Elon Musk được Trung Quốc ưu ái để xây nhà máy Tesla, các nhà làm luật Mỹ lo ngại

Tờ The New York Times dẫn lời các cựu nhân viên Tesla, nhà ngoại giao và nhà hoạch định chính sách, những người cho rằng Elon Musk có mối quan hệ cộng sinh với chính phủ Trung Quốc.

The New York Times kể về việc Elon Musk được chính phủ Trung Quốc nhượng bộ để xây dựng nhà máy Tesla ở thành phố Thượng Hải (bắt đầu vào năm 2019).

Trung Quốc đã cung cấp cho Tesla các ưu đãi, gồm những khoản vay lãi suất thấp, chính sách tín dụng khí thải mới mà nhà sản xuất ô tô điện Mỹ được hưởng lợi và thay đổi các quy định về sở hữu để công ty của Elon Musk có thể thành lập nhà máy mà không cần đối tác trong nước, New York Times đưa tin.

Hiện nhà máy này chiếm hơn một nửa sản lượng ô tô điện Tesla trên toàn cầu và công ty Mỹ ngày càng phụ thuộc vào chi phí sản xuất ô tô thấp ở Trung Quốc trong một thị trường xe điện cạnh tranh khốc liệt.

Trung Quốc đang xây dựng ngành công nghiệp ô tô điện ngày càng hùng mạnh của riêng mình và Tesla rơi vào thế bị động. The New York Times cho biết sự hiện diện của Tesla ở Trung Quốc đã giúp thúc đẩy ngành công nghiệp ô tô điện nước này bằng cách kích thích sự đổi mới trong các lĩnh vực chính.

Các nhà làm luật Mỹ lo ngại về sự phụ thuộc của Elon Musk vào Trung Quốc, đặc biệt là khi ông sở hữu SpaceX, công ty hàng không vũ trụ có các hợp đồng quan trọng với Bộ Quốc phòng Mỹ. Dù vậy, tỷ phú 52 tuổi người Mỹ trước đây nhấn mạnh rằng các công ty của ông là những thực thể riêng biệt.

Elon Musk từng thúc đẩy quan điểm thân Trung Quốc về một số vấn đề và thậm chí còn ca ngợi các nhà lãnh đạo của nước này.

Tesla, SpaceX và Elon Musk không trả lời câu hỏi tìm kiếm bình luận của The New York Times.

Giám đốc điều hành Elon Musk tại lễ động thổ nhà máy Tesla ở Thượng Hải vào năm 2019 - Ảnh: Fortune

Điểm đáng chú ý là doanh số ô tô điện tháng 2 của Tesla tại Trung Quốc giảm mạnh, không theo kịp toàn ngành trong bối cảnh cuộc chiến giá cả ngày càng leo thang.

Theo dữ liệu do Hiệp hội Xe chở khách Trung Quốc công bố hôm 8.3, Tesla đã giao 30.141 chiếc Model 3 và Model Y cho khách hàng Trung Quốc vào tháng 2, giảm 24,4% so với cùng kỳ năm ngoái. Trước đó, Tesla đã giao được 39.881 chiếc ô tô điện trong tháng 1, tăng 48,6% so với cùng kỳ năm trước.

Tổng cộng Tesla đã giao được 70.022 chiếc ô tô điện trong hai tháng đầu năm 2024, tăng 15,2% so với cùng kỳ 2023. Thế nhưng, con số này đã bị lu mờ bởi mức tăng trưởng 37% hàng năm mà toàn bộ ngành ô tô điện ở Trung Quốc đạt được. Các hãng lắp ráp ô tô điện đã bán được tổng cộng 1,06 triệu chiếc tại Trung Quốc từ tháng 1 đến tháng 2.2024, tăng mạnh so với con số 770.610 cùng kỳ năm ngoái.

Eric Han, quản lý cấp cao của công ty tư vấn Suolei ở Thượng Hải, nói: “Cạnh tranh về giá đã gia tăng áp lực lên Tesla và các công ty hàng đầu khác trong một thị trường khốc liệt. Doanh số bán hàng mờ nhạt trong hai tháng đầu năm 2024 cho thấy ngay cả những công ty dẫn đầu thị trường như Tesla cũng phải đưa ra các chương trình giảm giá để duy trì mức tăng trưởng doanh số”.

BYD, hãng sản xuất ô tô điện lớn nhất thế giới của Trung Quốc, đã đi đầu trong việc giảm giá từ tháng 2 và một số đối thủ trong nước cũng làm theo. Kể từ giữa tháng 2, BYD đã giảm giá gần như tất cả mẫu ô tô điện của mình để giữ vững vị thế dẫn đầu.

BYD có trụ sở tại thành phố Thâm Quyến (Trung Quốc), được hỗ trợ bởi hãng Berkshire Hathaway của tỷ phú Warren Buffett.

