Hà Tĩnh: Sạt lở nghiêm trọng tại Dự án khai thác và tuyển quặng sắt Thạch Khê

Mỏ sắt Thạch Khê nằm trên địa bàn 5 xã ven biển của huyện Thạch Hà với tổng diện tích đất là 4.821ha.

Vị trí bị sạt lở có chiều dài khoảng 12m, rộng 9m, sâu 2m. Mối nguy về sạt lở bờ bao moong mỏ của Dự án khai thác mỏ sắt Thạch Khê đoạn qua xã Thạch Khê vẫn luôn rình rập. Từ năm 2020 trở lại đây, năm nào cũng xảy ra tình trạng sạt lở bờ bao moong mỏ của Dự án khai thác mỏ sắt Thạch Khê. Cách điểm sạt lở không xa có 14 hộ dân với 40 nhân khẩu của thôn Đan Khê và 20ha đất sản xuất nông nghiệp. Trường hợp việc sạt lở bờ bao tiếp tục xảy ra và không được xử lý kịp thời, có thể ảnh hưởng tới tài sản, tính mạng các hộ dân, vùi lấp đất sản xuất nông nghiệp. Trước thực trạng này, những năm qua, chính quyền địa phương đã nhiều lần kiến nghị với các ngành chức năng và Công ty Cổ phần sắt Thạch Khê – chủ đầu tư dự án khai thác và tuyển quặng sắt Thạch Khê có biện pháp gia cố, đảm bảo an toàn bờ bao. Tuy nhiên, tới nay, chủ đầu tư gần như không có động thái.

Vị trí sạt lở bờ bao moong mỏ Dự án khai thác mỏ sắt Thạch Khê.

Bờ bao moong mỏ nằm trong phần đất đã giao cho chủ đầu tư nên địa phương không có quyền xử lý. Hiện, dự án đang tạm dừng chưa rõ là sẽ được khai thác tiếp hay dừng hẳn nên việc đầu tư bờ bao kiên cố, hạn chế sạt lở, gần như không thể thực hiện được.

Dự án khai thác và tuyển quặng sắt Thạch Khê do Công ty Cổ phần sắt Thạch Khê (TIC) làm chủ đầu tư. Dự án nằm trên địa phận 5 xã thuộc huyện Thạch Hà (Thạch Hải, Thạch Khê, Đỉnh Bàn, Thạch Trị và Thạch Lạc). Trữ lượng, tài nguyên mỏ là 554 triệu tấn. Tổng mức đầu tư sau điều chỉnh 14.517,2 tỷ đồng. Tổng diện tích sử dụng đất 4.821ha, gồm 3.898ha trong đất liền và 923ha lấn biển. Diện tích TIC đã ký hợp đồng thuê đất là 552ha. Tuy nhiên, từ tháng 8/2011 đến nay, dự án dừng triển khai thực hiện.

Việc chấm dứt Dự án khai thác và tuyển quặng sắt Thạch Khê sẽ đảm bảo được vấn đề môi trường, nhất là môi trường dọc dải ven biển miền Trung; sẽ không đặt ra các vấn đề rủi ro, hệ lụy về môi trường, thảm họa thiên tai có thể đe dọa nghiêm trọng đến đời sống.

Đời sống người dân vùng khai thác dự án mỏ sắt Thạch Khê đang bị tác động nghiêm trọng.

Hà Tĩnh nhận thấy việc triển khai Dự án khai thác mỏ sắt Thạch Khê rất chậm và đã dừng thực hiện kéo dài 12 năm với khối lượng và kết quả đạt được không đáng kể. Cùng đó, quá trình thực hiện dự án đã phát sinh nhiều vấn đề ảnh hưởng đến đời sống người dân như: Đền bù, giải phóng mặt bằng, tái định cư... chưa được giải quyết, phát sinh nhiều khó khăn về phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương. Dự án đã có những bất cập về trình tự, thủ tục đầu tư, xây dựng, khai thác mỏ; mức độ nghiên cứu điều kiện về địa chất thủy văn, địa chất công trình; công nghệ khai thác, công nghệ chế biến chưa phù hợp với đặc thù địa chất mỏ, chưa đảm bảo độ tin cậy, thiếu tính khả thi. Dự án tiềm ẩn nhiều rủi ro, mất an toàn và sự cố môi trường có thể xảy ra trong quá trình thực hiện.

Cùng đó, các vấn đề khác của dự án cũng được nêu với nhiều khó khăn, vướng mắc như: Phương thức vận chuyển quặng khó khả thi, hiệu quả thấp, ảnh hưởng lớn đến hệ thống hạ tầng giao thông của tỉnh; thị trường tiêu thụ quặng sắt chưa chắc chắn; quá trình thực hiện dự án đã để lại nhiều hệ lụy. Đặc biệt, nếu thực hiện, dự án sẽ ảnh hưởng rất lớn đến hàng chục nghìn lao động vùng mỏ và lân cận liên quan đến vấn đề mất việc, thu nhập, ảnh hưởng tới kinh tế - xã hội của các địa phương.

Việc chấm dứt dự án sẽ đảm bảo được vấn đề môi trường, nhất là môi trường dọc dải ven biển miền Trung; sẽ không đặt ra các vấn đề rủi ro, hệ lụy về môi trường, thảm họa thiên tai có thể đe dọa nghiêm trọng đến đời sống, môi trường đầu tư, môi trường biển; bảo vệ nguồn tài nguyên đến khi đủ điều kiện khai thác hiệu quả; góp phần thực hiện chủ trương, định hướng phát triển xây dựng nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, thân thiện với môi trường theo Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng.

Trên cơ sở đánh giá toàn diện, khách quan, trong báo cáo gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Hà Tĩnh đề nghị Bộ Chính trị, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các Bộ, ngành Trung ương sớm xem xét chấm dứt Dự án khai thác và tuyển quặng sắt Thạch Khê để khắc phục các ảnh hưởng, hệ lụy để lại sau 12 năm tạm dừng triển khai dự án.

Vân Hà - Trần Minh