Độc đáo Lễ hội rước Mẫu ở Tuyên Quang

Sau 3 năm gián đoạn do dịch bệnh COVID-19, ngày 3/3, UBND TP Tuyên Quang (tỉnh Tuyên Quang) tổ chức Lễ hội rước Mẫu đền Hạ, đền Thượng, đền Ỷ La.

Lễ hội rước Mẫu đền Hạ, đền Thượng, đền Ỷ La được diễn ra ở 3 ngôi đền: đền Hạ, phường Tân Quang; đền Thượng, xã Tràng Đà và đền Ỷ La, phường Ỷ La thuộc TP Tuyên Quang.

Nghi thức rước Mẫu từ đền Ỷ La về đền Hạ. Ảnh: ND

Lễ hội rước Mẫu năm nay được tổ chức từ ngày 2-7/3 với các hoạt động gắn liền với tín ngưỡng thờ mẫu Tam Phủ như lễ rước kiệu từ đền Thượng, đền Ỷ La về đền Hạ, lễ rước nước và thả đèn hoa đăng...

Theo sử sách và bi ký, đền Hạ và đền Thượng được xây dựng vào thời Hậu Lê (giữa thế kỷ XVIII), đền Ỷ La xây dựng vào thời Nguyễn (thế kỷ XIX).

Lễ hội bắt đầu từ huyền thoại về các Thánh Mẫu là 2 chị em Ngọc Lân và Phương Dung công chúa, khi du ngoạn thắng cảnh sông Lô mà hiến hóa về trời. Nhân dân lấy chỗ các nàng hiến hóa lập đền Tam Kỳ (nay là đền Hạ) thờ chị và đền Thượng là nơi thờ em. Đền Ỷ La được lập do có sự thay đổi về vị trí thờ của người chị.

Hàng năm, họ gặp nhau 2 lần vào trung tuần tháng 2 và tháng 7 âm lịch. Khi rước bài vị của Mẫu từ đền Thượng và đền Ỷ La về đền Hạ là biểu hiện sự gặp gỡ đoàn tụ, sum họp của 2 vị Thánh Mẫu được thờ trong 3 ngôi đền.

Truyền thuyết về Thánh Mẫu được sách “Đại Nam nhất thống chí” chép rằng: “Đền thần Ỷ La: Tương truyền đời trước có hai công chúa là Ngọc Lân và Phương Dung theo xa giá đi xem xét địa phương, đỗ thuyền ở bờ sông. Đến đêm nổi cơn mưa gió, hai công chúa vụt bay lên trời, người ta cho là linh dị, lập đền để thờ.

Đền thờ Phương Dung công chúa ở phía hữu ngạn sông Lô thuộc địa phận xã Ỷ La. Đền thờ Ngọc Lân công chúa ở phía tả ngạn sông Lô thuộc xã Tình Húc, cầu đảo phần nhiều ứng nghiệm”.

Lễ hội rước Mẫu ở Tuyên Quang gắn liền với tín ngưỡng thờ mẫu Tam Phủ. Ảnh: Báo Tuyên Quang

Đại diện Ban Tổ chức đánh trống khai hội đền Ỷ La. Ảnh: Báo Tuyên Quang

Chương trình văn nghệ tại lễ khai hội. Ảnh: ND

Lễ hội rước Mẫu đền Hạ, đền Thượng, đền Ỷ La là lễ hội truyền thống không chỉ riêng của người dân thành phố Tuyên Quang, mà còn là ngày hội của nhân dân trên địa bàn tỉnh và du khách thập phương.

Trải qua thời gian, Lễ hội rước Mẫu mặc dù có tiếp thu thêm yếu tố mới, nhưng về quy trình chuẩn bị, quang cảnh trang trí lễ hội, lộ trình rước Mẫu, lễ vật dâng cúng, lời văn tế, kiệu cờ, trang phục diễn diễu... vẫn mang đậm sắc thái cổ truyền của địa phương.

T.Toàn