Đầu tháng 3, BYD đã tung ra phiên bản cơ bản của mẫu ô tô điện Seagull được tân trang với giá 69.800 nhân dân tệ (9.707 USD), thấp hơn 5,4% so với mẫu trước đó.

Một số nhà sản xuất ô tô, gồm cả liên doanh của General Motors, đã làm theo BYD bằng cách giảm mạnh giá xe của họ những tuần qua, làm leo thang cuộc chiến giá cả có thể đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang ô tô điện ở Trung Quốc.

Tesla thông báo rằng sẽ trợ cấp 8.000 nhân dân tệ cho những người mua xe và mua bảo hiểm từ đối tác của hãng. Việc trợ cấp này có hiệu lực đến hết tháng 3.

Nhà máy Tesla ở Thượng Hải đã xuất khẩu 30.224 ô tô điện ra nước ngoài trong tháng 2, tăng 25,3% so với cùng kỳ năm ngoái.

Là cơ sở đầu tiên của Tesla ngoài Mỹ, nhà máy này đã sản xuất 60.365 ô tô điện trong tháng 2, mức thấp nhất kể từ tháng 1.2023.

Nhà máy Tesla ở Thượng Hải xuất khẩu 344.078 chiếc Model 3 và Model Y sang thị trường như Đức và Nhật Bản vào năm 2023, tăng 26,9% so với cùng kỳ 2022. Tổng sản lượng tại nhà máy này là 947.742 chiếc ô tô điện, chiếm hơn một nửa tổng sản lượng của Tesla trên toàn cầu vào năm 2023.

Hiện tại, Tesla là công ty dẫn đầu trong phân khúc ô tô điện cao cấp ở Trung Quốc, với 603.664 chiếc được giao cho khách hàng nước này vào năm 2023, tăng 37,3% so với 2022. Con số này chiếm 1/3 tổng doanh số toàn cầu của nhà sản xuất ô tô điện Mỹ, với hơn 1,82 triệu chiếc được giao năm 2023, tăng 37% so với cùng kỳ 2022.

Trung Quốc, nơi doanh số ô tô điện chiếm khoảng 60% tổng doanh số toàn cầu, là thị trường lớn thứ hai của Tesla, chỉ sau Mỹ.

Tesla đang phải đối mặt với thách thức ngày càng tăng từ một số đối thủ Trung Quốc như Xpeng, Nio và thương hiệu ô tô điện Aito của Huawei, vốn thu hút ngày càng nhiều người tiêu dùng có thu nhập trung bình.

Aito đã giao 21.142 ô tô điện trong tháng 2, đánh bại tất cả nhà sản xuất xe điện cao cấp nội địa khác của Trung Quốc. Đây là tháng thứ hai liên tiếp mà Aito vượt qua các đối thủ trong nước.

Tesla đã bắt đầu cuộc chiến về giá ở Trung Quốc bằng việc giảm giá vào cuối tháng 10.2022, sau đó là một đợt cắt giảm mạnh khác vào đầu tháng 1.2023, khiến hàng chục nhà sản xuất ô tô giảm giá để giữ lại thị phần của họ. Chiến thuật này trước đây tỏ ra thành công, thúc đẩy doanh số bán hàng tăng 76% lên 12.654 ô tô điện trong tuần từ ngày 9.1 đến ngày 15.1.2023, so với cùng kỳ năm trước đó.

Tuy nhiên, cuộc cạnh tranh về giá hiện tại không thúc đẩy doanh số ô tô điện của Tesla ở Trung Quốc một cách hiệu quả khi khách hàng hạn chế mua xe vì kỳ vọng sẽ được giảm giá thêm.

Elon Musk hiện không còn là người giàu nhất thế giới, thậm chí rơi vào vị trí thứ ba khi tài sản ròng chỉ còn 190 tỉ USD, theo Bloomberg Billionaires Index. Tính từ đầu năm 2024 đến nay, khối tài sản ròng của Giám đốc điều hành Tesla đã “bốc hơi” hơn 37 tỉ USD.

Bernard Arnault, Chủ tịch LVMH (tập đoàn Pháp chuyên kinh doanh các mặt hàng xa xỉ), hiện là người giàu nhất thế giới với tài sản ròng 229 tỉ USD. Jeff Bezos (nhà sáng lập Amazon) xếp ở vị trí thứ hai với tài sản ròng 201 tỉ USD.

Elon Musk mất vị trí giàu nhất thế giới mà ông từng nắm giữ 9 tháng do cổ phiếu Tesla đã giảm sâu trong năm 2024 và hiện ở mức 178,97 USD. Cổ phiếu nhà sản xuất xe điện Mỹ từng giảm 7% hôm 4.3 sau thông tin doanh số bán hàng tại Trung Quốc sụt giảm trong tháng 2.

Sơn Vân