sự hỗ trợ tích cực của các tổ chức tài chính quốc tế, Bộ Tài chính đã nỗ lực, quyết tâm hoàn thành Báo cáo TCNN năm 2018 kịp thời hạn, trình Chính phủ báo cáo Quốc hội. Báo cáo này đã giúp Chính phủ, công chúng nhìn nhận bức tranh TCNN một cách tổng thể; cho thấy hoạt động của các đơn vị ngoài ngân sách, các quỹ tài chính ngoài ngân sách, thu - chi của các đơn vị tài chính đặc thù ngoài ngân sách, công nợ của quốc gia, công nợ của các chủ thể liên quan đến tài chính... Các cơ quan của Chính phủ đã khai thác báo cáo này phục vụ quản lý tài chính, xây dựng kế hoạch tài chính trung hạn 5 năm (2021 - 2025) để báo cáo Quốc hội, phục vụ xây dựng chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, chiến lược tài chính 10 năm (2021 - 2030)... Báo cáo TCNN cũng đóng góp vào công tác điều hành nền tài chính quốc gia.
Để thực hiện được báo cáo quan trọng này, Kho bạc Nhà nước (KBNN) đã chủ động ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết để triển khai xây dựng Hệ thống thông tin Tổng kế toán nhà nước, kịp thời đưa vào vận hành hệ thống từ tháng 7-2019; kịp thời hỗ trợ đắc lực cho việc gửi báo cáo của các đơn vị cũng như công tác tổng hợp, lập Báo cáo TCNN đầu tiên năm 2018. Theo Phó Tổng Giám đốc KBNN Đặng Thị Thủy, trong quá trình thực hiện, Bộ Tài chính cũng đã phát hiện những vấn đề còn bất cập, cần được khắc phục kịp thời và triệt để. Thí dụ như chưa có đầy đủ số liệu về tài sản kết cấu hạ tầng; tài sản di sản văn hóa, hiện vật trưng bày mang giá trị văn hóa, lịch sử; nợ chính quyền địa phương. Đặc biệt, số liệu tài sản kết cấu hạ tầng như hàng không, đường sắt quốc gia, hàng hải, đường thủy nội địa, thủy lợi..., các giá trị tài nguyên (tài nguyên nước, rừng, khoáng sản, nguồn lợi biển,...), giá trị đất đai... cũng chưa được phản ánh đầy đủ trong báo cáo. Tình trạng này có nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân bao trùm nhất là chưa có cơ sở dữ liệu thông suốt và minh bạch trên diện rộng.
Đồng quan điểm này, Phó Cục trưởng Quản lý công sản (Bộ Tài chính) Nguyễn Tân Thịnh cho biết, đối với Báo cáo TCNN năm 2018, cơ sở dữ liệu quốc gia về tài sản công hiện tại chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu thông tin về tài sản công để lập Báo cáo TCNN (chưa có số liệu tài sản hạ tầng đường thủy nội địa, tài sản hạ tầng đường hàng hải, tài sản hạ tầng đường hàng không, tài sản hạ tầng đường sắt và tài sản hạ tầng khác); đồng thời, hiện chưa có các mẫu biểu phục vụ báo cáo tổng hợp, phải tổng hợp số liệu bằng tay. Hiện nay chưa có các quy định về thời gian chốt số liệu trên các phần mềm trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về tài sản công để bảo đảm thống nhất thông tin tài sản hằng năm của các cơ quan, tổ chức, đơn vị. Như vậy, việc phản ánh đầy đủ, đồng nhất các số liệu trong các báo cáo TCNN, dù ở cấp địa phương hay trung ương là một trong những yêu cầu cấp thiết và tiên quyết đối với hoạt động quản lý, điều hành TCNN.
Cần nhiều giải pháp mạnh mẽ
Để khắc phục các thiếu sót nêu trên, Bộ Tài chính đã đề xuất nhiều giải pháp quan trọng. Theo Cục trưởng quản lý, giám sát kế toán, kiểm toán (Bộ Tài chính) Vũ Đức Chính, cần tập trung vào bốn nhóm giải pháp nhằm nâng cao chất lượng của báo cáo TCNN. Một là, hoàn thiện khung pháp lý, trước mắt cần rà soát các văn bản hiện hành, trong đó quan tâm đến việc thu thập đầy đủ thông tin về quỹ TCNN ngoài ngân sách, tài sản kết cấu hạ tầng, nợ chính quyền địa phương. Trong dài hạn, cần nghiên cứu bổ sung, sửa đổi Nghị định 25/2017/NĐ-CP, ban hành chuẩn mực kế toán công Việt Nam và có văn bản hướng dẫn về việc tổng hợp số liệu vốn nhà nước tại doanh nghiệp, đất đai, tài nguyên, kể cả các di sản và tài sản văn hóa của đất nước. Hai là, chuẩn hóa công tác kế toán nhằm nâng cao chất lượng thông tin báo cáo của các đơn vị kế toán các cấp, bảo đảm yêu cầu đầy đủ, tin cậy và kịp thời của thông tin báo cáo cơ sở. Ba là, hoàn thiện quy trình tiếp nhận, xử lý và nắm bắt thông tin tài chính từ các đơn vị của bộ phận nghiệp vụ thuộc hệ thống KBNN, với việc ứng dụng công nghệ thông tin ở mức độ cao nhất. Bốn là, tăng cường tính giải trình của nội dung báo cáo TCNN, về hình thức trình bày, về thông tin thuyết minh, giải trình nhằm nâng cao tính hiệu quả, hữu ích cho người sử dụng thông tin báo cáo.
Thời gian tới, KBNN sẽ đẩy nhanh tiến độ rà soát, cập nhật số liệu để tổng hợp vào Báo cáo TCNN năm 2019. Đồng thời, KBNN cũng sẽ nâng cấp Hệ thống thông tin Tổng kế toán nhà nước theo hướng kết nối/giao diện với hệ thống thông tin của các cơ quan, đơn vị thuộc khu vực nhà nước, kết nối với mạng lưới của Chính phủ điện tử, tiến tới xây dựng hệ thống dữ liệu TCNN tập trung để cung cấp số liệu TCNN nhanh chóng, chính xác. Đây có thể được xem là nền móng quan trọng, làm tiền đề cho các giai đoạn hoàn thiện tiếp theo, góp phần tiến đến một nền TCNN ngày càng minh bạch, hiệu quả, phù hợp thông lệ quốc tế.
