Hướng đến tương lai thịnh vượng chung

Hội nghị thượng đỉnh Italy - châu Phi là sự kiện quốc tế đầu tiên mà Italy đăng cai tổ chức kể từ khi đảm nhận chức Chủ tịch Nhóm các nước công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới (G7) từ Nhật Bản. Hội nghị có sự tham dự của Thủ tướng Italy Giorgia Meloni, 25 nhà lãnh đạo châu Phi, cùng Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, Chủ tịch Hội đồng châu Âu Charles Michel và Chủ tịch Nghị viện châu Âu Roberta Metsola.

Thủ tướng Italy Giorgia Meloni phát biểu tại Hội nghị thượng đỉnh Italy - châu Phi. Ảnh: AP

Trong bài phát biểu khai mạc hội nghị, Thủ tướng Giorgia Meloni đã khẳng định tiềm năng to lớn của lục địa đen, đặc biệt là về tài nguyên thiên nhiên, con người, và khẳng định trong tầm nhìn xa toàn cầu, thế giới không thể nghĩ về tương lai mà không tính đến châu Phi. Thủ tướng Giorgia Meloni nhấn mạnh rằng, Italy đang đưa ra “sự lựa chọn chính sách đối ngoại chính xác” và dành cho châu Phi “vị trí danh dự” trong chương trình nghị sự G7.

5 trụ cột của Kế hoạch Mattei

Kế hoạch Mattei được đặt theo tên của người sáng lập quá cố của Tập đoàn Eni, Enrico Mattei, nhằm mục đích tái triển khai chính sách đối ngoại theo “Công thức Eni” của Italy trong những năm 1950. Theo đó, quốc gia này sẽ tìm cách tăng cường tiềm lực địa chính trị của mình bằng cách thiết lập các mối quan hệ song phương ở châu Phi và Trung Đông dựa trên giao dịch năng lượng đôi bên cùng có lợi.

Kế hoạch sẽ được phát triển theo 5 trụ cột chính sách chính là: giáo dục và đào tạo; nông nghiệp; y tế; nước và năng lượng. Mục đích là biến Italy trở thành trung tâm năng lượng để vận chuyển nguồn cung cấp khí đốt tự nhiên từ châu Phi đến phần còn lại của châu Âu, trong đó Tập đoàn Năng lượng Eni sẽ đóng vai trò quan trọng trong sáng kiến này. Chính phủ nước này mong muốn tăng cường hiệu quả sử dụng năng lượng và thúc đẩy việc sử dụng năng lượng tái tạo.

Thủ tướng Giorgia Meloni đã liệt kê một loạt dự án thí điểm nhỏ ở nhiều phân đoạn khác nhau, bao gồm trung tâm đào tạo về năng lượng tái tạo ở Maroc; tái phát triển các trường học ở Tunisia; cải thiện dịch vụ chăm sóc ban đầu cho bà mẹ và trẻ em ở Bờ Biển Ngà; hỗ trợ nông dân ở miền Bắc Ai Cập; phát triển lĩnh vực nhiên liệu sinh học ở Kenya; một dự án giám sát nông nghiệp ở Algeria và làm việc trên mạng lưới nước ở Cộng hòa Congo. Bà cho biết, giáo dục sẽ là chìa khóa thành công vì châu Phi cần đào tạo các chuyên gia của mình để xây dựng trường học, bệnh viện và cơ sở hạ tầng. Hơn nữa, nông nghiệp rất quan trọng đối với sự phát triển và Italy sẽ hướng tới cung cấp công nghệ để tăng diện tích đất canh tác.

Về ngân sách, Italy sẽ đầu tư 5,5 tỷ euro ban đầu cho Kế hoạch Mattei, bao gồm bảo lãnh công cho các dự án đầu tư và 3 tỷ euro từ quỹ khí hậu được thành lập vào năm 2021, để thúc đẩy các dự án môi trường quốc tế. Chính phủ cũng sẽ làm việc với công ty cho vay nhà nước Cassa Depositi e Prestiti (CDP) về một công cụ tài chính mới, nhằm thu hút đầu tư tư nhân vào kế hoạch này. CDP và các cơ quan đầu tư nhà nước SACE và SIMEST cũng sẽ mở văn phòng mới ở châu Phi, bao gồm cả Maroc và Ai Cập. Ngoài ra, Bộ Ngoại giao Italy đã chuẩn bị một gói tài chính trợ cấp mới cho châu Phi với tổng trị giá 200 triệu euro.

Tìm kiếm tương lai thịnh vượng chung

Những năm gần đây, Italy luôn là trung tâm của những cuộc tranh cãi về khủng hoảng người di cư ở châu Âu. Chính vì vậy, Hội nghị này là cơ hội để các bên thảo luận đưa ra các biện pháp cải thiện các điều kiện an ninh và kinh tế, tạo việc làm ở châu Phi và ngăn cản những người trẻ tuổi thực hiện những cuộc di cư nguy hiểm qua Địa Trung Hải.

