Nam Trung Bộ: Chủ động ứng phó với khô hạn kéo dài

Thiếu nước sinh hoạt và tưới tiêu

Làng rau La Hường (Cẩm Lệ, Đà Nẵng) là một trong những vùng trồng rau trọng điểm của TP Đà Nẵng được trồng theo tiêu chuẩn VietGAP với diện tích hơn 10ha, cung cấp cho thị trường khoảng 500 tấn rau, quả/năm. Thế nhưng vào mùa hè năm nay, làng rau La Hường không còn là những ruộng rau xanh mướt mà thay vào đó là những ô thửa trống trơn, rau ngả màu, có khu đất đen sì do rau bị cháy sém, hoặc cỏ dại che khuất.

Đang hì hục sửa máy bơm nước, mong cứu đám rau muống bị cháy vàng hơn nửa diện tích, ông Mai Văn Y, nông dân tại làng rau La Hường cho biết: “Mọi năm cũng nắng nóng nhưng xen lẫn là những trận mưa lớn, nguồn nước ổn định nên mỗi tháng nông dân có thể thu về khoảng 5 triệu đồng/sào rau các loại. Năm nay, do nắng nóng, không có giọt mưa nào nên bà con nông dân ở đây ai cũng lấy nước từ sông hay làm giếng khoan. Tuy nhiên, nước sông nhiễm mặn, nước giếng khoan chua phèn hơn bình thường, tưới tới đâu hoa màu cháy tới đó nên nhiều người không dám gieo trồng gì nữa, đất bỏ hoang”.

Không riêng Đà Nẵng, tình trạng thiếu nước sinh hoạt, tưới tiêu và hạn mặn ở tỉnh Quảng Nam năm nay xuất hiện sớm, gây khó khăn cho bà con nông dân trong sản xuất lúa vụ hè-thu. Tại thị xã Điện Bàn, cùng hai huyện Đại Lộc, Hiệp Đức cũng xảy ra khô hạn trên diện rộng. Theo ông Trương Xuân Tý, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi tỉnh Quảng Nam, hiện 73 hồ chứa thủy lợi trong toàn tỉnh, tổng lượng nước thiếu so với quy trình khoảng 74 triệu m3. Đối với các hồ thủy điện, tổng lượng nước thiếu so với dung tích hữu ích lên đến 653 triệu m3. Tỉnh Quảng Nam đang nỗ lực xây dựng các công trình đập ngăn mặn, giữ ngọt trên hệ thống sông Vu Gia, Thu Bồn nhằm bảo đảm nguồn nước tưới cho hàng chục nghìn héc-ta lúa và hoa màu.

Diện tích lớn rau trồng ngả màu, bỏ trống tại làng rau La Hường.

Chủ động các biện pháp ứng phó

Trao đổi với chúng tôi về hướng giải quyết, ông Nguyễn Đình Khánh Vân, Chủ tịch Hội Nông dân TP Đà Nẵng cho biết, căn cứ vào dự báo của Trung tâm dự báo Khí tượng Thủy văn, các địa phương sẽ triển khai bố trí lịch gieo sạ, cơ cấu giống phù hợp cho từng vùng, tránh tình trạng bố trí giống dài ngày lẫn lộn với giống trung, ngắn ngày trong một cánh đồng làm ảnh hưởng đến lịch cấp nước gây lãng phí nước. Tại vùng rau La Hường, nông dân có thể chủ động về nguồn nước, đào đặt những trạm bơm dã chiến để khô đến đâu tưới đến đó. Để điều tiết nước hợp lý, các đơn vị phối hợp HTX dịch vụ tưới tăng cường công tác quản lý nước, thường xuyên kiểm tra công trình kênh mương, đồng ruộng. Những khu tưới có điều kiện thì tổ chức áp dụng tưới tiêu khoa học theo công thức tưới nông-lộ-phơi để tiết kiệm nước, nâng cao năng suất cây trồng. Sắp tới, hội nông dân các cấp cũng kiến nghị các cơ quan hỗ trợ giống cho bà con để khôi phục sản xuất.

Để chủ động thực hiện các biện pháp phòng, chống hạn hán, nhiễm mặn, ông Lê Trí Thanh, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam yêu cầu các sở, ban, ngành liên quan và chính quyền địa phương tập trung đẩy mạnh công tác tuyên truyền để nhân dân nắm rõ tình hình thủy lợi nhằm nâng cao ý thức sử dụng nước hết sức tiết kiệm. Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN&PTNN) theo dõi chặt chẽ thông tin dự báo khí tượng, thủy văn để chỉ đạo vận hành tích nước ở các hồ chứa phù hợp, có kế hoạch phân phối nước hợp lý, bảo đảm nước phục vụ sản xuất nông nghiệp và cấp nước dân sinh; bảo đảm an toàn tuyệt đối đập, hồ chứa nước.

Ông Lê Trí Thanh cũng chỉ đạo các địa phương, đơn vị theo dõi lịch thời vụ và cơ cấu sử dụng các bộ giống ngắn ngày, trung ngày trong sản xuất nông nghiệp năm 2020; vận động nông dân thực hiện chuyển đổi sản xuất cây trồng cạn để hạn chế sử dụng nước tưới hiệu quả; đặc biệt tại các đồng ruộng thường xuyên thiếu nước tưới. Đơn vị quản lý, vận hành trạm bơm lấy nước trên các sông phải thường xuyên quan trắc độ mặn để thực hiện vận hành các trạm bơm đảm bảo, hợp lý; không bơm nước có nồng độ mặn vượt mức cho phép vào đồng ruộng. Đối với trạm bơm lấy nước trên các sông thường xuyên bị nhiễm mặn, như: Thu Bồn, Vĩnh Điện... chủ động triển khai các giải pháp ngăn không cho mặn xâm nhập vào bể hút trạm bơm điện, tuyệt đối không vận hành bơm tưới cho cây trồng khi nồng độ mặn hơn 0,8‰...

Trước tình hình này, Sở NN&PTNN tỉnh Quảng Ngãi đã đề nghị bà con chủ động chuyển đổi cơ cấu sang trồng các loại hoa màu ngắn ngày chịu hạn, trồng trên những vùng đất cao để rễ khỏi ăn sâu, khỏi bị nhiễm mặn, tiết kiệm nước. Bên cạnh đó, yêu cầu các địa phương phải nhanh chóng sửa chữa kênh mương, cửa cấp hư hỏng để tránh thất thoát nguồn nước phục vụ vụ hè-thu. Ngoài ra, Sở NN&PTNN tỉnh Quảng Ngãi cũng tham mưu cho UBND tỉnh xin Trung ương phân bổ nguồn kinh phí 150 tỷ đồng để phòng, chống hạn.

Bài và ảnh: KIM NGÂN