Lỗ hổng luận tội

Trước đó, 13/2, Hạ viện do Đảng Cộng hòa kiểm soát luận tội ông Alejandro Mayorkas (chỉ hơn Dân chủ một phiếu), đòi cách chức ông vì vấn đề biên giới Mỹ-Mexico. Vụ Mayorkas là điển hình suy giảm năng lực viện dẫn và tranh luận của Đảng Cộng hòa, ở thời họ bị lèo lái bởi cựu tổng thống Donald Trump.

Cộng hòa tập hợp nguồn tài liệu khổng lồ để chứng minh Mayorkas, sinh ở Cuba, phạm tội. Sau hơn hai năm, kể từ khi khởi xướng luận tội tháng 8/2021, họ tố ông “cố ý và có hệ thống” từ chối thực thi luật nhập cư hiện hành, và vi phạm lòng tin của công chúng khi nói dối quốc hội rằng biên giới an toàn. Từ đấy, họ gán cho ông tội “high crimes and misdemeanors” (tội nặng và tội nhẹ), nguyên xi từ Hiến pháp, và đủ điều kiện để sa thải.

Họ dường như để lộ hai lỗ hổng lớn. Trước hết, “tội nặng và tội nhẹ” không chỉ ra tội cụ thể nào. Nó có nguồn gốc thời lập pháp với nghĩa cụ thể nhưng không trùng với tội Myorkas bị quy chiếu. Ý nghĩa hiện tại của nó chung chung, tựa các khái niệm “đánh thuế” hay “thủ tục tố tụng”, theo Báo cáo năm 1974 của Ủy ban Tư pháp “Nguồn gốc lịch sử của luận tội”.

Thứ hai, họ xoáy vào “quản lý kém” (maladministration) nhưng yếu về lập luận. “Ngay từ ngày đầu nhậm chức, Bộ trưởng Mayorkas đã cố tình và liên tục từ chối tuân thủ luật nhập cư liên bang, gây thảm họa biên giới tệ nhất lịch sử Hoa Kỳ”, Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson, Cộng hòa, nói. Song “đó không phải là căn cứ hợp lý để luận tội”, theo Philip Bobbitt, học giả hiến pháp và là tác giả cuốn “Luận tội: Sổ tay”.

Buộc tội Mayorkas dường như là cớ để chống chính sách nhập cư của chính quyền Biden, vốn đối lập gay gắt với chính sách tiền nhiệm khóa chặt biên giới. Thực tế, “Mayorkas đã thực thi luật pháp”, Michael Gerhardt, giáo sư luật tại Đại học Bắc Carolina, từng là chuyên gia luận tội thường xuyên của Capitol Hill, nói. “Họ luận tội ông ấy như trò đóng thế chính trị được thiết kế để làm tổn thương Tổng thống Biden và bộc lộ vấn đề trong chính sách nhập cư của Biden”.

Luận tội tại Thượng viện sắp tới khá ảm đạm cho Cộng hòa. Tương quan Dân chủ/Cộng hòa 51/49 khiến khó đạt 2/3 nghị sỹ tán thành để phế truất Mayorkas. Xem ra, dưới sức ép ngầm khốc liệt của ứng viên Trump, luận tội Mayorkas chẳng những thiếu “cơ sở có thể nhận thức được” (học giả pháp lý và giáo sư luật Jonathan Turley) mà còn “trái với thiết kế hiến pháp” (Frank Bowman, Trường Luật Đại học Missouri).

HOÀNG QUỐC DŨNG