Góc khuất đen tối của Oscar

Antonia's Line(1995), Character (1997) của Hà Lan từng thắng Phim nói tiếng nước ngoài hay nhất ở Oscar. Đầu thập niên 2000, phim nước này giành thêm tượng vàng, nhận đề cử cho Twin Sisters và Zus & Zo. Theo The Independent, để đạt thành tích cao, họ đã "đi cửa sau".

Claudia Landsberger - cựu giám đốc công ty quảng bá Holland Film - hồi tưởng: "Ở Viện Hàn lâm ngày ấy, những người nắm quyền chọn đề cử Oscar đều lớn tuổi. Trong khi đó, tại Hà Lan, các hãng không ngừng phát hành phim và đăng quảng cáo trên các trang thương mại để thu hút họ. Ngày đó, chúng tôi vẫn có thể mở tiệc tại nhà Lãnh sự quán. Chúng tôi từng mời đạo diễn Paul Verhoeven và Jan de Bont đến gặp tất cả thành viên của Viện".

Kết quả, trong vòng 7 năm, người Hà Lan nhận 4 đề cử Oscar với 2 chiến thắng - tất cả dành cho những phim mà khán giả nước ngoài không biết đến sự tồn tại. Từ đây, tranh cãi nổ ra, và giới chuyên môn nhận định rằng: "Phim hay nhất chưa chắc chiến thắng. Cơ hội sẽ dành cho những phim được tiếp thị táo bạo và xảo quyệt nhất".

Toan tính ở Oscar

The Holdovers, phim lấy bối cảnh mùa đông 1970-1971 của đạo diễn Alexander Payne, được chiếu giới hạn ở Mỹ cuối tháng 10/2023, nhưng sau đó xuất hiện rộng rãi tại Anh giữa lúc BAFTAs đi đến chặng bình chọn cuối cùng cho danh sách đề cử. Đều này khiến khán giả Anh cảm thấy nghi ngờ về The Holdovers.

Mặt khác, nam chính của phim là Paul Giamatti, vượt Timotheé Chalamet và nhiều tên tuổi nổi bật để chiến thắng Quả cầu Vàng 2024, hạng mục Nam diễn viên hài/ca nhạc xuất sắc. Tại Oscar sắp tới, Giamatti cũng được đề cử Nam chính trong tổng 5 đề cử liên quan tới The Holdovers.

"Giải thưởng dành cho The Holdovers biến bộ phim thành một cú hit ở Anh - điều có thể đã không xảy ra nếu nó được phát hành tại đây sớm hơn", The Independent nhấn mạnh, viết thêm rằng không phải ngẫu nhiên tác phẩm này xuất hiện muộn ở xứ sương mù và liên tiếp khiến người trong ngành cảm thấy sốc.

Chiến thắng Shakespeare in Love ở Oscar 1998 gây tranh cãi. Ảnh: Shutterstock.

"Hãy làm cho phim của mình trở nên thú vị", trùm điện ảnh Harvey Weinstein từng nói về chiến lược tại Oscar. Trước khi bị vạch trần tội ác, Weinstein thể hiện rõ tham vọng giành giải cho các phim do công ty ông sản xuất. Trong cuốn The Oscar Wars, tác giả Michael Schulman tường thuật chi tiết chiến thuật vận động bất chính của Weinstein, trong đó tiết lộ Shakespeare in Love được dọn đường đánh bại Saving Private Ryan tại hạng mục Phim hay nhất năm 1998. "Ông ta mở chiến dịch nói xấu đối thủ trên New York Times và các tờ báo khác", cuốn sách viết.

Schulman còn nói Weinstein muốn thu hút Viện Hàn lâm bằng cách tiếp cận bằng "da thịt phụ nữ". Ví dụ hồi năm 1987, phim cổ trang Pelle the Conqueror bị chê ảm đạm nhưng nhờ tấm áp phích in hình tấm lưng trần một cô gái không xuất hiện trong phim, Pelle the Conqueror đã được chú ý và đoạt luôn giải Phim nói tiếng nước ngoài hay nhất Oscar 1988.

