Kỳ cuối: Đạo chích chỉ thích huy chương

"Ivan ranh ma"

Mùa hè năm 1971, tại các nhà nghỉ dưỡng ở TP. Sochi bên bờ biển Đen xảy ra nhiều vụ trộm cắp Huy chương Sao vàng của những người được Nhà nước Liên Xô trao tặng, khi họ được phong danh hiệu cao quý Anh hùng Liên Xô hoặc Anh hùng Lao động. Điều đáng nói là các cuộc điều tra sau đó đều đi vào ngõ cụt.

Cuối năm đó, Cục Điều tra hình sự Moscow nhận được tin báo tại một cửa hàng vừa xảy ra vụ trộm tiền của khách. Thủ phạm bị bắt sau khi bỏ chạy, nhưng không thấy tang vật, xưng tên là Grigori Kozlov, trên ve áo gài Huy chương Sao vàng số hiệu 3227 và cho biết từ Leningrad lên nhà bạn chơi. Mặc dù vậy, Công an Leningrad xác nhận không có người tên Grigori Kozlov ở địa chỉ trên. Vì không nhớ rõ địa chỉ nhà bạn nên Kozlov đồng ý lên xe công an cùng tới đó, nhưng dọc đường lại bị xỉu, sau đó bỏ trốn khi đang nằm trong phòng cấp cứu. Tuy vậy, công an còn giữ tờ giấy xác nhận người trong ảnh là Anh hùng Liên Xô.

Sau đó, Bộ Quốc phòng cho biết Huy chương Sao vàng số 3227 của Anh hùng Liên Xô Grigori Kozlov đã bị mất và đang được truy tìm, trong khi con dấu nổi đóng trên ảnh chụp là của chính quyền một quận ở Leningrad. Theo quy định, con dấu đó phải của Xô viết Tối cao.

Ivan Petrov giai đoạn 1940-1950 và khi về già

Bức ảnh trên được in sao gởi khắp nơi và Dmitri Seregin - thám tử đã nghỉ hưu - nhận ra người trong ảnh. Suốt 10 năm kể từ 1947, Seregin đã 3 lần bắt quả tang một tay trộm cắp lừa đảo có "thâm niên" 60 năm với biệt danh "Ivan ranh ma" từng sử dụng khoảng 20 cái tên, trong đó có Ivan Petrov, Ivan Avin... Trong cả 3 lần phạm tội, đối tượng này đều mang trong người Huy chương Sao vàng và nhờ đó 2 lần thoát được; còn Seregin bị đánh hội đồng vì tội "vu khống". Đến lần thứ ba thì dù ranh ma cỡ nào, Ivan cũng phải lãnh án 5 năm tù.

Sa lưới

Giờ đã rõ kẻ "nghiện" trộm Huy chương Sao vàng là ai. Sở Công an Sochi tập hợp tất cả bản án của "Ivan ranh ma" để nghiên cứu và phát hiện lời khai về cô em gái Agaphena của hắn. Thì ra cô này vẫn sống cô đơn ở địa chỉ cũ từ sau chiến tranh, thỉnh thoảng nhận tin nhắn của anh trai và còn cất giữ một lá thư của Vera Nifontova - người vợ đầu của Ivan.

Lúc ấy Ivan lấy họ là Avin - đã cứu Vera và mẹ cô thoát khỏi nạn đói năm 1933. Từ khi Vera sinh con trai đầu lòng Victor, Ivan thường xuyên vắng nhà, nhưng vẫn đều đặn gửi tiền về và cấm cô không được hỏi hắn làm gì. Năm 1939, Ivan báo về là đang làm ở tòa án tại Odessa với cái tên Alexandr Denisov và gởi cả tài liệu chứng nhận việc này, dặn cô cất kỹ. Trước chiến tranh, Ivan từng đưa mẹ đến ở với cô. Bà cụ mất năm 1942 và khi Agaphena tới dự tang lễ, con trai của cô buột miệng nói Ivan là kẻ trộm. Nhìn Victor còn bé bỏng trong cảnh chiến tranh, Vera chỉ còn biết im lặng chịu đựng.

Năm 1947, Ivan quay về gặp Vera và đưa hai mẹ con tới Moscow, nhưng vì hắn đã có vợ khác nên Vera phải đóng giả làm em gái, còn Victor là cháu. Suốt nhiều năm, Ivan lúc ẩn lúc hiện, trở thành đạo chích để kiếm tiền nuôi mẹ con Vera - Victor và người vợ mới tên Rychkova cùng đứa con gái. Victor lớn lên, trở thành phóng viên rồi biên tập viên của Đài truyền hình Liên Xô, cô em gái cùng cha khác mẹ học xong về công tác tại một học viện.

Khám xét nhà người vợ thứ hai của Ivan, công an tìm được bức thư của Varnavina - người tình của Ivan ở Leningrad và khi khám nhà cô nhân tình này, cơ quan điều tra tìm được khoảng 200 tấm hình Ivan chụp hắn trong trang phục đại tá KGB, tướng không quân, với Huy hiệu Đại biểu Xô viết Tối cao... Trong cùng chiếc valy đựng hình là hàng chục hộp chứa Huy chương Sao vàng Anh hùng (thật, giả lẫn lộn), bộ bài, chùm chìa khóa vạn năng... Đặc biệt còn bộ hồ sơ mang tên A. Denisova dán ảnh Ivan cho thấy hắn đã chuẩn bị cho mình cuộc sống an toàn khi về già, trong đó có giấy tờ cấp cho hắn căn hộ ở trung tâm Moscow. Tài liệu cũng cho thấy căn hộ được cấp sau bức thư của Ivan - dưới tên Denisov - gửi Tổng bí thư L. Brejnev, trong đó Ivan tự xưng là đồng đội tham gia chiến dịch 225 ngày bảo vệ mũi Đất nhỏ trong những năm 1942-1943 do ông L.Brejnev làm chính ủy. Bức thư do chính Victor viết, vì lý do đó mà sau này anh ta cũng bị án tù 1 năm.

Mùa thu năm 1973, Ivan "ranh ma" bị bắt. Ở tuổi 73, hắn chấp nhận mọi cáo buộc và bản án 10 năm tù. Sau khi mãn án, Ivan sống lặng lẽ những ngày cuối đời và chết vào năm 2000.

NGA NGUYỄN