'Ma trận' thủ tục mua nhà ở giá rẻ

Người dân trao đổi tại hội nghị tư vấn, hỗ trợ khách hàng vay vốn mua nhà tại dự án Nhà ở xã hội A6-A7 (P.Quang Vinh, TP.Biên Hòa). Ảnh: H.Lộc

Nhiều ý kiến cho rằng, để chính sách an sinh xã hội của Nhà nước thực sự phát huy hiệu quả, cần thủ tục thông thoáng hơn cho cả nhà đầu tư lẫn người mua nhà.

* Thủ tục nhiều và phức tạp

Đây là chia sẻ của nhiều người khi làm hồ sơ đăng ký mua nhà, vay vốn ngân hàng khi mua nhà ở xã hội. Vì hồ sơ đăng ký mua nhà có khoảng 5 loại giấy tờ cần xác nhận là: đối tượng được mua nhà, cư trú, thực trạng nhà ở, chưa được hưởng thụ chính sách nhà ở xã hội, thu nhập… Chỉ riêng thủ tục xác nhận thực trạng nhà ở, người làm hồ sơ phải đến UBND cấp xã nộp giấy xác nhận, chờ cán bộ địa chính đến nơi ở xác minh, sau đó mới ký giấy. Nhiều nơi, cấp phường sợ trách nhiệm ghi thêm dòng chữ “không có nhà, đất thuộc sở hữu hộ gia đình tại phường”. Việc này khiến cho nhiều người phải mất thêm thời gian để xin cấp lại giấy xác nhận khác vì không đúng yêu cầu. Có được bộ hồ sơ hợp lệ mới là bước khởi đầu, vì người mua nhà còn phải trải qua vòng bốc thăm lựa chọn quyền mua nhà đầy may rủi. Nếu trúng quyền mua nhà, người mua vào chặng đường mới là làm thủ tục vay vốn ngân hàng.

Để được vay vốn ưu đãi mua nhà giá rẻ theo hướng dẫn của Ngân hàng Chính xã hội chi nhánh Đồng Nai phải đáp ứng đủ 8 yêu cầu. Trong đó, phải có xác nhận là đối tượng được mua, thuê nhà ở xã hội, phải thực hiện gửi tiết kiệm hàng tháng tại Ngân hàng Chính sách xã hội với thời hạn gửi tối thiểu 12 tháng kể từ ngày ký hợp đồng vay; có đầy đủ hồ sơ chứng minh đối tượng, điều kiện, thực trạng nhà ở, điều kiện cư trú, thu nhập (một bộ hồ sơ hoàn chỉnh khi nộp đăng ký mua nhà); có chứng minh nguồn thu nhập và cam kết khả năng trả nợ…

Bà Lê Thị Thu Thủy, người đăng ký mua nhà tại dự án Nhà ở xã hội A6-A7, P.Quang Vinh, TP.Biên Hòa chia sẻ, hồ sơ mua nhà bà phải làm 3 lần mới hợp lệ. Hiện tại, dù chưa có kết quả xét duyệt hồ sơ nhưng bà đã tìm hiểu thủ tục vay vốn ngân hàng. Hồ sơ yêu cầu 8 loại giấy tờ trong đó có chứng minh thu nhập. Bà buôn bán tự do nên khó thực hiện thủ tục này, nếu kê thu nhập thấp thì lo không đủ điều kiện vay vốn, còn kê cao thì sợ không đủ điều kiện mua nhà.

Anh Ngô Xuân Hậu cùng khách hàng mua nhà ở dự án trên bày tỏ, thủ tục để đăng ký mua nhà đã khó, vay vốn ngân hàng còn khó hơn. Theo anh Hậu, thủ tục xác nhận thực trạng về nhà ở để được vay vốn ngân hàng khá nhiêu khê. Bởi lẽ phải tách hộ gia đình, khi tách hộ phải chứng minh chỗ ở hợp pháp bằng một trong các giấy tờ: giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, nhà gắn liền với đất; giấy phép xây dựng; hợp đồng mua bán nhà…

Thời gian qua, không ít người vì “nản” thủ tục đã từ bỏ làm hồ sơ, từ bỏ quyền mua nhà ở giá rẻ. Đơn cử dự án Nhà ở xã hội tại P.Bảo Vinh (TP.Long Khánh), hơn 30 người bốc thăm trúng quyền mua nhà phải bỏ vì không vay được tiền.

