'Lưỡi liềm thiệt thòi' có châm ngòi địa chấn chính trị ở Pháp?

Thành phố Bordeaux, vùng Gironde, phía tây nam nước Pháp. Ảnh: Expedia.

Khi công ty sản xuất trò chơi điện tử Ubisoft tìm kiếm địa điểm mở một studio mới, Giám đốc điều hành Julien Mayeux đã “để mắt” đến thành phố phồn thịnh Bordeaux, tỉnh Gironde, phía tây nam nước Pháp.

“Bordeaux trở thành lựa chọn hàng đầu khi chúng tôi hỏi nhân viên rằng họ muốn (đặt studio mới) ở đâu”, Mayeux nói. Bordeaux là khu đô thị lớn thứ năm của Pháp, nơi có thời tiết tốt, giá nhà rẻ hơn ở thủ đô Paris và công nghệ phát triển mạnh.

Nhưng chỉ cách thành phố hơn một giờ đi bằng ôtô hoặc tàu hỏa, thị trấn Sainte-Foy-la-Grande cho thấy sự đối lập hoàn toàn. Thị trấn nhỏ từ thời trung cổ nằm trên sông Dordogne, từng thịnh vượng nhờ hoạt động sản xuất rượu vang, nhưng hiện là một trong những nơi nghèo nhất nước Pháp.

Sự đối lập này minh họa một thực tế phổ biến ở nước Pháp trước kỳ bầu cử tổng thống mới: Rạn nứt bởi sự phân chia giữa những trung tâm đô thị và các khu du lịch nổi tiếng, với các thị trấn nhỏ, vùng nông thôn, cũng như những vùng ngoại ô nghèo nàn.

Toan tính của bà Le Pen

Thị trấn Sainte-Foy-la-Grande đã trở nên hoang tàn. Khoảng 400 tòa nhà bị bỏ trống hoặc đổ nát. Các khu ổ chuột trở thành nơi tập trung những người lao động nhập cư và người nhận phúc lợi xã hội, không có khả năng chi trả cho bất kỳ nơi nào khác.

Gần một nửa dân số thị trấn sống trong cảnh chật vật và tỷ lệ thất nghiệp cao gấp khoảng 5 lần mức trung bình của cả nước.

“Chúng tôi đang chiến đấu để cứu Sainte-Foy”, Christelle Guionie, một cựu giáo viên được bầu làm thị trưởng Sainte-Foy-la-Grande, thuộc đảng Xã hội Pháp, nói.

Các poster chiến dịch tranh cử tổng thống Pháp. Ảnh: AFP.

Thế nhưng, sự tương phản tương tự đang nổi rõ trên khắp nước Pháp. Sự tăng trưởng kinh tế ở các thành phố tầm trung như Bordeaux, Lyon, Toulouse và Nantes trong hơn một thập kỷ qua, được đánh đổi bằng sức sống của các khu vực xung quanh.

Tình trạng này có thể xuất phát từ nhiều lý do. Giống như nhiều nền kinh tế phương Tây khác, quá trình toàn cầu hóa đã thay thế các cơ sở công nghiệp và nông nghiệp của Pháp bằng một nền kinh tế dựa trên dịch vụ và du lịch, “ưu ái” các thành phố và những người lao động có bằng cấp.

Và điều này ảnh hưởng đến quyết định bỏ phiếu của người dân, nhà phân tích chính trị người Pháp Jérôme Fourquet nhận định.

“Các hình thức bỏ phiếu ngày nay không còn được quyết định bởi sự lựa chọn giữa hai phe cánh tả và cánh hữu. Thay vào đó, địa lý đã trở thành ranh giới phân chia của nước Pháp", ông nói.

Nhưng đó cũng là một sự chia rẽ mà ứng cử viên Marine Le Pen đang tìm cách khai thác. Bà Le Pen đã giành được sự ủng hộ của các cử tri thuộc tầng lớp lao động nông thôn nhờ cái mà bà gọi là “nước Pháp bị lãng quên”, giống như thị trấn Sainte-Foy-la-Grande.

Bà tập trung vào các vấn đề về giá cả sinh hoạt và hầu như chỉ vận động bên ngoài các thành phố lớn, từ đó, khiến Tổng thống Emmanuel Macron mang đậm hình ảnh giới thượng lưu, không thể hiểu những gì người dân đang phải vật lộn mỗi ngày.

Khi đến Gironde vào cuối tháng 3, bà Le Pen đã không dừng lại ở Bordeaux mà đi về phía bắc, tổ chức một cuộc mít tinh ở Saint-Martin-Lacaussade. “Tôi sẽ trả lại công lý cho mọi người, ở đây, trên những vùng lãnh thổ bị lãng quên của nước Pháp”, bà nói.

"Lưỡi liềm thua thiệt"

Sự giàu có của Gironde tập trung ở Bordeaux và những nơi như Cap Ferret và Arcachon, dọc bờ biển Đại Tây Dương.

