Hàng không toàn cầu chật vật vì thiếu máy bay trong mùa hè

Trong xưởng chế tạo máy bay Boeing 737 Max-9 tại Renton, Washington. Ảnh: Reuters

Hãng bay buộc cắt giảm công suất dù nhu cầu cao

Các hãng hàng không đang chi hàng tỉ đô la để kiểm tra, bảo dưỡng các máy bay cũ, ít tiết kiệm nhiên liệu và trả phí cao hơn để thuê máy bay. Do thiếu máy bay, nhiều hãng buộc phải cắt giảm tần suất bay hoặc một số đường bay.

Nhà phân tích cấp cao John Grant của hãng dữ liệu hàng không OAG cho rằng: “Hiệu suất của các hãng sẽ ở mức cao trong suốt mùa hè này, với vé một số đường bay đặc biệt cao”.

Tháng 12-2023, Hiệp hội vận tải hàng không quốc tế (IATA) đã dự đoán công suất hàng không toàn cầu sẽ tăng trưởng 9% trong năm nay. Nhưng ước tính của IATA dường như là “quá lạc quan” vào lúc này sau cuộc khủng hoảng an toàn bay của Boeing.

Martha Neubauer, cộng tác viên cấp cao của AeroDynamic Advisory nhận định rằng, số máy bay mà các hãng bay thương mại toàn cầu nhận được trong năm nay sẽ thấp hơn 19% so với dự kiến, do các biến động trong dây chuyền sản xuất của Boeing và Airbus.

Tại Mỹ, tình hình sẽ nghiêm trọng hơn. So với kế hoạch từ năm ngoái, Neubauer nhận định, số máy bay mới được giao trong năm nay sẽ ít hơn 32%, bởi các hãng đã đặt đa số dòng Boeing 737 MAX đang có vấn đề.

Guồng máy sản xuất của Boeing đã chậm lại sau vụ nổ bảng điều khiển giữa không trung hôm 5-1 của Alaska Airlines. Boeing đang quay cuồng trong cơn khủng hoảng lan rộng toàn cầu sau vụ nổ này. Cục hàng không liên bang (FAA) đã giới hạn mức sản xuất dòng máy bay Boeing 737 MAX. Dù vậy, Boeing vẫn không thể “với” tới mức trần được cho là thấp này.

Cuối năm ngoái, tập đoàn hàng không và quốc phòng RTX Corp của Mỹ cho biết có tới 650 máy bay phản lực Airbus A320neo có thể bị ngừng bay trong nửa đầu năm 2024, do các động cơ Pratt & Whitney do RTX sản xuất có thể bị thay thế linh kiện giả hay bị lỗi.

Hệ quả là hãng hàng không giá rẻ Ryanair ở châu Âu đã cắt giảm một số đường bay. Tại Mỹ, United và Southwest đã cắt giảm các chuyến bay và điều chỉnh kế hoạch tuyển dụng và nhân sự. Tại Đông Nam Á, hãng Cebu Pacific của Philippines nói rằng gặp khó khăn khi cho nằm đất 10-16 chiếc máy bay bị lỗi động cơ Pratt & Whitney và Airbus chậm giao máy bay mới. Nhiều hãng hàng không Việt Nam cũng lâm cảnh tương tự.

Giá thuê máy bay và chi phí bảo dưỡng tăng 30-40%

Các nhà phân tích dự đoán công suất của hầu hết các hãng hàng không Mỹ trong quí 2 sẽ tăng với tốc độ chậm hơn so với năm trước. Các hãng hàng không sẽ cập nhật kế hoạch tăng trưởng và giải thích cách họ sẽ làm gì để duy trì năng lượng bay trong các báo cáo kết quả kinh doanh quí 1. Trong ngày 10-4, Delta Air Lines sẽ là hãng đầu tiên thực hiện việc này.

Do thiếu máy bay mới, thị trường cho thuê máy bay đang bùng nổ. Dữ liệu từ Cirium Ascend Consultancy cho thấy giá thuê máy bay Airbus A320-200neo và Boeing 737-8 MAX mới đã đạt 400.000 đô la mỗi tháng, mức cao nhất kể từ giữa năm 2008.

Nhà kinh tế trưởng John Heimlich từ Airlines for America (A4A), tổ chức quy tụ các hãng bay lớn của Mỹ, cho biết các hãng đã phải trả thêm 30% chi phí để thuê máy bay so với trước Covid.

Heimlich cũng nói rằng các hãng Mỹ đang giữ lại những chiếc máy bay phản lực đã hết tuổi thọ kinh tế hữu ích và đang thực hiện các đợt bảo dưỡng lớn và mất nhiều tháng. Chi phí sửa chữa của United, Delta và American trong năm 2023 đã tăng 40% so với hồi 2019.

Nhà phân tích cũng cho rằng, tiền thuê, phí bảo trì và chi phí lương gia tăng sẽ ăn mòn lợi nhuận của các hãng bay dù nhu cầu đi lại tăng cao. Các hãng hàng thương mại của Mỹ đạt mức lợi nhuận trước thuế là 4,5% trong năm ngoái, với Delta và United chiếm phần lớn.

Một cuộc khảo sát của trang web du lịch Vacationer cho thấy ít người Mỹ có kế hoạch đi du lịch bằng máy bay vào mùa hè này so với một năm trước do lạm phát cao. Giá vé máy bay giảm so với cùng kỳ năm trước nhưng lại tăng theo tháng.

Trong khi đó, khảo sát của trang web du lịch Vacationer cho thấy, mùa hè này người Mỹ ít lên kế hoạch du lịch bằng máy bay đang ở mức cao. Giá vé máy bay tại Mỹ giảm so với cùng kỳ năm trước, đang leo dần từng tháng cho đến hết mùa hè này.

Theo Reuters, AFP, OAG

Ricky Hồ