'Elon Musk của Trung Quốc' chật vật tìm chỗ đứng trong thị trường xe điện

Tại sự kiện “Nio Day” diễn ra ở sân vận động Olympic ở Tây An, Trung Quốc gần đây, với kiểu tóc cắt ngắn mới mẻ, đồng sáng lập và giám đốc điều hành William Li đã được hàng chục nghìn người hâm mộ cuồng nhiệt chào đón như một ngôi sao nhạc rock khi anh bước lên sân khấu.

ELON MUSK CỦA TRUNG QUỐC

Li, người thường được gọi là “Elon Musk của Trung Quốc”, đã gây ra sự chia rẽ giữa các nhà đầu tư và nhà phân tích. Một số người coi việc đặt cược của ông vào công nghệ hoán đổi pin – vốn là trọng tâm trong kế hoạch kinh doanh của tập đoàn xe điện và cạnh tranh với những hãng như Tesla chỉ sạc từng phương tiện – là không thể thực hiện được bên ngoài các thành phố lớn của Trung Quốc.

Những người khác đặt câu hỏi về tính bền vững tài chính của hoạt động kinh doanh xe điện cao cấp của Nio. Trên thực tế, gần một thập kỷ sau khi được thành lập vào năm 2014, công ty này vẫn đang trong cuộc chiến sinh tồn khi phải vật lộn với những khoản lỗ nặng nề và chi phí tăng cao khi triển khai cơ sở hạ tầng trao đổi pin.

William Li đã được hàng chục nghìn người hâm mộ cuồng nhiệt chào đón như một ngôi sao nhạc rock.

Tuy nhiên, sự nhiệt tình của những khách hàng bất chấp nhiệt độ dưới 0 tại “Nio Day” hàng năm cuối tuần qua là lời nhắc nhở rằng tập đoàn xe hơi non trẻ của Li đã thu hút được rất nhiều tài xế trẻ ở thị trường xe điện lớn nhất thế giới.

“William Li là người tiên phong. Anh ấy thực sự là Elon Musk của Trung Quốc nếu nói về mặt xây dựng thương hiệu, và cả những bước đi táo bạo”, Tu Le - người sáng lập công ty tư vấn Sino Auto Insights có trụ sở tại Bắc Kinh cho biết.

Theo dữ liệu của HSBC, doanh số bán hàng của Nio tính đến cuối tháng 11 năm nay đã tăng 33% với khoảng 142.000 xe, vượt lên trên hầu hết các thương hiệu nước ngoài trên thị trường xe điện của Trung Quốc. Với kết quả này, Nio chỉ xếp sau Tesla và BYD – công ty do Warren Buffett hậu thuẫn.

Nhưng sản xuất ô tô nổi tiếng là hoạt động kinh doanh rất tốn kém. Gần đây, chủ tịch và đồng sáng lập Lihong Qin thừa nhận với Financial Times rằng 5 năm sau khi niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán Nasdaq của New York, Nio vẫn lỗ 12.000 USD cho mỗi chiếc ô tô xuất xưởng.

Li, 49 tuổi, thành lập doanh nghiệp đầu tiên của mình khi đang theo học ngành xã hội học và luật tại Đại học Bắc Kinh cách đây hơn hai thập kỷ. Để có tiền khởi nghiệp, Li đã phải làm thêm công việc phụ là lập trình viên máy tính. Tổng cộng, Li đã thành lập được hàng chục công ty và đưa ba công ty IPO.

Doanh nghiệp lớn nhất trước Nio là Bitauto, kênh bán xe trực tuyến đầu tiên của Trung Quốc, được Li thành lập năm 2000 và niêm yết trên Nasdaq vào năm 2010.

Tình trạng ô nhiễm không khí ngột ngạt ở các thành phố của Trung Quốc vào những năm 2000 khiến Li cân nhắc việc kinh doanh xe điện. Tên tiếng Trung của Nio, “wei lai”, có nghĩa là “bầu trời xanh đang đến”.

Động lực của Li không chỉ là môi trường. Anh tin rằng các nhà sản xuất ô tô truyền thống đã không còn phục vụ tốt trong mảng dịch vụ khách hàng. Trong một cuộc phỏng vấn với FT vào năm 2018, anh nhớ lại cách 1 chiếc xe được mang về nhà cho anh tại một phòng trưng bày Audi ở sân bay Munich.

Audi khi đó là một trong những thương hiệu xe hơi bán chạy nhất ở Trung Quốc và bản thân Li cũng sở hữu một số xe của hãng này. Tuy nhiên, thay vì thừa nhận anh là một khách hàng trung thành, nhân viên bán hàng lại lao vào bán hàng một cách quyết liệt.

Tình tiết này đã nảy sinh một ý tưởng - rằng khách hàng nên được đối xử như thành viên của một câu lạc bộ hơn là mục tiêu bán hàng.

“Tương lai của một thương hiệu hay một công ty không nằm ở ranh giới của sản phẩm. Vấn đề thực sự sẽ được xác định bởi các nhóm người dùng mà họ cung cấp dịch vụ”, anh nói vào thời điểm đó.

