Khó khăn tại một số dự án tái định cư

Khu tái định cư bản Nà Ón, xã Trung Lý (Mường Lát). Ảnh: Ngọc Huấn

Mong chờ tái định cư

Nói về mong ước sớm di dời đến nơi ở mới, trưởng bản Tung, xã Trung Lý Giàng A Hòa cho biết: Đó là niềm mong mỏi không chỉ của gia đình mà là nỗi niềm chung của 63 hộ dân, với 335 nhân khẩu của bản. Kể từ đợt mưa lũ năm 2018, những vết nứt lớn trên núi đã đe dọa, cảnh báo bà con về sự mất an toàn của bản, vì các hộ dân chủ yếu sinh sống ở ven suối Tung, nếu như xảy ra sạt lở từ những ngọn núi trước mặt, thì khó kịp trở tay.

Với hộ gia đình anh Thào A Phụng ở bản Tung - một trong 2 hộ của bản bị cơn lũ năm 2018 cuốn trôi nhà cửa, đến nay vẫn chưa hết khó khăn. Căn nhà gia đình anh dựng tạm để ở từ thời điểm đó đến nay vẫn chưa có điều kiện để sửa chữa nên mùa mưa bão đến gia đình luôn nơm nớp lo sợ nhà bị sập. Nếu được chuyển ra khu tái định cư gần đường thì bà con sẽ không còn nỗi lo bão lũ, con cái được đến trường, người dân ra trung tâm xã, trạm y tế thuận tiện hơn.

Chung niềm mong mỏi về cuộc sống mới ở những khu tái định cư an toàn, trưởng bản Xa Lung, xã Mường Lý Sùng Seo Sểnh nói: "Cuộc sống hiện tại của bà con không chỉ lo sợ về bão lũ mà việc không có điện lưới do nằm trong quy hoạch di dời tái định cư, đã và đang ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống, cũng như việc học hành của con em trong bản. Việc các cơ quan chức năng đến khảo sát, quy hoạch và tuyên truyền cho bà con về cuộc sống mới an toàn ở khu tái định cư đã được nghe từ rất lâu rồi nhưng đến nay dự án vẫn chưa được triển khai thực hiện. Hiện, nhiều căn nhà trong bản đã xuống cấp, hư hỏng, nhưng bà con không dám tu sửa vì chờ đợi dự án. Rất mong dự án tái định cư sớm được triển khai để bà con an cư, lạc nghiệp.

Theo kế hoạch, giai đoạn 2018-2022 trên địa bàn huyện Mường Lát triển khai xây dựng 11 khu tái định cư tập trung cho 683 hộ dân; 3 khu tái định cư liền kề cho 68 hộ dân và tái định cư xen ghép 28 hộ dân. Tuy nhiên, trong số 11 dự án tái định cư tập trung mới chỉ có 6 dự án hoàn thành.

Nhiều khó khăn, vướng mắc

Phó giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng huyện Mường Lát Lương Văn Liêm cho biết: Nguyên nhân một phần do định mức hỗ trợ hiện tại không đảm bảo để thực hiện. Trong Báo cáo số 74/UBND-QLDA ngày 10/1/2024 của UBND huyện Mường Lát gửi UBND tỉnh báo cáo tiến độ thực hiện và khó khăn, vướng mắc trong triển khai thực hiện các dự án sắp xếp ổn định dân cư trên địa bàn huyện Mường Lát một lần nữa đã nêu rõ những khó khăn, bất cập tại các dự án tái định cư cần sớm có những phương án tháo gỡ.

Cụ thể, qua khảo sát xây dựng dự toán có 6/8 dự án đã được HĐND tỉnh phê duyệt chủ trương đầu tư có thể đáp ứng được các điều kiện, dự toán không vượt tổng mức đầu tư; còn 2 dự án không có tính khả thi để thực hiện, gồm: Dự án sắp xếp ổn định dân cư cho các hộ dân bản Tung, xã Trung Lý và Dự án sắp xếp ổn định dân cư cho các hộ dân bản Suối Lóng, xã Tam Chung.

Nhiều khó khăn tại các dự án tái định cư trên địa bàn huyện Mường Lát do dự án khi thiết kế vượt nhiều so với tổng mức đầu tư.

Đối với Dự án sắp xếp ổn định dân cư cho các hộ dân bản Tung có tổng mức đầu tư thực hiện là 18,9 tỷ đồng, đã phê duyệt đồ án quy hoạch chi tiết 1/500, trình thẩm định. Ngày 11/9/2023 Sở Xây dựng có Công văn số 6113/SXD-HĐXD về việc thông báo kết quả thẩm định, kết luận dự án chưa đủ điều kiện trình phê duyệt do tổng mức đầu tư trình thẩm định vượt tổng mức đầu tư dự án.

Tương tự, dự án sắp xếp ổn định dân cư cho các hộ dân bản Suối Lóng, xã Tam Chung có tổng mức đầu tư thực hiện là 3 tỷ đồng, đã phê duyệt đồ án quy hoạch chi tiết 1/500 ngày 16/6/2023. Do dự án khi thiết kế vượt nhiều so với tổng mức đầu tư dự án nên Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng huyện Mường Lát chưa thể trình thẩm định.

Cũng theo Phó giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng huyện Mường Lát, đa phần các dự án đều thực hiện đào ta luy với khối lượng đất nền lớn. Mái ta luy chênh cos lớn, có khu là 45m (như khu tái định cư bản Lách). Trong khi đó nguồn vốn đối với các khu tái định cư liền kề là 150 triệu đồng/hộ dân. Việc đảm bảo thực hiện đủ quy mô đầu tư (san lấp mặt bằng, đấu nối điện nước với khu dân cư sở tại) là khó khăn do nguồn kinh phí có hạn. Trong khi kiến nghị của đơn vị thẩm tra còn yêu cầu cần có giải pháp thiết kế thu, thoát nước mặt, kiên cố hệ thống thoát nước. Hạng mục này nằm ngoài quy mô dự án được phê duyệt.

Để có thể triển khai thực hiện 2 dự án tái định cư bản Suối Lóng và bản Tung, UBND huyện Mường Lát kính đề xuất UBND tỉnh giao Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì, phối hợp với các sở, ngành liên quan kiểm tra hiện trường, hồ sơ, tham mưu UBND tỉnh xem xét trình HĐND tỉnh điều chỉnh tổng mức đầu tư để đảm bảo thực hiện theo quy mô dự án đã được phê duyệt.

Đối với các khu tái định cư còn lại, cho phép thực hiện, thẩm định, phê duyệt dự án với một số hạng mục chưa thể kiên cố như rãnh thoát nước, đường nội bộ, kè chống sạt lở tại các vị trí nguy cơ không cao (do chưa đủ kinh phí). Các hạng mục này sẽ được lồng ghép thực hiện bằng các nguồn vốn khác khi có điều kiện.

Bài và ảnh: Đình Giang