Kỳ 3: 'Quả bom' nợ của đại gia bất động sản Trung Quốc

Từ chiêu dùng nợ để... tăng khả năng tài chính (!)…

Hứa Gia Ấn sinh năm 1958 tại TP. Chu Khẩu, tỉnh Hà Nam, miền Trung Trung Quốc (TQ), từng là Chủ tịch Tập đoàn Hằng Đại (Evergrande Group), Phó chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp TQ kiêm Phó chủ tịch Hiệp hội bất động sản nước này...

Mồ côi mẹ khi mới tròn tuổi tôi, cậu bé Hứa vẫn kiên trì học xong cấp III trước khi tạm dừng về nhà làm nông. Thời điểm TQ khôi phục lại quy chế thi đại học, lỡ nhịp 1 năm, đến 1978 chàng thanh niên họ Hứa vào được Học viện Gang thép Vũ Hán, sau đó về làm việc tại Công ty gang thép Vũ Dương, tỉnh Hà Nam với hàng loạt sáng kiến có giá trị... Vốn tính thức thời, không thể cứ mãi làm công ăn lương, năm 1992 Hứa Gia Ấn quyết định xin nghỉ, tìm tới miền đất hứa Thâm Quyến trước khi thành lập Hằng Đại vào năm 1996 tại TP.Quảng Châu, tỉnh Quảng Đông, mà sau này trở thành tập đoàn phát triển bất động sản lớn nhất TQ tính theo doanh thu. Đây là một trong những công ty hưởng lợi lớn nhất từ chính sách cải tổ mà Chính phủ TQ thực hiện vào thập niên 1980, mở đường cho sự phát triển của sở hữu nhà tư nhân...

Nhờ tích lũy được nhiều kinh nghiệm thương trường lại lấn sân sang kinh doanh đúng vào thời điểm nhu cầu nhà ở tăng vọt vì quá trình đô thị hóa ở TQ từ đầu thế kỷ XXI, chớp thời cơ, họ Hứa ngày càng ăn nên làm ra với hàng loạt chi nhánh của Hằng Đại được lập tại hàng trăm thành phố, nhân viên lên tới 200 ngàn người. Năm 2010, Tập đoàn Hằng Đại của Hứa Gia Ấn đã bỏ ra 100 triệu nhân dân tệ mua lại Câu lạc bộ bóng đá Quảng Châu và đổi tên thành Quảng Châu Hằng Đại, trở thành một trong số những câu lạc bộ TQ thành công nhất ở đất nước tỷ dân này khiến tên tuổi Hứa Gia Ấn vì thế cũng vang xa. Năm 2017, doanh nhân Hứa trở thành người giàu thứ nhì TQ với khối tài sản lên đến 42 tỷ USD.

Hứa Gia Ấn

Gầy dựng tiếng tăm trong lĩnh vực bất động sản với con số đáng nể "sở hữu hơn 1.300 dự án tại hàng trăm thành phố" ở khắp TQ đồng thời đầu tư vào xe điện, thể thao, công viên giải trí và lấn sân sang lĩnh vực thực phẩm, trong đó có sữa trên khắp TQ; thậm chí doanh nhân họ Hứa còn lên kế hoạch xây sân bóng đá lớn nhất thế giới, trị giá 1,7 tỷ USD, tạo hình như đóa sen khổng lồ, có thể chứa 100.000 khán giả.

Trở thành đại gia, doanh nhân Hứa đi khắp thế giới bằng máy bay phản lực tư nhân, trở thành thành viên của cơ quan cố vấn kinh tế TQ năm 2008. Dọc ngang một thời, cho đến khi các cơ quan quản lý TQ áp đặt lệnh hạn chế đòn bẩy của giới phát triển bất động sản vào năm 2020, dẫn đến việc một số ngân hàng yêu cầu trả nợ trước hạn.

… Đến ôm "bom" nợ khủng

Giữa năm 2021, tình trạng khủng hoảng tiền mặt khiến Tập đoàn Hằng Đại không còn khả năng thanh toán cho phía cung cấp và thi công vật liệu xây dựng, dẫn đến hàng trăm dự án bất động sản của tập đoàn phải dừng hoạt động. Sự thất hứa của doanh nhân họ Hứa khiến giới đầu tư tức giận khi họ đã đổ tiền trước vào các căn hộ chưa hoàn thiện và khả năng chẳng thể bàn giao của phía Hằng Đại.

Lâm bước đường cùng, đại gia Hứa đành cầu viện sự giúp đỡ từ chính quyền tỉnh Quảng Đông - nơi công ty đặt trụ sở chính và dù không nhận được gói cứu trợ, nhưng chính quyền địa phương đã cử nhóm chuyên gia giúp quản lý rủi ro để doanh nhân này tiếp tục hướng tập đoàn thực hiện kế hoạch tái cấu trúc nợ nước ngoài. Nhưng điều mà các cơ quan quản lý địa phương không lường được là bí mật tài chính của tập đoàn này phức tạp hơn nhiều so với những gì họ thể hiện, với hàng loạt "thỏa thuận cho vay" phức tạp mà Hằng Đại chưa từng tiết lộ trước đây. Đỉnh điểm là giữa năm 2022, hàng loạt khách hàng của Hằng Đại bức xúc phản ánh trên mạng xã hội rằng căn hộ họ nhận được vẫn chưa hoàn thiện và có nơi còn chưa xây xong tường, dù tiền đã được trả đủ. Những lùm xùm tài chính liên quan của Hằng Đại quanh vấn đề tái cấu trúc nợ đã bị các cơ quan quản lý TQ chặn lại.

Trong lúc việc kinh doanh của tập đoàn ngày càng phụ thuộc vào những khoản nợ ngắn hạn, với chi phí ngày càng cao, để tài trợ cho mô hình kinh doanh đa ngành, đến năm 2021 vấn đề lớn nhất mà phía Hằng Đại phải đối mặt là sức ép của "núi nợ" từ các khoản đi vay để đầu tư, lên đến khoảng 2.437 tỷ nhân dân tệ (340 tỷ USD), tương đương 2% GDP của TQ. Nhằm hạn chế khả năng tiếp tục tích lũy nợ của các chủ đầu tư, cơ quan quản lý đẩy mạnh chiến dịch "3 lằn ranh" vào tháng 8/2020, với các quy định: giới hạn tỷ lệ nợ phải trả trên tài sản dưới 70%, tỷ lệ nợ ròng trên vốn chủ sở hữu dưới 100% và mức tiền mặt ít nhất phải tương đương với số nợ ngắn hạn. Không thể tiếp tục kéo dài các khoản nợ, phía Hằng Đại đã giảm giá nhà đồng thời tạm dừng các dự án để bảo toàn tiền mặt, vì thế lỗ hổng tài chính ngày càng lan rộng. Tháng 10/2023, tài sản của doanh nhân họ Hứa đã giảm tới 98%, xuống còn 979 triệu USD, rơi khỏi danh sách tỷ phú TQ.

"Họa vô đơn chí”, tập đoàn gánh "núi" nợ lớn trong bối cảnh các cựu lãnh đạo bị bắt để điều tra, với Hứa Gia Ấn bị quản thúc để làm rõ hành vi phạm pháp, theo thông báo của phía Hằng Đại.

(Còn tiếp...)

NGUYỄN XUÂN (Theo Financial Times, Caixin)