Kế hoạch đầu tư đường sắt khổng lồ của Trung Quốc buộc phải đi đến hồi kết

Đầu tư vào đường sắt dự kiến sẽ giảm trong năm nay do chính phủ tập trung vào việc làm, giáo dục, phúc lợi xã hội và sức khỏe cộng đồng sau đại dịch. Ảnh: Xinhua

Cơ quan đường sắt Trung Quốc sẽ ưu tiên tái cơ cấu các hoạt động của mình để nâng cao hiệu quả và doanh thu trong năm nay, thay vì tiếp tục mở rộng số dặm đường ray.

Đầu tư đường sắt hàng năm, thường phản ánh sự nhiệt tình của chính phủ đối với đầu tư cơ sở hạ tầng, đã giảm xuống 781,9 tỷ nhân dân tệ (120,7 tỷ USD) vào năm ngoái, lần đầu tiên con số này giảm xuống dưới 800 tỷ nhân dân tệ kể từ năm 2013, theo dữ liệu công bố tại hội nghị thường niên của Tập đoàn Đường sắt Nhà nước Trung Quốc tuần trước.

Không có mục tiêu đầu tư đường sắt hàng năm nào được tiết lộ cho năm 2021, chỉ có duy nhất một kế hoạch khởi động 3.700 km đường sắt trong năm nay – giảm hơn nhiều so với mức 4.933 km trong năm ngoái, ít dự án mới hơn và các ưu tiên chi tiêu của chính phủ thay đổi báo hiệu sự sụt giảm hơn nữa trong đầu tư đường sắt vào những năm tới.

Thay vào đó, công ty đường sắt nhà nước tuần trước đã tuyên bố sẽ cải cách lịch trình vận tải của mình để tối đa hóa lợi ích của mạng lưới đường sắt khổng lồ hiện có và tái cơ cấu hoạt động kinh doanh để tăng năng suất.

Công ty đang đặt mục tiêu doanh thu 1,177 nghìn tỷ nhân dân tệ trong năm nay, tăng từ 1,13 nghìn tỷ nhân dân tệ năm ngoái, dựa trên lưu lượng hành khách tăng 43,7% lên 3,1 tỷ nhân dân tệ và lượng hàng giao tăng 3,4% lên 3,7 tỷ tấn.

Việc xây dựng cơ sở hạ tầng đóng một vai trò quan trọng trong việc ổn định nền kinh tế sau khi dịch Covid-19 bùng phát khiến tăng trưởng GDP của Trung Quốc giảm kỉ lục 6,8% trong quý đầu năm ngoái. Các kế hoạch xây dựng cơ sở hạ tầng đã giúp nâng tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Trung Quốc trở lại 4,9% trong quý III và có khả năng là 2% cho cả năm 2020.

Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng trong mạng lưới đường sắt của Trung Quốc đã chậm lại xuống 2% trong 11 tháng đầu năm ngoái, giảm từ 3,8% trong năm 2019 và 19% vào năm 2017.

Tổng số dặm đường sắt đã tăng 20,9% trong 5 năm qua lên 146.300 km, trong khi mạng lưới cao tốc tăng gấp đôi lên 37.900 km. Mạng lưới đường trục tốc độ cao hiện cho phép việc đi lại giữa Bắc Kinh và hầu hết các thủ phủ của tỉnh chỉ mất thời gian vòng tám giờ.

Nhưng cái giá phải trả của việc mở rộng xây dựng này là rất cao: nợ đường sắt đã tăng lên 5,49 nghìn tỷ nhân dân tệ (847,6 tỷ USD) vào cuối năm 2019, tương đương 65% giá trị tài sản của hệ thống đường sắt.

Đầu tư vào đường sắt dự kiến sẽ giảm trong năm nay do chính phủ tập trung vào việc thúc đẩy chi tiêu của người tiêu dùng, đồng thời lập ngân sách nhiều hơn cho sinh kế của người dân và các dự án cơ sở hạ tầng mới phù hợp với các mục tiêu chiến lược.

Trong một cuộc phỏng vấn với truyền thông nhà nước vào tuần trước, Bộ trưởng Tài chính Liu Kun cho biết chính phủ sẽ ưu tiên chi tiêu cho việc làm, giáo dục, phúc lợi xã hội và sức khỏe cộng đồng, sau khi tỷ lệ thâm hụt tài khóa tăng chưa từng có lên 3,6% vào năm ngoái để chống lại đại dịch.

Liu nói: “Chi tiêu của chính phủ cần phải “bền vững hơn” và nợ theo tỷ trọng GDP nên được giữ ở mức “cơ bản ổn định”.”

Chuyển hướng vào các dự án công nghiệp trọng điểm

Các nhà phân tích ước tính rằng tỷ lệ thâm hụt ngân sách của Trung Quốc có thể giảm xuống khoảng 3% trong năm nay, trong khi hạn ngạch phát hành trái phiếu với mục đích đặc biệt của chính quyền địa phương, chủ yếu tài trợ cho các dự án cơ sở hạ tầng, có thể giảm xuống 3 nghìn tỷ nhân dân tệ so với 3,75 nghìn tỷ nhân dân tệ của năm ngoái.

Morgan Stanley cho biết trong một ghi chú nghiên cứu rằng: “Trọng tâm chính sách sẽ chuyển từ hỗ trợ các dự án cơ sở hạ tầng sang cải thiện sinh kế của người dân và giảm mất cân bằng thu nhập”.

Nỗ lực giảm mức nợ quốc gia dự kiến sẽ thống trị chương trình nghị sự của Bắc Kinh trong 5 năm tới.

Sự nhiệt tình của Chính phủ trong lĩnh vực đầu tư vẫn sẽ tiếp tục trong năm đầu tiên của kế hoạch 5 năm mới cho giai đoạn 2021-2025, tuy nhiên phần lớn sẽ được hướng vào các dự án công nghiệp trọng điểm.

Một số tỉnh đã công bố kế hoạch đầu tư. Hồ Bắc, nơi bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi đại dịch năm ngoái, đã công bố chi tiêu 427,4 tỷ nhân dân tệ cho các dự án mới trong năm nay, bao gồm 130 tỷ nhân dân tệ cho cơ sở hạ tầng mới, cũng như 488,1 tỷ nhân dân tệ cho các dự án hiện có.

Thượng Hải, trung tâm kinh tế của đất nước, sẽ khởi động 64 dự án với tổng vốn đầu tư 270 tỷ nhân dân tệ, tập trung vào hỗ trợ các lĩnh vực vi mạch tích hợp, dược phẩm và trí tuệ nhân tạo.

Tỉnh Thiểm Tây, tây bắc Trung Quốc đã cấp ngân sách 2,19 nghìn tỷ nhân dân tệ cho 542 dự án công nghiệp trọng điểm trong 5 năm tới, bao gồm 429,5 tỷ nhân dân tệ cho năm nay.

“Xây dựng cơ sở hạ tầng truyền thống là một biện pháp phản chu kỳ ngắn hạn để bù đắp sự suy giảm kinh tế. Nhưng Trung Quốc không còn có thể đi lại con đường cũ nữa ”, Wang Jun, nhà kinh tế trưởng của Zhongyuan Bank cho biết.

Ông nói thêm: “Điều quan trọng hơn là phải tăng cường đầu tư sản xuất bằng cách cải thiện môi trường kinh doanh và giảm bớt gánh nặng cho họ”.

Huy Hoàng