Các bên đã đi sâu vào thảo luận với 5 chủ đề chính là: hợp tác, phát triển kinh tế và cơ sở hạ tầng; đào tạo chuyên môn và quảng bá văn hóa; ngăn chặn dòng di cư và chống khủng bố; thách thức về an ninh lương thực và an ninh năng lượng. Các cuộc thảo luận nhằm mục đích tăng cường các khía cạnh nền tảng của mối quan hệ Italy - châu Phi.

Theo đó, đối với lĩnh vực giáo dục và đào tạo, Kế hoạch Mattei sẽ đưa ra các biện pháp can thiệp nhằm thúc đẩy đào tạo và cập nhật trình độ giáo viên, điều chỉnh chương trình giảng dạy, khởi động các khóa đào tạo và chuyên môn mới phù hợp với nhu cầu của thị trường lao động và hợp tác với các doanh nghiệp. Đặc biệt có sự tham gia của các doanh nghiệp Italy, khai thác "mô hình" các doanh nghiệp vừa và nhỏ của Italy.

Trong khi đó, các biện pháp hỗ trợ trong nông nghiệp sẽ nhằm mục đích giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng, thúc đẩy phát triển chuỗi cung ứng nông sản thực phẩm và hỗ trợ phát triển nhiên liệu sinh học không hóa thạch. Trong khuôn khổ này, các biện pháp trên sẽ là nền tảng cho sự phát triển của nông nghiệp hộ gia đình, bảo vệ lâm nghiệp, chống lại và thích ứng với biến đổi khí hậu thông qua nông nghiệp tổng hợp.

Một trọng tâm nữa cũng được quan tâm là tăng cường hệ thống y tế, cải thiện khả năng tiếp cận và chất lượng của cả dịch vụ cho các bà mẹ và trẻ em. Tăng cường năng lực địa phương về mặt quản lý, đào tạo để tạo nhiều việc làm trong các hệ thống chăm sóc sức khỏe, nghiên cứu và số hóa nhân viên y tế. Phát triển các chiến lược và hệ thống phòng ngừa cũng như ngăn chặn các mối đe dọa sức khỏe, đặc biệt là đại dịch và thiên tai.

Năng lượng là một trong những lĩnh vực trọng tâm của Kế hoạch Mattei. Mục tiêu là biến Italy thành trung tâm năng lượng, cầu nối thực sự giữa châu Âu và châu Phi. Trong bối cảnh kết nối giữa khí hậu và năng lượng, mọi biện pháp hỗ trợ sẽ được thực hiện để tăng cường hiệu quả sử dụng năng lượng và năng lượng tái tạo, với các hành động nhằm đẩy nhanh quá trình chuyển đổi các hệ thống điện, đặc biệt là sản xuất điện từ các nguồn tái tạo cũng như cơ sở hạ tầng truyền tải và phân phối điện. Italy cam kết việc phát triển tại chỗ các công nghệ ứng dụng vào năng lượng thông qua việc thành lập các trung tâm năng lượng đổi mới - nơi các công ty Italy sẽ có thể lựa chọn các công ty khởi nghiệp địa phương, từ đó hỗ trợ việc làm và phát triển nguồn nhân lực.

Và cuối cùng sự khan hiếm nước ở châu Phi là một trong những yếu tố chính liên quan đến tình trạng mất an ninh lương thực, xung đột và di cư. Trong khuôn khổ kế hoạch, các biện pháp hỗ trợ sẽ liên quan đến việc khoan giếng chạy bằng hệ thống quang điện, duy trì các điểm cấp nước đã có. Đầu tư vào mạng lưới phân phối và nâng cao nhận thức thông qua các hoạt động liên quan đến việc sử dụng nước sạch. Tất cả các trụ cột này được kết nối với nhau bằng những sáng kiến về cơ sở hạ tầng, vừa mang tính tổng thể vừa có tính đặc thù cho từng lĩnh vực.

Tổng thống Zimbabwe Emmerson Mnangagwa cho biết, để đạt được an ninh lương thực toàn cầu, trước hết phải giải quyết được tình trạng mất an ninh lương thực đặc biệt ở châu Phi. Đây là chìa khóa để đạt được sự ổn định chính trị - xã hội, bảo đảm tăng trưởng kinh tế bền vững và thịnh vượng. Hơn nữa, điều quan trọng không kém là nhu cầu trao quyền cho nông dân cộng đồng và nông dân sản xuất nhỏ cũng như phụ nữ và thanh niên, những người tạo thành trụ cột của nền nông nghiệp ở các quốc gia như Zimbabwe.

Ông cho biết các vấn đề liên quan đến khả năng tiếp cận nguồn tài chính nông nghiệp như giá cả phải chăng, hỗ trợ khuyến nông và cơ giới hóa có thể nâng cao đáng kể năng suất nông nghiệp và an ninh lương thực nói chung. Việc giải quyết an ninh lương thực ở châu Phi đòi hỏi một cách tiếp cận toàn diện kết hợp giữa nông nghiệp bền vững, hợp tác và hỗ trợ toàn cầu. Bằng cách cùng nhau giải quyết những thách thức, các nước có thể phấn đấu hướng tới một tương lai mà mọi người đều có quyền tiếp cận thực phẩm đầy đủ, an toàn và bổ dưỡng.

Như Ý