Ngược lại, Saint-Martin-Lacaussade nằm trong khu vực mà các quan chức địa phương gọi là “lưỡi liềm thiệt thòi” - vòng cung từ vùng rượu vang Médoc ở phía bắc qua Sainte-Foy-La Grande, đến rìa đông nam của khu vực này.

Bản đồ phân chia các khu vực theo ứng cử viên nhận được số phiếu cao nhất, trong vòng bầu cử tổng thống Pháp đầu tiên năm 2022. Đồ họa: Financial Times.

“Lưỡi liềm” bao gồm các thị trấn vốn là quê hương của một số loại rượu vang đắt nhất nước Pháp như Saint-Estèphe và Saint-Julien, nhưng giờ đây dường như chỉ còn là chiếc “vỏ rỗng”.

Cư dân ở các khu vực nông thôn và thị trấn nhỏ này ngày càng cảm thấy bị bỏ rơi, khi thương mại địa phương bị thu hẹp và các dịch vụ công cộng như bệnh viện, tòa án, ga tàu bị đóng cửa. Và điều đó được thể hiện bằng lá phiếu.

Bà Le Pen, ứng cử viên cực hữu Éric Zemmour và ứng cử viên cánh tả Jean-Luc Mélenchon, đã giành được 50-70% phiếu bầu ở vùng “lưỡi liềm thiệt thòi”.

“Không còn bác sĩ nào gần nơi chúng tôi sống, vì vậy, vợ tôi phải lái xe một giờ để được kiểm tra tình trạng tim. Và ngày càng khó kiếm sống tử tế từ nghề nông. Nếu (Le Pen) thắng, bà ấy sẽ làm điều gì đó cho chúng tôi”, Jean-Luc Broussat, một nông dân ở ngoại ô phía nam Bordeaux, nói.

Trong khi đó, ở những khu vực thịnh vượng hơn của Gironde, tình thế lại trái ngược. Ở Bordeaux, cử tri ủng hộ Tổng thống Macron với tỷ lệ 33% trong vòng đầu tiên, trong khi bà Le Pen chỉ nhận được 8%.

Sự bùng nổ của Bordeaux

Thành phố Bordeaux đã trải qua hơn hai thập kỷ tăng trưởng. Nền kinh tế địa phương phát triển mạnh mẽ, số lượng việc làm tăng 15% chỉ trong vòng 10 năm.

Estelle Ricard, 43 tuổi, chủ công ty cung cấp các tour du lịch rượu vang, là một trong những người hưởng lợi từ sự bùng nổ của Bordeaux. Công việc kinh doanh của cô ngày càng phát triển khi nhiều du khách quốc tế đổ xô đến thành phố. “Mọi thứ đang trở nên tốt hơn và chất lượng cuộc sống ở đây rất tuyệt”, cô nói.

Đường phố Bordeaux. Ảnh: Reuters.

Tuy nhiên, sự tăng trưởng lại mang đến những vấn đề mới. Giá nhà ở tăng cao khiến những người có thu nhập thấp và sinh viên buộc phải chuyển ra những khu vực xa hơn, ở xung quanh thành phố. Tình trạng tắc nghẽn giao thông ngày càng trầm trọng và tỷ lệ tội phạm cũng tăng.

Theo các quan chức địa phương, sự bùng nổ ở Bordeaux đã thúc đẩy “phong trào áo vàng” chống chính phủ vào cuối năm 2018.

“Phong trào rất bạo lực, đặc biệt là ở vùng thu nhập thấp. Họ sẽ tụ tập về Bordeaux vào mỗi cuối tuần để biểu tình, đôi khi rất dữ dội, như thể họ muốn bày tỏ sự phản đối với thành phố và cách nó đang bòn rút cuộc sống của các thị trấn xung quanh”, Thị trưởng Gironde Jean-Luc Gleyze, cho biết.

Phong trào này nhanh chóng lan rộng trong tầng lớp lao động, họ muốn bày tỏ đang phải vật lộn như thế nào dưới thời Tổng thống Macron.

Để dập tắt ngọn lửa giận dữ của người dân, ông Macron đã phát động Cuộc thảo luận toàn quốc (Grand Débat National) - tổ chức các phiên lắng nghe trên khắp đất nước để tham khảo ý kiến người dân về thuế và chi tiêu công, cùng nhiều vấn đề khác.

Tại Sainte-Foy-La-Grande, thị trưởng Guionie cũng đang cố gắng thu hút những người mua nhà từ Bordeaux bằng cách giảm thuế, và cải thiện dịch vụ đường sắt địa phương.

Tuy nhiên, những điều này dường như chưa thể xoa dịu người dân. Sự bất mãn vẫn còn mạnh mẽ, và "nó có thể xuất hiện trong phòng bỏ phiếu", ông Gleyze nói.

Hải Linh

Theo Financial Times