Lý do Liên Xô bắt giữ phi công Mỹ ném bom Tokyo năm 1942? (P1)

Vào ngày 18/4/1942, Không quân Mỹ tấn công Nhật Bản lần đầu tiên trong Thế chiến thứ hai. 16 máy bay ném bom B-25 Mitchell đã tiến hành các cuộc không kích bất ngờ vào các mục tiêu quân sự và công nghiệp ở Tokyo và một số thành phố khác.

Cái gọi là “Cuộc đột kích Doolittle” (được đặt theo tên của Trung tá James Doolittle, người chỉ huy chiến dịch) là để trả đũa cho cuộc tấn công âm thầm của Nhật Bản vào căn cứ hải quân của Hạm đội Thái Bình Dương Mỹ tại Trân Châu Cảng vào ngày 7/12/1941.

Do các tàu tuần tra của Hải quân Đế quốc Nhật Bản phát hiện nhóm tác chiến tàu sân bay Mỹ đang lén lút di chuyển về phía bờ biển của Nhật Bản, các máy bay ném bom đã phải được điều động sớm hơn nhiều so với kế hoạch.

Mặc dù đã được nạp thêm lượng xăng dự trữ nhưng các máy bay của Mỹ vẫn khó có thể quay trở lại các hàng không mẫu hạm, bởi vì những chiếc tàu sân bay phải thường xuyên di chuyển để tránh sự giám sát của Hải quân Nhật Bản. Một lựa chọn khác là các máy bay này phải bay đến các sân bay xa xôi của đồng minh Trung Quốc.

Nhưng không phải tất cả các máy bay của Doolittle đều cố gắng tìm đường quay trở lại lãnh thổ do quân Tưởng Giới Thạch kiểm soát. Phi hành đoàn do đại úy Edward J. York chỉ huy, nhận ra rằng lượng nhiên liệu còn lại không đủ để đưa họ đến Trung Quốc, đã quyết định đổ bộ lên lãnh thổ của một đồng minh khác của Mỹ là Liên Xô.

Vấn đề duy nhất là các phi công Mỹ đã bị cấm làm điều đó theo những điều khoản nghiêm ngặt nhất. Vào thời điểm đó, Liên Xô và Mỹ thực sự có quan hệ đồng minh, nhưng họ chỉ thực hiện trong cuộc chiến chống Đức ở Châu Âu. Sau khi ký một hiệp ước trung lập với Tokyo vào ngày 13/4/1941, Moscow đứng ngoài cuộc xung đột vũ trang ở Thái Bình Dương.

Sau khi bay dọc theo đường bờ biển của Liên Xô và bỏ qua Vladivostok, chiếc B-25 của York bay vào không phận Liên Xô trong khu vực Mũi Sysoyev, nơi nó bị lực lượng phòng không thuộc Hạm đội Thái Bình Dương của Liên Xô phát hiện. Tuy nhiên, họ không báo động vì nhầm máy bay Mỹ với máy bay ném bom Yak-4 của Liên Xô đang quay trở lại căn cứ.

Chỉ đến 5 giờ rưỡi chiều, sau khi máy bay chiến đấu Mỹ xuất hiện trên sân bay quân sự Unashi cách cảng Nakhodka vài chục km, hai tiêm kích I-15 lao vào đánh chặn, sẵn sàng tấn công. Tuy nhiên, họ không ngăn được chiếc máy bay ném bom, lúc này đã cạn bình nhiên liệu, hạ cánh.

Các quân nhân Liên Xô đã vô cùng ngạc nhiên khi thấy năm người Mỹ (hai phi công, một hoa tiêu, một kỹ sư bay và một xạ thủ), nhưng họ vẫn chào đón nồng nhiệt, cho họ ngủ qua đêm và cho họ ăn. Ngay sau đó, Đại tá Gubanov, Phó Tư lệnh Lực lượng Không quân, Hạm đội Thái Bình Dương, đến sân bay cùng với một thông dịch viên.

Ban đầu người Mỹ nói rằng họ đã bay đến từ Alaska. Tuy nhiên, Gubanov đã tình cờ được thông báo về vụ đánh bom Tokyo và các phi công phải thừa nhận rằng họ đã tham gia cuộc không kích.

York nhớ lại vào năm 1943: Tôi hỏi Gubanov liệu anh ấy có chuẩn bị xăng cho chúng tôi không và nếu có chúng tôi sẽ cất cánh vào sáng sớm hôm sau và tiến đến Trung Quốc. Anh ấy đã đồng ý. Tuy nhiên, nó không đơn giản như vậy.

Liên Xô không thể để các phi công đã ném bom Tokyo đi mà không bị Nhật Bản đáp trả quyết liệt, nước có vị thế ở Viễn Đông khi đó đang mạnh hơn bao giờ hết. Mặt khác, Moscow cũng không muốn gây tranh cãi với một đồng minh mới vừa bắt đầu cung cấp vũ khí và nguyên liệu thô cho Liên Xô theo chương trình Lend-Lease.

Cuối cùng, chiếc B-25 đã bị bắt giữ cùng phi hành đoàn và William Standley, Đại sứ Mỹ tại Liên Xô đưa ra phản đối chính thức. Đồng thời, Liên Xô đảm bảo một cách không chính thức với Washington rằng họ sẽ cố gắng tìm ra cách xử lý phù hợp và trong thời gian đó, các quân nhân Mỹ sẽ được đối xử tốt và trong điều kiện thoải mái nhất có thể (còn nữa)

Lê Quang