Giáo sư Đào Duy Anh: Từ chiến sĩ cách mạng đến học giả uyên bác

Hội thảo có sự tham dự của hơn 100 đại biểu là các chuyên gia, nhà khoa học đến từ các viện nghiên cứu, các trường đại học, đại diện nhiều tổ chức xã hội chuyên ngành, họ Đào Việt Nam… nhằm hệ thống, bổ sung nhiều tư liệu quý khẳng định những đóng góp to lớn của Giáo sư Đào Duy Anh với sự nghiệp cách mạng của dân tộc và nền học thuật nước nhà.

Đây cũng là hoạt động thiết thực chào mừng kỷ niệm 49 năm ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 – 30/4/2024); Kỷ niệm 70 năm ngày Chiến thắng Điện Biên Phủ (07/5/1954 – 07/5/2024) và chào mừng những ngày lễ lớn của Thủ đô và đất nước trong năm 2024.

Giáo sư Đào Duy Anh

Giáo sư Đào Duy Anh (bút danh Vệ Thạch), sinh ngày 25/4/1904 tại Thanh Hóa. Nguyên quán là làng Khúc Thủy, tổng Tả Thanh Oai, huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Đông (nay là huyện Thanh Oai, thành phố Hà Nội).

Ông từng là Tổng Bí thư của Đảng Tân Việt, một trong 3 tổ chức tiền thân của Đảng Cộng sản Việt Nam. Ông đã từng bị Pháp bắt năm 1929, ra tù, ông hoạt động nghiên cứu lịch sử văn hóa dân tộc bằng phương pháp khoa học mới của thời đại để sớm truyền bá tư tưởng yêu nước, chủ nghĩa Mác cho nhân dân.

Ông đã cùng với cụ Huỳnh Thúc Kháng, Võ Nguyên Giáp trực tiếp làm báo Tiếng Dân và mở Quan Hải tùng thư ở Huế. Ông là nhà sử học, địa lý học, từ điển học, ngôn ngữ học, nhà nghiên cứu văn hóa tôn giáo, văn học dân gian nổi tiếng và được xem là người mở đầu cho nhiều ngành khoa học xã hội và nhân văn ở Việt Nam. Suốt một cuộc đời từ hoạt động cách mạng sôi nổi đến hoạt động khoa học tận hiến với khát vọng cống hiến lớn lao cho dân cho nước, ông đã để lại một di sản học thuật rất đồ độ. Đặc biệt công trình nghiên cứu "Việt Nam Văn hóa Sử cương" của ông được giới nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn Việt Nam xem như kim chỉ nam trong gần 100 năm qua.

Quang cảnh hội thảo vừa diễn ra ngày 28/4

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Đức Cường, Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam khẳng định: Giáo sư Đào Duy Anh là một trí thức lớn của đất nước trong thời kỳ cận hiện đại. Ông là một nhà bách khoa, nhà văn hóa lớn có nhiều đóng góp cho văn hóa dân tộc. Các lĩnh vực khoa học xã hội được ông quan tâm và có nhiều đóng góp có triết học, ngôn ngữ học, xã hội học, kinh tế học, chính trị học…

Nhưng trước hết, có thể khẳng định: Đào Duy Anh là một nhà sử học uyên bác với các công trình nghiên cứu có giá trị có ảnh hưởng sâu rộng trong việc phát triển nền sử học Việt nam… Sách do Giáo sư Đào Duy Anh sưu tầm, xuất bản và giới thiệu với độc giả là những công trình có tác dụng cổ vũ lòng yêu nước, hướng tới người đọc những kiến thức cơ bản về cách mạng giải phóng dân tộc theo con đường vô sản. Trong tình hình thực tế lúc ấy, ông lựa chọn nghiên cứu nhằm truyền bá những kiến thức cơ bản về cách mạng giải phóng dân tộc theo chủ nghĩa Mác và đề cao các giá trị của văn hóa dân tộc mà điểm cốt lõi là tinh thần yêu nước và tự hào dân tộc trong sự nghiệp cách mạng vẻ vang.

Tiến sĩ Lê Xuân Kiêu, Giám đốc Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu – Quốc Tử Giám khẳng định: Cuộc đời học giả Đào Duy Anh là một tấm gương sáng về đạo làm người, một nhà khoa học chân chính. Nhân cách và những đóng góp to lớn của học giả Đào Duy Anh thực sự là di sản quý giá, truyền cảm hứng cho các thế hệ đi sau.

Năm 2000, Giáo sư Đào Duy Anh được Đảng và Nhà nước truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Khoa học & Công nghệ cho cụm công trình: "Lịch sử Việt Nam từ nguồn gốc đến thế kỷ XIX"; "Lịch sử cổ đại Việt Nam"; "Việt Nam văn hóa sử cương"; "Đất nước Việt Nam qua các đời".

Tên ông đã được đặt cho nhiều trường học đường phố ở thủ đô Hà Nội ở các thành phố lớn như Thanh Hóa, Huế, thành phố Hồ Chí Minh. Đây là sự tôn vinh với một nhà hoạt động cách mạng, một giáo sư một trí thức một nhà văn hóa lớn trong thời đại Hồ Chí Minh.

Cũng trong dịp này, nhà xuất bản Dân trí đã phối hợp cùng một số cơ quan xuất bản cuốn sách "Đào Duy Anh: Từ chí sĩ cách mạng đến học giả uyên bác".