Sau đó, khi phát hành The Crying Game (1992), Weinstein và công ty gần như giấu nhẹm các diễn viên, không cho họ tiếp xúc với truyền thông. Cuối cùng, Jaye Davidson (người đóng nhân vật chuyển giới) bất ngờ xuất hiện trong đề cử Nam phụ xuất sắc như cú hích, cho thấy tính toán không ngờ tới của "trùm điện ảnh".

Những kết quả khiến công chúng phẫn nộ

Những cuộc thương lượng đổi tiền, tình lấy thành tích từng diễn ra lộ liễu trong giới phim. Hồi năm 1982, triệu phú người Israel Meshulam Riklis mời các thành viên của Hiệp hội báo chí nước ngoài ở Hollywood (HFPA) tới Las Vegas dùng tiệc. Đổi lại, HFPA phải trao cho cô vợ trẻ Pia Zadora của Riklis cúp Ngôi sao mới của năm ở Quả cầu Vàng, dù màn trình diễn trong phim kinh dị Butterfly bị chê dở tệ.

Elizabeth McGovern (phim Ragtime) và Kathleen Turner (phim Body Heat) chung đề cử trên và được đánh giá rất cao, song ra về tay trắng, khiến công chúng bức xúc. Thậm chí, nhà phê bình Rex Reed công khai mỉa mai Zadora.

"Vụ bê bối Pia Zadora" được nhắc đến như ví dụ điển hình cho chiến dịch vận động trao giải mờ ám. Kể từ đó, nhiều thủ thuật lẩn tránh tinh vi hơn trong cuộc đua đến Oscar và Quả cầu Vàng dần xuất hiện. Nhưng may mắn may, hành vi xấu không phát huy tác dụng vào thời điểm bùng phát dịch Covid-19.

Leonardo DiCaprio bị loại khỏi Oscar năm nay gây bức xúc. Ảnh: Vogue.

Nhà làm phim người Chile Maite Alberdi từng tâm sự, cô thiếu ngân sách cho việc thúc đẩy sự ủng hộ đối với The Mole Agent, song bộ phim vẫn được đề cử Phim tài liệu xuất sắc ở Oscar 2023 nhờ mọi thứ diễn ra công bằng, dân chủ.

"Các cuộc bình chọn diễn ra trực tuyến và chúng tôi không cần chi tiền để mở các suất chiếu kêu gọi sự ủng hộ. Thời dịch, nhiều hãng phim Hollywood không thể vung tiền, ngừng tổ chức tiệc xa hoa và những buổi chiếu trực tiếp phô trương. Điều đó tạo cơ hội cho những tác phẩm nhỏ hơn có thể cạnh tranh với các phim lớn một cách bình đẳng", cô phân tích.

Theo The Independent, trường hợp tương tự Alberdi khó xảy ra vào năm nay bởi giải thưởng của Viện Hàn lâm đang trở lại mạnh mẽ và tồn tại nhiều góc khuất.

Khi mới công bố danh sách đề cử, Oscar vấp chỉ trích vì Barbie vắng bóng, Greta Gerwig và Margot Robbie lần lượt trượt đề cử Đạo diễn và Nữ chính xuất sắc. Những tác phẩm được đánh giá cao như Ferrari, Saltburn, The Iron Claw, Asteroid City và Priscilla cũng bị loại khỏi danh sách.

Một số diễn viên được giới chuyên môn đánh giá cao vắng mặt ở top 5. Điển hình Leonardo DiCaprio bị loại khỏi hạng mục Nam chính xuất sắc - cho Killers of the Flower Moon - làm khán giả không hài lòng, theo People.

"Những phim hay nhất có chiến thắng? Chỉ có thể là thỉnh thoảng thôi. Nhưng chắc chắn, cơ hội được vinh danh sẽ cao hơn nếu dàn ê-kíp hùng hậu phía sau sẵn sàng chi nhiều tiền, tổ chức những bữa tiệc xa hoa hoặc hơn cả thế nữa", The Independent kết luận.

Quốc Minh