Mỹ có thực sự tiến gần đến việc cấm TikTok khi Thượng viện thông qua dự luật?

Điều đó đồng nghĩa Mỹ đang tiến gần đến việc cấm TikTok nếu ByteDance không chịu thoái vốn? Hoàn toàn chính xác.

Liệu TikTok có sớm bị cấm ở Mỹ không? Câu trả lời là không.

Tổng thống Joe Biden dự kiến sẽ ký dự luật mới thành luật trong tuần này, nhưng TikTok sẽ không biến mất ngay lập tức ở Mỹ. Ngay cả khi sớm nhất, lệnh cấm sẽ không có hiệu lực cho đến 9 tháng sau khi ông Biden ký thành luật, nghĩa là vào năm 2025. Song ngay cả điều đó cũng khó có thể xảy ra.

Hãy nhớ về dự luật được Hạ viện được thông qua vào tháng 3 có thể cấm TikTok. Có điều gì đã thay đổi so với dự luật mới? Một chút.

Vào tháng 3, Hạ viện đã thông qua dự luật yêu cầu ByteDance phải bán hoặc chuyển nhượng hoạt động của TikTok tại Mỹ trong vòng 6 tháng cho một công ty không có trụ sở ở quốc gia là “đối thủ nước ngoài của Mỹ”, nếu không ứng dụng này sẽ bị cấm.

Kể từ đó, các nhà bảo trợ dự luật đã thực hiện hai thay đổi: Đầu tiên và quan trọng nhất là kết hợp dự luật cùng các biện pháp kêu gọi Mỹ viện trợ 95 tỉ USD cho Ukraine, Israel và Đài Loan. Trong khi việc buộc ByteDance phải thoái vốn khỏi TikTok nhận được nhiều ý kiến trái chiều, các gói viện trợ cho Ukraine, Israel và Đài Loan vẫn là ưu tiên hàng đầu của phần lớn nghị sĩ ở Quốc hội Mỹ. Kết hợp những điều này nghĩa là dự luật đe dọa cấm TikTok được phê duyệt như một phần của thỏa thuận trọn gói.

Ngôn ngữ xung quanh lệnh đe dọa cấm TikTok cũng đã được điều chỉnh. Thay vì yêu cầu ByteDance thoái vốn khỏi TikTok tại Mỹ trong 6 tháng, tập đoàn có trụ sở ở Bắc Kinh (thủ đô Trung Quốc) hiện có 9 tháng để hoàn tất thỏa thuận. Dự luật cũng trao cho Tổng thống Mỹ quyền kéo dài thời hạn đó thêm 3 tháng nữa nếu có một thỏa thuận đang được thực hiện.

Liệu ByteDance thực sự có 1 năm để bán TikTok cho chủ sở hữu khác? Đúng, nhưng cũng không. Nếu ông Biden ký thành luật, dự kiến trong tuần này, thì thời gian đếm ngược từ 9 tháng đến 1 năm sẽ bắt đầu. Thế nhưng, TikTok cho biết sẽ thách thức luật này trước tòa và có lẽ sẽ xin lệnh hoãn hay tạm dừng toàn bộ sự việc. Cuộc chiến tại tòa án có thể mất rất nhiều thời gian.

Vào tháng 5.2023, các nhà làm luật bang Montana đã thông qua dự luật cấm TikTok của riêng họ. Đến tháng 11.2023, một thẩm phán liên bang Mỹ đã chặn dự luật này. Vụ việc đó đang được đưa lên tòa phúc thẩm liên bang.

Nếu luật mới được tòa án chấp thuận thì chuyện gì sẽ xảy ra sau đó? TikTok có biến mất khỏi thiết bị của người dùng ở Mỹ không? Câu trả lời là không.

Nếu ByteDance không thể hoặc sẽ không tìm được người mua TikTok tại Mỹ thì dự luật yêu cầu Google và Apple xóa TikTok khỏi cửa hàng ứng dụng của họ. Đây là việc mà hai gã khổng lồ công nghệ đã làm ở các quốc gia khác. Song, điều đó sẽ không đóng cửa TikTok tại Mỹ mà chỉ khiến ứng dụng này gặp khó khăn trong việc có thêm người dùng ở nước này.

Dự luật cũng sẽ cấm các công ty internet có trụ sở tại Mỹ giúp TikTok duy trì hoặc cập nhật dịch vụ. Vì vậy, TikTok vẫn có thể tiếp tục hoạt động ở Mỹ, nhưng chủ sở hữu nó sẽ gặp khó khăn hơn trong việc duy trì và phát triển ứng dụng này.

Đã có người muốn mua TikTok để duy trì hoạt động của nó ở Mỹ. Chuyện gì sẽ xảy ra với điều đó? Điều đầu tiên cần giải quyết là liệu Trung Quốc có thực sự cho phép ByteDance bán một trong những thành công lớn nhất về internet của đất nước khi bị đe dọa như vậy? Sau đó, có rất nhiều câu hỏi kỹ thuật về cách thức diễn ra của một giao dịch mua bán và TikTok hoạt động thế nào nếu tách khỏi ByteDance.

