Mất nhà vì tin tưởng người thân?

Bà Loan bên ngôi nhà số 28 Trương Định đang bị buộc phải tháo dỡ để trả lại đất cho chủ mới - Ảnh: T.U

Qua đời khi chưa hoàn tất thủ tục chuyển nhượng quyền sử dụng đất

Trình bày với phóng viên Báo Quảng Trị, bà Phan Thị Loan cho biết: năm 2010, bà Loan lập gia đình với ông Phạm Văn Thức, sinh năm 1970 (đã mất). Sau khi lập gia đình, vợ chồng bà Loan sinh sống tại số nhà 28 Trương Định, Phường 1, TP. Đông Hà và có một đứa con chung sinh năm 2013. Ngôi nhà số 28 Trương Định có nguồn gốc của ba mẹ ông Phạm Văn Thức.

Trước khi qua đời, ba mẹ ông Thức đã lập hợp đồng tặng một phần thửa đất cho ông Phạm Văn Thức có diện tích 97 m2 ; phần còn lại của thửa đất có diện tích 113 m2 được tặng cho em trai ông Thức là ông Phạm Đình Thi (sinh năm 1976, hiện trú tại số 22 Hai Bà Trưng, phường Tây Sơn, TP. Pleiku, tỉnh Gia Lai). Cả hai thửa đất đều được UBND TP. Đông Hà cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng (CNQSD) đất vào năm 2014.

Năm 2015, ông Phạm Đình Thi cần tiền để xử lý công việc kinh doanh nên đã đồng ý chuyển nhượng phần đất bố mẹ tặng mình cho vợ chồng anh trai là ông Thức, bà Loan với giá 400 triệu đồng.

“Vì quá tin tưởng là em trai của chồng nên hai bên chỉ lập hợp đồng bằng miệng, đồng thời để sớm giao tiền cho chú Thi kịp vào Gia Lai xử lý công việc. Nếu chồng tôi còn sống thì sự việc không đến như thế này”, bà Loan than thở.

Để sớm có tiền giao cho ông Thi, vợ chồng bà Loan đã mang hai giấy CNQSD đất của vợ chồng mình và của ông Thi đi thế chấp ngân hàng vay số tiền 400 triệu đồng, trong đó giấy CNQSD đất mang tên Phạm Đình Thi vay 300 triệu đồng, giấy CNQSD đất mang tên Phạm Văn Thức vay 100 triệu đồng. Sau khi nhận chuyển nhượng, năm 2015, vợ chồng bà Loan đã tháo dỡ nhà cũ và xây mới trên hai thửa đất một ngôi nhà bán kiên cố, hoàn thành vào ngày 28/1/2016.

Sau đó, ông Thức lâm bệnh nặng, nhiều lần liên lạc bằng điện thoại với em trai của mình là ông Phạm Đình Thi yêu cầu hoàn tất các thủ tục chuyển nhượng quyền sử dụng đất (những cuộc điện thoại giữa ông Thức và ông Thi đều được ghi âm). Tuy nhiên, ông Thi đã không phối hợp làm thủ tục chuyển nhượng quyền sử dụng đất.

Đến cuối năm 2016, ông Phạm Văn Thức qua đời. Năm 2020, ông Phạm Đình Thi đã xử lý phần nợ vay đối với giấy CNQSD đất mang tên mình, đồng thời thực hiện thủ tục tặng cho thửa đất cho anh trai đầu là ông Phạm Đình Công (sinh năm 1966, sinh sống ở ngôi nhà liền kề, số 26 Trương Định, Phường 1, TP. Đông Hà).

Tòa buộc tháo dỡ nhà, trả lại đất cho chủ mới

Năm 2021, sau nhận tặng cho thửa đất và được Sở Tài nguyên và Môi trường cấp giấy CNQSD đất số CT 928942, ông Phạm Đình Công đứng đơn khởi kiện yêu cầu tòa án buộc bà Loan phải tháo dỡ ngôi nhà xây dựng bán kiên cố và trả lại đất cho mình.

Thụ lý vụ án, Tòa án nhân dân (TAND) TP. Đông Hà đã thực hiện nhiều thủ tục để thu thập, công khai chứng cứ và thực hiện việc đối chất giữa các bên. Do tính chất phức tạp của vụ án và bị đơn yêu cầu hủy giấy CNQSD đất số CT 928942, ngày 29/7/2022, TAND TP. Đông Hà đã ra quyết định chuyển hồ sơ vụ án lên TAND tỉnh để xét xử theo thẩm quyền.

