Kinh tế toàn cầu 'rạn nứt' từ những container vận chuyển

Simon Heaney, Giám đốc cấp cao về nghiên cứu container tại Drewry, một công ty tư vấn và nghiên cứu hàng hải cho biết: “Điểm tối ưu của việc vận chuyển hàng hóa bằng container là chúng ta có thể di chuyển container đó từ điểm A đến điểm B và đưa nó trở lại điểm A nhanh chóng và hiệu quả nhất có thể”.

ABC News dẫn lời chuyên gia Jan Hoffmann của Hội nghị Liên hợp quốc về thương mại và phát triển (UNCTAD), chi phí vận chuyển hàng hóa tăng cao, giá nhiên liệu và thực phẩm chịu tác động lớn, dẫn đến gia tăng rủi ro lạm phát ở cấp độ toàn cầu.

Ảnh minh họa: Internet.

Theo ông Jan Hoffmann, kể từ khi các cuộc tấn công của lực lượng Houthi nhằm vào các tàu vận tải thương mại trên Biển Đỏ bắt đầu vào tháng 11/2023, các công ty lớn trong ngành vận tải biển hoặc hạn chế, hoặc tạm ngừng khai thác tuyến vận chuyển qua kênh đào Suez của Ai Cập.

Đây là tuyến đường thủy quan trọng nối Địa Trung Hải với Biển Đỏ và là tuyến đường huyết mạch trung chuyển nhiên liệu, hàng hóa từ châu Á tới châu Âu và ngược lại. Theo báo cáo của Liên hợp quốc, năm 2023, khoảng 12%-15% thương mại toàn cầu đi qua kênh đào Suez, song khối lượng vận chuyển qua tuyến đường thủy quan trọng này đã sụt giảm tới 42% chỉ trong hai tháng qua.

Cũng theo UNCTAD, thương mại qua các tuyến vận tải biển chiếm khoảng 80% thương mại hàng hóa thế giới. Điều đó lý giải vì sao một khi vận tải biển bị cản trở, thương mại toàn cầu sẽ đối mặt với nguy cơ đứt gãy.

Cuộc khủng hoảng trên Biển Đỏ còn trực tiếp gây ra sự gián đoạn đáng kể việc vận chuyển ngũ cốc và các mặt hàng tiêu dùng thiết yếu từ châu Âu, Nga, Ukraine, từ đó dẫn đến chi phí gia tăng đổ lên đầu người tiêu dùng.

Mặt khác, gây ra rủi ro nghiêm trọng đối với an ninh lương thực toàn cầu, nhất là ở Đông Phi, Nam Á, Đông Nam Á và Đông Á - những khu vực phụ thuộc rất lớn vào nhập khẩu lúa mì từ châu Âu và khu vực Biển Đen.

Dữ liệu từ đầu năm 2024 cho thấy, trên 300 tàu container - chiếm hơn 20% công suất vận tải container toàn cầu - đang chuyển hướng khỏi kênh đào Suez bằng việc đi vòng qua Mũi Hảo Vọng ở châu Phi, một chặng đường tốn kém hơn nhiều về chi phí với thời gian vận chuyển bị kéo dài. Kể từ đầu tháng 12/2023, giá cước vận chuyển container từ Thượng Hải đến châu Âu đã tăng 256%, đến bờ Tây nước Mỹ tăng 162%.

Theo đó, sự gián đoạn thương mại toàn cầu có thể tác động lớn đến tình trạng thiếu hụt và lạm phát tại nhiều quốc gia, gây ra hậu quả nghiêm trọng cho các hộ gia đình và doanh nghiệp.

Ví dụ, Ngân hàng Dự trữ Liên bang San Francisco (Mỹ) phát hiện ra rằng sự gián đoạn trong chuỗi cung ứng “trung bình góp phần vào khoảng 60% nguyên nhân khiến lạm phát ở Mỹ tăng cao” trong hai năm sau khi đại dịch Covid-19 bùng phát.

John Fossey, nhà phân tích cấp cao về thiết bị container tại Drewry, nói với CNBC: “Mọi người đột nhiên nhận ra tầm quan trọng của container đó đối với mức sống của mọi người”.

Theo phân tích của Nhà Trắng về nền kinh tế Mỹ, lạm phát đã hạ nhiệt cùng với sự phục hồi của chuỗi cung ứng. Nghiên cứu cho thấy hơn 80% tiến bộ gần đây trong việc giảm lạm phát có thể là do chuỗi cung ứng.

Khi phải di chuyển trên các hành trình dài hơn, các hãng vận chuyển sẽ phải chịu chi phí nhiên liệu cao hơn. Thậm chí, các chuyến hàng đến đích theo kế hoạch bị trễ, góp phần gây khó khăn trong việc trả lại container cho các quốc gia như Trung Quốc để xếp hàng xuất khẩu.

Theo Ủy ban Hàng hải Liên bang, Trung Quốc là nước dẫn đầu thế giới về xuất khẩu và sản xuất, đồng thời chiếm hơn 95% sản lượng container vận chuyển.

“Đặc biệt với các nước châu Á, họ từ lâu đã nhận ra rằng một phần rất quan trọng của nền kinh tế là xuất khẩu. Nếu muốn xuất khẩu sản phẩm một cách hiệu quả, các nước này cần đảm bảo có một hệ thống vận chuyển tốt”, ông McCown nói.

Các cuộc tấn công vào tàu ở Biển Đỏ là cú sốc mới nhất đối với chuỗi cung ứng toàn cầu sau chiến sự Nga - Ukraine và đại dịch Covid-19 đã làm rung chuyển ngành hậu cần - bao gồm cả khả năng sẵn có của container vận chuyển.

Goetz Alebrand, người đứng đầu bộ phận vận tải đường biển khu vực Châu Mỹ của DHL Global Forwarding, nói với CNBC: “Trong thời kỳ đại dịch, chúng tôi gặp hiện tượng không có đủ container vì nhiều container bị mắc kẹt trong bãi đường sắt hoặc mắc kẹt tại các cảng container”.

Khi giá container vận chuyển tăng vọt vào năm 2020 và 2021, việc các công ty vận tải biển và công ty cho thuê gửi container trở lại châu Á càng nhanh càng tốt sẽ trở nên sinh lợi hơn.

Heaney cho biết: “Vì nhu cầu bổ sung và định vị lại các container trở lại châu Á, container đó sẽ thực hiện một chuyến hành trình đường biển khác để quay trở lại nhưng hoàn toàn trống rỗng”.

Xu hướng đó dẫn đến mất cân bằng thương mại ảnh hưởng đến xuất khẩu của Mỹ, bao gồm cả nông sản. Để đáp lại, một số trang trại đã đổ bỏ sữa và cày xới cây trồng trở lại đất.

Lê Na (Theo CNBC)