* Cần giảm bớt thủ tục hành chính

Trong số các thủ tục phải thực hiện, người mua nhà “ngán” 2 thủ tục là chưa có nhà ở thuộc sở hữu hộ gia đình và chứng minh thu nhập. Về xác nhận chưa sở hữu nhà ở, người đang ở chung với cha mẹ phải tách hộ để chứng minh nhưng khi tách hộ lại phải đáp ứng chỗ ở hợp pháp theo yêu cầu của ngành công an nên rất khó thực hiện, mất nhiều thời gian và công sức. Trường hợp tạm trú phải xác nhận tạm trú, đóng bảo hiểm xã hội từ 12 tháng trở lên.

Về thu nhập, phải chứng minh có khả năng thanh toán, không đóng thuế thu nhập cá nhân thường xuyên. Trường hợp thu nhập thấp, được xem xét cho vay ít so với nhu cầu thì không đủ khả năng mua. Trường hợp thu nhập tương đối để được vay mức tối đa, khả năng cao bị đóng thuế thu nhập cá nhân, không đủ điều kiện mua nhà, vay tiền.

Hiện tại, Luật Nhà ở (sửa đổi) có một số quy định thoáng hơn cho người mua nhà ở giá rẻ đã được Quốc hội thông qua, nhưng năm 2025 mới có hiệu lực thi hành.

Ông Hoàng Trần Thành Nhân, Trưởng phòng Kế hoạch nghiệp vụ tín dụng, Ngân hàng Chính sách xã hội chi nhánh Đồng Nai cho rằng, ngân hàng có nguồn và các trường hợp đúng đối tượng, đủ điều kiện, có nhu cầu vay vốn mua nhà theo Nghị định số 100/2015/NĐ-CP ban hành ngày 20-10-2015 của Chính phủ về phát triển và quản lý nhà ở xã hội đều được xem xét vay vốn. Tuy nhiên, để được hưởng thụ chính sách này, phải đáp ứng đúng đối tượng, đủ điều kiện theo quy định hiện hành.

Ông Đàm Thế Dân, Phó giám đốc Công ty CP Kinh doanh nhà Đồng Nai cho biết, để hỗ trợ khách mua nhà được hưởng thụ chính sách ưu đãi nguồn vốn, vừa qua công ty phối hợp với Ngân hàng Chính sách xã hội chi nhánh Đồng Nai tổ chức hội nghị cung cấp thông tin về tiêu chí, điều kiện, quy định của chương trình vay vốn ưu đãi. Cũng theo ông Dân, hiện nay nhiều dự án nhà ở giá rẻ áp dụng quy định bán nhà hình thành trong tương lai đều thu tiền cọc của khách hàng lúc mới triển khai. Còn dự án Nhà ở xã hội A6-A7 gần hoàn thiện phần thô mới ký hợp đồng, thu tiền cọc, vì thế, công ty sẽ thu tiền ban đầu 30% thay vì giảm xuống 20% theo đề xuất của khách hàng.

Nhà ở xã hội là chính sách an sinh của Nhà nước dành cho người thu nhập thấp. Để chính sách thực sự phát huy hiệu quả, cần cơ chế thông thoáng cho cả nhà đầu tư lẫn người mua nhà. Cần rút ngắn quy trình, bỏ bớt thủ tục và có hướng dẫn chi tiết để người có nhu cầu cùng lúc làm cả hồ sơ mua nhà lẫn hồ sơ vay vốn.

Hoàng Lộc