Tầm nhìn của anh phần nào có vẻ đã được chứng minh. Được ủng hộ bởi một nhóm tài xế nhiệt tình, Nio đã vượt qua Audi về doanh số bán hàng tại Thượng Hải khi thị phần của các nhà sản xuất ô tô nước ngoài tại Trung Quốc sụt giảm.

Ngày nay, người dùng Nio có thể nhắn tin trực tiếp cho Li thông qua một ứng dụng để chia sẻ suy nghĩ và ý tưởng của họ về ô tô và dịch vụ của công ty.

Theo một nhà tư vấn cấp cao làm việc với doanh nghiệp này, các giám đốc điều hành cấp cao đã trở nên quen với việc nhận được tin nhắn từ sếp của họ, “có thể là vào lúc nửa đêm”, hỏi xem ý tưởng của người dùng có thể thực hiện được hay không.

“Anh ấy thực sự ám ảnh với khái niệm lấy người dùng làm trung tâm. Bạn cảm nhận được điều này trong toàn bộ công ty”, nhà tư vấn cho biết.

Tuy nhiên, Li đã đặt rất nhiều niềm tin vào việc sản xuất ô tô sử dụng pin có thể thay thế, một cách tiếp cận khác với Tesla. Li đánh cược rằng người tiêu dùng ở các thành phố lớn sẽ thích công nghệ này hơn khi mà sẽ chỉ mất vài phút là thay được pin so với quá trình sạc từng chiếc ô tô chậm hơn.

Trong những tháng gần đây, Li đã đạt được quan hệ đối tác với Geely và Changan, hai trong số những tập đoàn ô tô lớn nhất Trung Quốc, để phát triển cơ sở hạ tầng và công nghệ trao đổi pin với mục đích giảm chi phí thông qua quy mô.

Chưa hết, giống như Musk, Li vừa nhanh nhẹn vừa có sở trường thực hiện những cú đặt cược nguy hiểm ấn tượng. Vào tháng 12, hàng triệu người đã theo dõi buổi phát sóng trực tiếp của anh trong chuyến đi kéo dài 14 giờ lái xe từ Thượng Hải đến Hạ Môn.

Hành trình 1.000 km giới thiệu công nghệ pin tầm xa mới dành cho ô tô cá nhân do Nio phát triển. Người ta cũng thừa nhận rằng công ty cần công nghệ thay thế cho mạng lưới hoán đổi phạm vi ngắn hơn của mình.

NHỮNG KHÓ KHĂN

Tuy nhiên, Li vẫn chưa quản lý được những gì Musk đã thành công trong việc biến sự nhiệt tình, ủng hộ của cộng đồng mạng trực tuyến thành lợi nhuận.

Khi niêm yết trên thị trường chứng khoán New York vào năm 2018, Nio tiết lộ họ đã lỗ 1,6 tỷ USD trong 3 năm trong khi doanh thu gần như bằng 0. Công ty đã được các doanh nghiệp nhà nước từ tỉnh An Huy phía đông Trung Quốc cứu trợ với số tiền gần 1 tỷ USD vào năm 2020.

Và phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ Tesla và BYD cùng với các công ty khởi nghiệp như Li Auto và Xpeng cũng như các nhà sản xuất ô tô lâu đời như VW và Ford, Nio đã không đạt được mục tiêu sản xuất và ghi nhận khoản lỗ lớn. Cổ phiếu của công ty hiện thấp hơn giá trị IPO và đã mất hơn 85% kể từ mức đỉnh năm 2021.

1 mẫu xe của Nio.

Trong tháng này, Nio đã nhận được 2,2 tỷ USD từ CYVN, một tập đoàn đầu tư đến từ Abu Dhabi. Đây là lần thứ hai nhà đầu tư Trung Đông này bơm tiền vào công ty sau khoản bơm 1 tỷ USD vào tháng 7.

Các nhà đầu tư và nhà phân tích lo lắng rằng Li, dưới áp lực tài chính, có thể làm suy yếu danh tiếng đã có của Nio như một thương hiệu xe hơi cao cấp bằng cách theo đuổi doanh số cao hơn với các mẫu xe giá rẻ hơn.

Một số người cũng cho rằng việc công ty đang xây dựng cơ sở kinh doanh ở châu Âu là không khả thi và thay vào đó họ có thể được hưởng lợi từ nỗ lực tập trung hơn vào doanh số bán hàng trong nước trước khi cố gắng mở rộng ra nước ngoài.

Tuy nhiên, Li vẫn sống sót. Nếu gặp rắc rối với triển vọng tài chính của công ty mình, anh ấy đã không thể hiện sự tự tin ở sự kiện diễn ra ở Tây An vào thứ bảy tuần trước như vậy.

Với tất cả sự rạng rỡ, Li đã tiết lộ một chiếc ô tô mới, một con chip máy tính mới và những cải tiến mới nhất cho các trạm đổi pin chạy bằng năng lượng mặt trời “tuyệt đẹp” của Nio. Tất nhiên, mỗi thông báo đều nhận được sự tán thưởng từ “bộ tộc Nio”.

“Li thật điên rồ”, một nhân viên nói đùa. “Người hâm mộ của anh ấy cũng vậy”.

Bảo Linh