Người mua TikTok ở Mỹ tiềm năng và nổi tiếng nhất đến nay là Steve Mnuchin (cựu Bộ trưởng Tài chính Mỹ, làm việc dưới thời chính quyền Trump). Thế nhưng, bản thân Steve Mnuchin không có đủ tiền để thực hiện thỏa thuận này. Quan trọng hơn, ông đang nói với các nhà đầu tư rằng về cơ bản sẽ xây dựng lại thuật toán gợi ý video nổi tiếng của TikTok, điều khiến một số nhà quan sát hoài nghi về khả năng thành công của nó.

TikTok sẽ không sớm bị cấm ở Mỹ - Ảnh: Internet

Trong cuộc phỏng vấn trên kênh CNBC giữa tháng 3, Steven Mnuchin cho biết ông đang xây dựng một nhóm các nhà đầu tư có thể mua lại TikTok trong vòng 6 tháng.

Việc này diễn ra sau khi Hạ viện Mỹ hôm 13.3 đã thông qua một dự luật lưỡng đảng yêu cầu ByteDance phải thoái vốn khỏi TikTok trong vòng 6 tháng hoặc ứng dụng này đối mặt với lệnh cấm ở Mỹ.

Dự luật mới được đưa ra xuất phát từ mối lo ngại của một số nhà làm luật Mỹ rằng chính phủ Trung Quốc kiểm soát quá nhiều với các công ty và do đó có thể yêu cầu các thực thể như TikTok cung cấp lượng lớn dữ liệu cá nhân hoặc sử dụng nền tảng này để gây ảnh hưởng đến chính trị ở nước ngoài.

“Tôi nghĩ dự luật này nên được thông qua và TikTok nên được bán đi. Đó là doanh nghiệp tuyệt vời và tôi sẽ thành lập một nhóm để mua TikTok”, Steven Mnuchin, người lãnh đạo công ty Liberty Strategic Capital, nói trên CNBC.

Có điểm chung giữa Liberty Strategic Capital và ByteDance. Quỹ SoftBank Vision của tỷ phú Son Masayoshi đã đầu tư vào ByteDance vào năm 2018 và cũng là đối tác với Liberty Strategic Capital.

“TikTok nên thuộc sở hữu của các doanh nghiệp Mỹ. Không đời nào người Trung Quốc lại để một công ty Mỹ sở hữu thứ như thế này ở Trung Quốc”, Steven Mnuchin nói.

Thế nhưng, kế hoạch mua TikTok của Steven Mnuchin vấp phải sự hoài nghi.

Thứ nhất, TikTok, với hơn 170 triệu người dùng đang hoạt động ở Mỹ, rất đắt tiền. Theo ước tính, ứng dụng này trị giá 100 tỉ USD, CNN đưa tin.

Hãy nhớ lại chuyện Elon Musk, một trong những người giàu nhất thế giới, từng gặp khó khăn mới huy động được số tiền cần thiết để mua lại Twitter (hiện là X) với mức giá 44 tỉ USD.

Thứ hai, Steven Mnuchin báo hiệu rằng ông có thể vượt qua rào cản của Trung Quốc về cấm xuất khẩu thuật toán công nghệ bằng cách xây dựng lại TikTok từ đầu, tờ The Washington Post đưa tin.

“Ứng dụng này cần được xây dựng lại ở Mỹ, nó cần phải là công nghệ của Mỹ”, Steven Mnuchin tuyên bố.

Nói cách khác, Steven Mnuchin muốn mua TikTok mà không có thuật toán cung cấp nội dung phù hợp cho người dùng (được phát triển ở Trung Quốc). Đây là thành phần chính khiến ứng dụng này trở nên có giá trị và gây nghiện. Một số người tỏ ra hoài nghi về đề xuất này.

Cựu Bộ trưởng Tài chính Mỹ nói với các nhà đầu tư tiềm năng rằng việc mua TikTok mà không có thuật toán của nó có thể khiến giá ứng dụng này rẻ hơn, hai nguồn tin tiết lộ với The Washington Post. Tuy nhiên, chính những gì ẩn sâu bên trong đã khiến TikTok thành công đến vậy và có thể thu hút hơn 1 tỉ người dùng toàn cầu.

Matt Perault, giáo sư tại Đại học Bắc Carolina (Mỹ) và cựu giám đốc nhóm chính sách công của Facebook, nói rằng nhiều công ty công nghệ mong muốn xây dựng được một thuật toán như TikTok.

Matt Perault chia sẻ với The Washington Post: “Tất cả các công ty lớn nhất đã đổ rất nhiều tiền và nhân tài kỹ thuật vào vấn đề đó nhưng vẫn gặp khó khăn để thực hiện. Nếu Steve Mnuchin nghĩ rằng ông ấy có thể làm được điều đó và thành công ở nơi mà nhiều công ty lớn khác đã gặp khó khăn, thì chúc may mắn”.

Cựu Bộ trưởng Tài chính Mỹ chưa nghiên cứu quá nhiều về cách ông dự định xây dựng lại TikTok. Ông nói với CNBC rằng “rất nhiều việc có thể làm được trong 6 tháng”. Chính xác là những gì hoặc như thế nào thì chưa rõ ràng. Song TikTok, ra mắt quốc tế vào năm 2017, chắc chắn không đạt được vị trí như hiện nay chỉ trong 6 tháng.

“Điều này giống việc xây dựng lại Facebook. Đó là nhiệm vụ ở đây. Nó không thể được thực hiện trong 180 ngày hoặc thậm chí nhiều năm”, một nguồn tin quen thuộc với quan điểm của Steven Mnuchin nói.

Sơn Vân