Ngày 17/4/2023, TAND tỉnh mở phiên tòa xét xử đã quyết định chấp nhận đơn khởi kiện của ông Phạm Đình Công; công nhận quyền sử dụng đất của ông Phạm Đình Công tại thửa đất đã được cấp giấy CNQSD đất số CT 928942; buộc bà Loan phải tháo dỡ, di dời toàn bộ tài sản trên thửa đất.

Căn cứ để Hội đồng xét xử đưa ra quyết định trên là bà Loan không có tài liệu, chứng cứ nào thể hiện việc đã nhận chuyển nhượng thửa đất nói trên từ ông Phạm Đình Thi và đã trả số tiền 400 triệu đồng từ nguồn vay ngân hàng; bà Loan cũng không có chứng cứ chứng minh ông Thi là người nhận số tiền 400 triệu đồng vay từ ngân hàng; ông Thi cũng khẳng định chưa bao giờ chuyển nhượng thửa đất cho vợ chồng bà Loan; việc vay số tiền 400 triệu đồng là ông Thi đứng ra bảo lãnh để vay với mục đích giúp anh trai có tiền mua ô tô để kinh doanh; việc bà Loan tự ý xây dựng nhà mới trên thửa đất, ông Thi hoàn toàn không biết vì làm ăn xa và chưa được ông Thi đồng ý; bà Loan xây dựng nhà nhưng không làm thủ tục xin cấp phép xây dựng là chiếm hữu không ngay tình.

Nhiều tình tiết cần làm sáng tỏ

Để đảm bảo quyền lợi của các đương sự trong vụ án, quan điểm của chúng tôi là cấp phúc thẩm cần xem xét nhiều tình tiết đang còn mâu thuẫn nhằm làm rõ 2 nội dung trên phương diện pháp lý gồm: có hay không việc hai bên giao dịch hợp đồng miệng về chuyển quyền sử dụng đất, đặc biệt là bên mua đã chuyển tiền cho bên bán hay chưa? Việc cấp giấy CNQSD đất khi trên đất đang có tài sản của người khác có đảm bảo quy định pháp luật?

Tại phiên tòa ngày 17/4/2023, đại diện Viện Kiểm sát nhân dân (VKSND) tỉnh tham gia phiên tòa đã đề nghị Hội đồng xét xử không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn ông Phạm Đình Công; chấp nhận yêu cầu phản tố của bà Loan tuyên bố hợp đồng tặng cho giữa ông Thi và ông Công vô hiệu; tuyên hủy giấy CNQSD đất số CT 928942.

Lý do được đại diện VKSND tỉnh đưa ra là tại biên bản đối chất ngày 13/5/2022 do TAND TP. Đông Hà lập thì các bên đương sự đều thừa nhận các file ghi âm là giọng nói của ông Thức và ông Thi. Ông Thức nhắc lại với ông Thi có nhận của ông Thức số tiền 400 triệu đồng vào ngày 8/1/2015 và ông Thi thừa nhận có nhận nhưng không nhớ rõ ngày, tháng.

Theo tài liệu của phóng viên thu thập cho thấy, tại hợp đồng vay tài sản, Agribank TP. Đông Hà đã giải ngân số tiền 400 triệu đồng về số tài khoản số 040025043369 của ông Phạm Văn Thắng, có hộ khẩu tại Khu phố 6, Phường 5, TP. Đông Hà. Sau đó ông Thắng đã rút tiền để vợ chồng bà Loan chuyển cho ông Thi. Vì vậy, cần phải triệu tập ông Thắng để làm rõ nội dung đưa tiền cho ai.

Đối với nội dung cấp giấy CNQSD đất khi trên đất đang có nhà ở của người khác: trong quyết định chuyển hồ sơ vụ án của TAND TP. Đông Hà cho rằng: quá trình thẩm định tại chỗ toàn bộ thửa đất mang tên ông Phạm Đình Công được cấp năm 2020 đã được bà Loan xây dựng công trình nhà ở từ năm 2015.

Việc cơ quan chức năng cấp giấy CNQSD đất cho ông Phạm Đình Công chồng lên diện tích đất bà Loan đã làm nhà trước đó nhưng chưa có ý kiến của bà Loan. Việc cấp đất không phù hợp với thực trạng sử dụng nên cần phải xem xét để hủy giấy CNQSD đất số CT 928942 mới đảm bảo giải quyết đúng đắn vụ án dân sự.

Bên cạnh đó, từ năm 2016 - 2020, gia đình bà Loan xảy ra 2 biến cố đó là chồng và cha chồng mất, với ông Thi là bố và anh trai mất. Vì vậy, ông Thi không thể không về chịu tang và ông Công ở căn nhà liền kề không thể không biết bà Loan xây dựng nhà. Vì vậy, việc ông Thi cho rằng ông không biết vợ chồng bà Loan xây dựng nhà trên đất của mình là chưa khách quan.

Thảo Uyên