DNA tiết lộ mô hình tình dục và hôn nhân ở đế chế cổ đại

Người Avar là một dân tộc du mục bí ẩn từng thống trị Trung và Đông Âu trong 250 năm, từ giữa thế kỷ thứ VI. Họ nổi tiếng với những chiến binh cưỡi ngựa hung hãn và đã từng khiến Đế chế Byzantine kinh hãi. Tuy nhiên, do thiếu ghi chép thành văn, lịch sử và văn hóa của người Avar vẫn còn nhiều bí ẩn.

Gần đây, các nhà khoa học đã sử dụng DNA cổ để hé lộ thêm nhiều bí mật về người Avar, bao gồm nguồn gốc, cấu trúc gia đình, đời sống xã hội và cách họ tương tác với cư dân bản địa.

Khai quật nghĩa trang của người Avar ở Rákóczifalva, Hungary diễn ra vào năm 2006. Ảnh: Viện Khoa học Khảo cổ học/Bảo tàng Đại học Eötvös Loránd

Nghiên cứu năm 2022 phân tích DNA từ các ngôi mộ của giới tinh hoa Avar cho thấy họ có nguồn gốc từ thảo nguyên Mông Cổ, di cư đến châu Âu sau khi bị người Thổ Nhĩ Kỳ đánh bại vào năm 550.

Phân tích DNA từ 424 cá nhân được chôn cất ở bốn nghĩa trang Hungary, các nhà nghiên cứu đã có thể xây dựng các phả hệ chi tiết, trong đó phả hệ lớn nhất trải dài chín thế hệ trong suốt 2 thế kỷ rưỡi. Nhóm nghiên cứu phát hiện ra rằng khoảng 300 cá nhân có họ hàng gần được chôn cất trong cùng một nghĩa trang.

Phân tích cho thấy người Avar có một hệ thống gia đình phụ hệ, nơi trẻ em thuộc về gia đình cha và dòng dõi được truyền từ cha sang con trai.

Điều thú vị là, phụ nữ Avar thường kết hôn với những người đàn ông từ cộng đồng khác, trong khi đàn ông ở lại cộng đồng của họ sau khi kết hôn. Có thể thấy phụ nữ đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối các cộng đồng Avar với nhau.

Nghiên cứu cũng cho thấy cả việc cả nam và nữ trong xã hội Avar có con với nhiều người bạn đời là tương đối phổ biến. Giải thích cho điều này có thể là do chế độ đa thê (một người đàn ông có nhiều vợ) hoặc hôn nhân theo chuỗi monogamy (kết hôn nhiều lần, mỗi lần chỉ với một vợ).

Ngoài ra, còn phát hiện ra nhiều trường hợp nam giới có họ hàng gần với nhau cùng có con với một người phụ nữ, điều này thể hiện họ có thể chấp nhận giao phối cận huyết ở một mức độ nhất định.

Nghiên cứu DNA không thể cung cấp đầy đủ thông tin về vai trò giới trong xã hội Avar. Mộ của đàn ông thường có nhiều đồ tùy táng có giá trị cao như ngựa, yên ngựa và dây cương, nhưng các nhà khảo cổ học tin rằng phụ nữ đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự gắn kết xã hội và truyền bá văn hóa.

Cho đến nay, khoảng 100.000 ngôi mộ của người Avar đã được khai quật, chúng là một phần quan trọng trong di sản khảo cổ học của châu Âu.

Người Avar để lại di sản to lớn cho châu Âu. Họ được cho là đã mang bàn đạp yên ngựa đến châu Âu - một công nghệ biến đổi giúp chiến tranh trên lưng ngựa trở nên khả thi và sau đó được áp dụng rộng rãi trên khắp lục địa.

Thu Giang (theo CNN)