Lật lại vụ tai nạn máy bay ném bom tàng hình B2 'đốt' 2 tỷ USD trong vài giây - Kỳ 1

Xác chiếc máy bay nằm trong đống bọt cứu hỏa. Ảnh: Popularmechanics

Vào khoảng 10h30 sáng 23/2/2008 theo giờ địa phương trên đảo Guam, một trong những chiếc máy bay mạnh mẽ nhất thế giới đã gặp sự cố nghiêm trọng. Chỉ một lúc sau khi cất cánh, chiếc máy bay ném bom tàng hình B-2 Spirit có tên gọi "Spirit of Kansas" (Tinh thần Kansas) đã khiến hai phi công trong buồng lái bối rối khi nó bắt đầu tự động hạ trở lại mặt đất một cách khó hiểu. Phi hành đoàn cố gắng giành lại quyền kiểm soát chiếc máy bay ném bom nhưng cánh trái của nó đã sạt xuống mặt đất ven đường băng và cả hai phi công đều phóng ra ngoài - một người bị chấn thương cột sống, nhưng may mắn không ai tử vong.

Sự cố kết thúc chỉ trong vài giây nhưng đã để lại một hóa đơn trị giá 2 tỷ USD, khiến đây trở thành vụ tai nạn máy bay thiệt hại nặng nề nhất trong lịch sử. Một chiếc B-2, có khả năng san bằng cả thành phố và gây ra sự hủy diệt tận thế, đã bị hạ gục chỉ vì một sự thay đổi đơn giản của thời tiết. Vụ tai nạn chứng minh rằng, bất chấp mọi sức mạnh của loài người, Mẹ Thiên nhiên vẫn luôn là người nói lời cuối cùng.

Chuyến bay 'về nhà' gặp trục trặc

Mọi người liên quan đều biết chuyến bay hôm đó sẽ kéo dài. Chiếc máy bay ném bom B-2 được biết đến với cái tên "Spirit of Kansas" đã ở trên lãnh thổ đảo Guam trong 4 tháng. Là một phần trong sứ mệnh “Hiện diện Máy bay ném bom” của Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương Hoa Kỳ, bốn chiếc B-2 đã được triển khai tới Căn cứ Không quân Andersen nhằm đối phó Triều Tiên và Trung Quốc. Đối với bốn thành viên đoàn bay "Spirit of Kansas" và những người bảo trì đã theo chân họ từ Căn cứ Không quân Whiteman ở Missouri, ngày 23/2 là ngày họ phải về căn cứ quê nhà.

Máy bay dự kiến cất cánh vào sáng hôm đó trong đội hình hai chiếc, cùng với một oanh tạc cơ khác. Chuyến bay trở về Missouri được dự kiến sẽ một hành trình mệt mỏi, kéo dài hơn 16 giờ và liên quan đến hai lần tiếp nhiên liệu trên không. Hai phi công đã chất lên máy bay đồ dùng cá nhân của họ, thứ được cho là "tài liệu mật" và “thiết bị tiện nghi cho phi hành đoàn trong chuyến bay dài” - được một phi công B-2 mô tả là những chiếc ghế ngả lưng để ngủ. Phi hành đoàn khởi động động cơ và bắt đầu xem xét danh sách kiểm tra trước chuyến bay.

Phi công hạng 1 Byron Humphrey và phi công cấp cao Tony Nogales, chỉ huy phi hành đoàn của Phi đội Bảo trì Máy bay số 509, chuẩn bị cho một chiếc B-2 Spirit cất cánh tại Căn cứ Không quân Whiteman, Missouri, ngày 16/3/2021. Ảnh: Getty Images

Khi cả phi công và nhân viên mặt đất đều hài lòng thì máy bay đã sẵn sàng, chiếc B-2 lao đến vị trí trên đường băng của căn cứ Andersen. Các phi công và bộ não máy tính của B-2 không hề biết rằng độ ẩm cao của Guam đã khiến Hệ thống Dữ liệu Hàng không của máy bay nhận được thông tin bị lỗi. Độ cao của máy bay trên mặt đất được đọc là 682 feet - chênh lệch 136 feet so với độ cao thực tế trên mặt đất - nhưng phi hành đoàn, đang được lệnh phân công tạm thời từ Missouri, không nhận ra lỗi.

Khi phi công "bó tay" trước hệ thống điện tử

Khi máy bay bắt đầu lăn bánh trên đường băng, đèn cảnh báo chính trong buồng lái sáng lên cùng với đèn cảnh báo của Hệ thống Điều khiển chuyến bay (FCS) - rồi cả hai đều biến mất 6 giây sau đó. Phi công phụ kiểm tra vấn đề và nhanh chóng kết luận rằng lỗi đã được giải quyết; máy bay vẫn chuẩn bị cất cánh. 21 giây sau, phi công bắt đầu cất cánh, kéo mũi máy bay lên cao.

Điều mà các phi công không biết là các Bộ chuyển đổi cổng (PTU) của máy bay, cùng loại cảm biến ghi nhận dữ liệu độ cao, cũng báo cáo sai tốc độ \của máy bay (airspeed - tức là tốc độ của máy bay so với không khí mà nó bay qua). PTU báo cáo rằng máy bay đang lăn trên đường băng với tốc độ 163 dặm/giờ - là tốc độ cất cánh an toàn, thay vì 151–154 dặm/giờ trên thực tế, vốn không phải là tốc độ cất cánh an toàn.

Khi bánh xe của máy bay ném bom vừa rời mặt đất, Hệ thống Điều khiển Chuyến bay của B-2, hoạt động dựa trên dữ liệu bị lỗi, tin rằng máy bay đang lao xuống. Để tránh điều mà nó tin là một vụ va chạm sắp xảy ra, FCS đã điều khiển máy bay nâng góc mũi cao đột ngột lên tới 30 độ - một hành động có thể dẫn đến một vụ tai nạn. Sự kết hợp giữa tốc độ cất cánh chậm và góc tấn công cực hạn với lực cản không khí, dẫn đến việc thất tốc (hiện tượng lực nâng bị giảm khi cánh gia tăng góc tấn) không thể cứu vãn, máy bay rung lắc, chạy lệch khỏi đường băng rồi lao xuống đất. Theo báo cáo vụ tai nạn, phi công số 1 đã cố gắng giành lại quyền kiểm soát máy bay nhưng “không thể phục hồi được”. Cả hai thành viên phi hành đoàn phải thoát khỏi máy bay ngay sau khi đầu cánh trái bắt đầu khoét sâu mặt đất dọc theo đường băng. Máy bay chạm đất, lộn nhào và phát nổ khi nhiên liệu bốc cháy.

Xem video chiếc B2 "Spirit of Kansas" cất cánh và gặp sự cố (Nguồn: Youtube)

Nhân viên căn cứ không quân đã nhanh chóng cứu được hai phi công. Phi công số 1 chỉ bị thương nhẹ, trong khi phi công số 2 bị gãy xương do nén ở cột sống do quá trình phóng khỏi phi cơ, cuối cùng đã bình phục hoàn toàn. Đống đổ nát của chiếc Spirit of Kansas đã cháy trong 6 giờ và các mảnh vỡ máy bay nằm rải rác trên một cánh đồng rộng hơn 16.000m2.

Xem tiếp Kỳ cuối: Bài học đắt đỏ

Thu Hằng/Báo Tin tức (Theo Popularmechanics, warhistory)