Hội nghị cấp Bộ trưởng WTO lần thứ 13 kết thúc, nhiều thỏa thuận không đạt được

Không có đột phá trong vấn đề nông nghiệp, nghề cá

Ngày 2/3/2024, Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 13 (MC13) tại Abu Dhabi mới khép lại với việc thông qua Tuyên bố cấp Bộ trưởng đưa ra chương trình nghị sự cải cách, hướng tới tương lai cho tổ chức.

Sau 5 ngày diễn ra, các bộ trưởng của hơn 160 nước thành viên Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) tham dự MC13 tại Abu Dhabi, Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) đã nhất trí thông qua Tuyên bố cấp Bộ trưởng Abu Dhabi; trong đó cam kết duy trì và tăng cường khả năng của hệ thống thương mại đa phương, với cốt lõi là WTO, để ứng phó với những thách thức thương mại hiện tại.

Tuyên bố của các Bộ trưởng nhấn mạnh tầm quan trọng của khía cạnh phát triển trong hoạt động của tổ chức WTO, công nhận vai trò của hệ thống thương mại đa phương trong việc góp phần đạt được Chương trình nghị sự 2030 của Liên Hợp Quốc và các Mục tiêu Phát triển Bền vững khác; đồng thời, công nhận đóng góp của việc trao quyền kinh tế cho phụ nữ và sự tham gia của phụ nữ vào thương mại đối với tăng trưởng kinh tế và phát triển bền vững.

Các thành viên thừa nhận vai trò và tầm quan trọng của dịch vụ đối với nền kinh tế toàn cầu vì nó tạo ra hơn 2/3 sản lượng kinh tế toàn cầu và chiếm hơn một nửa tổng số việc làm. Các Bộ trưởng khuyến khích các cơ quan liên quan của WTO tiếp tục công việc rà soát và rút ra bài học từ đại dịch COVID-19, nhanh chóng xây dựng các giải pháp hiệu quả trong trường hợp xảy ra đại dịch trong tương lai.

Tổng Giám đốc WTO Ngozi Okonjo-Iweala cho biết, dù Hội nghị MC13 đã đạt được một số điều quan trọng, song vẫn có nhiều vấn đề bị bỏ lỡ

Dù vậy, phát biểu tại cuộc họp báo bế mạc Hội nghị, Tiến sĩ Thani bin Ahmed Al Zeyoudi, Quốc vụ khanh phụ trách Thương mại quốc tế, Bộ Ngoại thương Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) và Chủ tịch MC13 thừa nhận dù đã nỗ lực hết sức, song các nước thành viên WTO đã không thống nhất được một số văn bản có tầm quan trọng lớn đối với nhiều nước. Bởi theo quy định, bất cứ thỏa thuận nào của WTO - cơ quan quốc tế duy nhất giải quyết các quy tắc thương mại giữa các quốc gia, phải có sự đồng thuận hoàn toàn từ tất cả các thành viên.

Về phần mình, Tổng giám đốc WTO Ngozi Okonjo-Iweala cho rằng MC13 diễn ra trong bối cảnh thế giới đang trải qua tình trạng mà bà đánh giá là bất ổn nhất. Theo Tổng giám đốc WTO, dù hội nghị đã đạt được một số điều quan trọng, song vẫn có nhiều vấn đề bị bỏ lỡ.

Trong khi đó, Ủy viên thương mại Liên minh châu Âu (EU) Valdis Dombrovskis bày tỏ thất vọng khi các bên không đạt được đồng thuận trong vấn đề nghề cá, nông nghiệp và các biện pháp cải cách rộng hơn.

Trước đó trong hội nghị, 10 thành viên WTO - Brunei Darussalam, Chad, Malaysia, Na Uy, Philippines, Rwanda, Ả Rập Saudi, Nam Phi, Togo và Türkiye - đã nộp văn kiện chấp thuận Hiệp định Thủy sản, nâng tổng số thành viên WTO lên 10 thành viên. Các thành viên đã chính thức chấp nhận Thỏa thuận số 71 và đưa thỏa thuận lịch sử về sự bền vững của đại dương đi đúng hướng để có hiệu lực với tốc độ kỷ lục.

