Khám phá động lực vô hình ẩn sau những quyết định của con người

Con người được tạo hóa ban tặng một quyền năng mạnh mẽ nhất, đó là lý trí. Vì vậy, khi đưa ra các quyết định trong cuộc đời, chúng ta thường cho mình là người kiểm soát và sự lựa chọn của mình là sáng suốt, lý trí. Nhưng thực tế có phải như vậy không? Trong hàng loạt thực nghiệm nhằm làm sáng tỏ vấn đề, Dan Ariely đã phản bác lại quan điểm chung cho rằng về cơ bản con người luôn hành động dựa trên lý trí.

Bằng sự kết hợp giữa nghiên cứu chuyên sâu với những trải nghiệm thực tế, Ariely đã cho chúng ta một câu trả lời bất ngờ: chúng ta đôi khi phi lý trí hơn chúng ta tưởng. Thậm chí là thường xuyên phi lý trí và phi lý trí một cách có hệ thống.

Cuốn sách đặc biệt hấp dẫn và đầy cảm hứng. Nó buộc người đọc phải suy nghĩ kỹ hơn về tất cả những hành vi, những sai lầm của mình để sống hợp lý và tốt đẹp hơn. Để lý giải động cơ này, ông đã giải thích các cơ chế trong các chương sách. Mỗi chương trong cuốn sách, tác giả đã miêu tả một lực lượng (cảm xúc, tính tương đối, các quy chuẩn xã hội...) ảnh hưởng tới hành vi của chúng ta.

Chúng tác động lên chúng ta không phải vì chúng ta thiếu tri thức, thiếu thực hành hoặc thiếu óc phán đoán. Trái lại, chúng còn lặp đi lặp lại với cả các chuyên gia lẫn người chưa có kinh nghiệm, có hệ thống và hoàn toàn có thể dự đoán được. Các sai lầm vì thế trở thành một phần trong cuộc sống của chúng ta.

Các quyết định đến với chúng ta sau khi được lọc qua thị giác, thính giác, khứu giác, xúc giác và cơ quan đầu não của tất cả các giác quan đó, chính là não bộ. Cho đến khi chúng ta nhận biết, hiểu được thông tin, thì nó không còn là sự phản ánh thực của thực tế nữa.

Thay vào đó, nó là sự trình bày lại của thực tế và đây là thông tin đầu vào làm căn cứ cho các quyết định của chúng ta. Về bản chất, chúng ta bị giới hạn bởi các công cụ thiên nhiên trao tặng và con đường tự nhiên, trong đó chúng ta đưa ra các quyết định bị hạn chế bởi chất lượng và độ chính xác của các công cụ này.

Mặc dù phi lý trí nhưng không có nghĩa là chúng ta bất lực. Một khi đã hiểu có thể mắc các quyết định sai lầm ở đâu và khi nào, chúng ta có thể thận trọng hơn, sử dụng công nghệ để vượt qua các thiếu sót cố hữu của mình.

Tác phẩm giúp chúng ta nhận thức cách hoạt động của tâm lý con người, từ đó có thể giúp cho chúng ta ý thức hơn và cải thiện những mặt chưa tốt trong cuộc sống. Hy vọng mỗi độc giả sẽ tìm thấy những bài học quý giá để hành động và ứng xử hợp lý hơn.

Thùy Lâm