Hài mặt quỷ - Trăn trở những phận người

Bìa tập truyện ngắn "Hài mặt quỷ" của Hồ Loạn - NXB Phụ nữ Việt Nam 2023.

Đề tài mà Hồ Loan đề cập trong khá nhiều lát cắt bổ ngang của đời sống ấy là thân phận con người, số phận bất hạnh của nhiều nhân vật nữ, những con người yếu thế trong xã hội với góc nhìn đầy cảm thông chia sẻ, xen vào đó là những trắc ẩn, dư vị đắng chát, ngậm ngùi. Và vượt trên những điều ấy không thiếu niềm tin yêu, hy vọng… khi họ biết nhận thức lại những gì mình đã trải qua, để những khoảng khắc tưởng chừng đánh rơi mình (có khi tự mình, có khi như là số phận) sẽ không bị chôn vùi trong vực thẳm. Nói một cách khác, ngọn lửa của tình yêu thương luôn được nhen lên, thổi vào trong mỗi từng số phận. Mặc dù những số phận ấy luôn có một thế lực vô hình nào đó chưa bao giờ thôi dã tâm biến họ thành nạn nhân.

Dù chỉ ngắn gọn điểm qua tín hiệu vui cho văn chương xứ Quảng trong năm 2023, nhưng người viết bài này rất tâm đắc với nhận xét của tác giả Bảo Anh về cây bút văn xuôi nữ hiếm hoi và đang sung sức Hồ Loan với 16 truyện ngắn trong tập "Hài mặt quỷ" đó là "một số truyện giàu chi tiết, có những chi tiết đắt đến xót xa; vài truyện thật sự hay; đẹp và buồn có thể neo giữ tâm hồn người đọc để không ai phải nghĩ thêm về những bi kịch khác…"

Nói về góc độ chi tiết, với người viết bài này, có lẽ đó là điểm rất thành công của nhà văn Hồ Loan. Thường đứng ở ngôi thứ ba trong vai người kể chuyện, Hồ Loan đã kết hợp rất nhuần nhuyễn việc miêu tả với tự sự, đối thoại với độc thoại để chuyển tải diễn biến tâm lý nhân vật. Nhiều chi tiết truyện, cách xưng hô… đã làm văn phong truyện ngắn của chị đậm mùi Quảng, chất Quảng. Bối cảnh nhiều truyện khá gần gũi thân quen, nơi chị sống, đi qua, trải nghiệm, nghe thấy mà gắn những hiểu biết với cả những đồ vật chung quanh kiểu còn hơn "ma xó". Chính điều đó làm nên sức sống, độ tin cậy và cả không khí truyện dồn đến mức không thể thật hơn thế nữa. Từ đây những bí ẩn nữ tính cũng được bộc lộ thông qua suy nghĩ, cảm xúc và những đối thoại nội tâm. Đây cũng chính thế mạnh về giới của cây bút nữ Hồ Loan.

Lắng lại những giọt chuông ngân rung từ giấc mơ đầy nhân bản giữa cuộc đời (Tập truyện "Như giọt chuông ngân"), đến "Hài mặt quỷ" là những trải nghiệm mới về cuộc đời thông qua thân phận các nhân vật trong các truyện "Hài mặt quỷ", "Điều tử tế còn lại", "Khoảng trống", "Những người đàn bà trước biển", "Bí mật hoa tử đằng", "Hương say", "Trong thẳm sâu yên lặng"…đã dẫn dắt người đọc nhập cuộc với đời sống nhân vật để yêu, ghét, hờn, giận, hụt hẫng, trông đợi…và cả những nỗi đau người, đau đời. Mạch truyện kết cấu không rườm rà, phức tạp, có sức hút để bạn đọc có cảm giác bị "kéo co" với những suy nghĩ về một kết cuộc nào đó. Bởi có những nhân vật đã kết truyện nhưng vẫn chưa có hồi kết cho chính mình khi họ vẫn phải trôi trên dòng đời như vốn dĩ cuộc đời là vậy (mặc dù họ đã có những nhận thức trở lại, những gì đã qua).

Truyện ngắn "Bản piano bất hủ" là truyện ngắn đầu tiên tập sách, truyện duy nhất tác giả dùng biện pháp nhân hóa, mượn loài vật để nói về người nhưng theo người viết đây truyện ngắn thật hay, tinh tế trong khắc họa diễn biến nội tâm, hàm chứa triết lý sâu sắc về cuộc đời. Mỏng manh ranh giới chẳng biết đâu là đam mệ, mê muội, ngộ và giải thoát…

Tiếp nối phong cách từ "Như giọt chuông ngân" đến "Hài mặt quỷ" Hồ Loan vẫn với cách kể chuyện có duyên, nhẹ nhàng dung dị… Ngoài những yếu tố như cốt truyện, lối kể chuyện, ngôn ngữ, thì tình huống truyện được xem là hạt nhân thể loại của truyện ngắn đã được chị tạo dựng có sức hút cao hơn. Sự nhận thức "vỡ lẽ" của nhân vật chính là điểm "gỡ nút" của câu chuyện. Một khoảnh khắc của dòng chảy đời sống mà qua khoảnh khắc ấy cho ta nhiều điều mới lạ, qua giọt nước thấy được đại dương là vậy.

Tin rằng, mỗi bạn đọc sẽ tìm thấy những điều thú vị khác nhau khi đến với tập truyện ngắn "Hài mặt quỷ" của nữ nhà văn xứ Quảng - Hồ Loan.

Võ Văn Trường