Tổng Giám đốc WTO DG Okonjo-Iweala cho biết: “Trong làn sóng đàm phán trợ cấp nghề cá thứ hai, các thành viên đã nỗ lực thu hẹp một số khoảng cách còn tồn tại nhưng vẫn còn một số khoảng trống khác”.

Về nông nghiệp, dù đã đàm phán căng thẳng tại MC13 nhưng các thành viên vẫn chưa tìm được sự đồng thuận. Sự khác biệt vẫn tồn tại trong việc dự trữ công cộng (PSH) vì mục đích an ninh lương thực và về mặt thời gian, kết quả dự kiến và phạm vi linh hoạt được cung cấp cho việc nhập khẩu thực phẩm của các quốc gia dễ bị tổn thương nhất do hạn chế xuất khẩu.

Về thương mại điện tử, các Bộ trưởng đã thông qua Quyết định cấp Bộ trưởng chỉ đạo Đại hội đồng tổ chức đánh giá định kỳ về Chương trình công tác thương mại điện tử nhằm trình bày các khuyến nghị hành động lên Hội nghị Bộ trưởng. Các thành viên cũng đồng ý duy trì thông lệ hiện tại là không áp thuế hải quan đối với truyền điện tử cho đến Phiên họp thứ 14 của Hội nghị Bộ trưởng (MC14).

Tìm kiếm sự đồng thuận trong khó khăn

Cũng theo WTO, tại Hội nghị MC13, các Bộ trưởng đã thông qua các quyết định đáp ứng nhiệm vụ kéo dài 23 năm nhằm xem xét các điều khoản về đối xử đặc biệt và khác biệt (S&DT) dành cho các nước đang phát triển và kém phát triển nhất (LDC). Về vấn đề này, bà DG Okonjo-Iweala cho biết, đây là một thắng lợi cho sự phát triển, một chiến thắng sẽ giúp các nước đang phát triển, đặc biệt là các nước kém phát triển, thực hiện các cam kết WTO, thực hiện các quyền của mình và hội nhập tốt hơn vào thương mại toàn cầu.

Cũng tại MC13, các Bộ trưởng đã tham gia vào các cuộc đối thoại về mối liên hệ giữa thương mại và hai vấn đề cấp bách liên quan đến những thách thức chính trị, kinh tế và môi trường hiện nay, đó là phát triển bền vững và hòa nhập kinh tế, xã hội. DG Okonjo-Iweala nhấn mạnh sự công nhận của các thành viên về "vai trò của thương mại và WTO trong việc trao quyền cho phụ nữ, mở rộng cơ hội cho các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSME) và đạt được sự phát triển bền vững ở ba khía cạnh - kinh tế, xã hội và môi trường”.

Trước đó tại hội nghị, các Bộ trưởng đã chính thức thông qua các điều khoản thành viên WTO của Comoros và Timor-Leste , những thành viên mới đầu tiên sau gần 8 năm. Các thành viên cũng nhất trí về Quyết định cấp Bộ trưởng về các biện pháp cụ thể nhằm tạo thuận lợi cho con đường thoát khỏi nhóm các nước kém phát triển nhất.

Tổng Giám đốc Okonjo-Iweala cảm ơn các thành viên vì nỗ lực tìm kiếm sự đồng thuận trong các vấn đề khó khăn, đặc biệt khi Hội nghị diễn ra trong bối cảnh toàn cầu được đánh dấu bởi sự bất ổn về kinh tế và địa chính trị.

Hội nghị cấp Bộ trưởng WTO lần thứ 13 quy tụ gần 4.000 bộ trưởng, quan chức thương mại cấp cao và các đại biểu khác từ 164 thành viên và quan sát viên của WTO cũng như đại diện từ xã hội dân sự, doanh nghiệp và truyền thông toàn cầu. Ban đầu, Hội nghị được dự kiến diễn ra từ ngày 26 đến ngày 29/2, song với nhiều khoảng cách giữa các thành viên, Hội nghị đã được kéo dài đến 5 ngày, kết thúc vào ngày 2/3/2024 trong nỗ lực cuối cùng nhằm đạt được kết quả về các vấn đề đang bị đe dọa khác nhau.

Hoàng Giang