Điều kiện tiên quyết để ASEAN thịnh vượng

Phiên họp toàn thể AMM-56. Ảnh: Reuters

Tâm điểm tăng trưởng toàn cầu

Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 56 (AMM-56) và AMM với các nước đối tác (PMC) cùng các sự kiện liên quan diễn ra tại Thủ đô Jakarta của Indonesia trong tuần qua thu hút nhiều sự quan tâm của dư luận quốc tế. Bởi, hàng loạt các vấn đề liên quan tới an ninh, kinh tế, cùng nhiều vấn đề nổi cộm có tác động mọi mặt tới khu vực đã được thảo luận sâu, rộng, định hình những triển vọng tích cực.

Một trong những điều dễ thấy làm nên ý nghĩa đặc biệt của chuỗi hội nghị này đối với cộng đồng quốc tế là quy mô không chỉ gói gọn trong 10 nước thành viên ASEAN. Theo đó, tham dự chuỗi hội nghị có 29 quốc gia, Ban Thư ký ASEAN và Liên minh châu Âu (EU), cùng hơn 1.100 đại biểu. Đoàn Việt Nam do đồng chí Bùi Thanh Sơn, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao dẫn đầu.

AMM-56 và các hội nghị liên quan tập trung thảo luận 8 vấn đề chính nhằm duy trì ổn định, hòa bình và khả năng phục hồi kinh tế trong khu vực, trong đó, vấn đề đầu tiên liên quan đến việc tăng cường thực thi các nguyên tắc trong Hiến chương ASEAN và các bộ quy tắc ứng xử như Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á (TAC), Hiệp ước khu vực Đông Nam Á không có vũ khí hạt nhân (SEANWFZ), Tầm nhìn ASEAN về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương (AOIP) nhằm kiến tạo hòa bình, an ninh, ổn định và thịnh vượng trong khu vực.

Một số hội nghị thu hút sự quan tâm lớn nhất như: Phiên toàn thể AMM-56, Hội nghị Ủy ban SEANWFZ, Hội nghị AMM với Đại diện Ủy ban liên Chính phủ ASEAN về nhân quyền (AICHR)... Chương trình nghị sự thứ hai bao hàm các nội dung về: Tiếp tục củng cố các biện pháp xây dựng lòng tin (CBM), đồng thời bắt đầu tăng cường ngoại giao phòng ngừa với sự hồi sinh của các cơ chế Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc vốn rất quan trọng đối với sự ổn định và thịnh vượng của khu vực.

Tiếp đó, 3 chương trình nghị sự tiếp theo gồm các nội dung về: Khuyến khích các quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân (NWS) ký kết Nghị định thư SEANWFZ; hoàn thiện Hướng dẫn nhằm thúc đẩy đàm phán Bộ Quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC); an ninh lương thực, cấu trúc y tế khu vực, hợp tác hàng hải và chuyển đổi năng lượng, trong đó có phát triển hệ sinh thái xe điện. Cùng với đó là bộ tài liệu Thiết lập tầm nhìn hàng hải ASEAN, làm tài liệu tham khảo cho các nước đối tác trong hợp tác hàng hải với ASEAN; triển khai Tầm nhìn ASEAN về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương (AOIP) bằng cách lồng ghép hợp tác với các nước đối tác, thông qua việc tổ chức Diễn đàn cơ sở hạ tầng ASEAN - Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Ngoài ra, một nội dung quan trọng khác là sự can dự lần đầu tiên của ASEAN với Hiệp hội Vành đai Ấn Độ Dương (IORA) và Diễn đàn các quốc đảo Thái Bình Dương (PIF) như một phần trong nỗ lực triển khai AOIP nhằm duy trì ổn định và hòa bình khu vực.

Đề cao truyền thống đối thoại và hợp tác

Chia sẻ tại hội nghị, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn cho biết, ASEAN khó có thể tránh khỏi việc phải đối mặt với các thách thức từ cả bên trong và bên ngoài. Tuy nhiên, ASEAN đã trải qua hành trình 56 năm phát triển trong bối cảnh thế giới diễn ra vô vàn thăng trầm. Đó là chặng đường rất dài, tôi luyện nên sức mạnh, có đủ cơ sở để tự hào và tin tưởng về một cộng đồng ASEAN đoàn kết và vững mạnh.

Các đại biểu tham dự Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN với Đại diện Ủy ban liên Chính phủ ASEAN về nhân quyền (AICHR). Ảnh: Reuters

Dự báo trong thời gian tới, ASEAN tiếp tục là “điểm sáng” tăng trưởng khả quan trong năm 2023 ở mức 4,7%. Dù tác động của đại dịch Covid-19 vẫn hiện hữu, ASEAN cần đặt hợp tác kinh tế, thương mại ở nhiệm vụ trung tâm, tận dụng hiệu quả các động lực tăng trưởng để tái cấu trúc nền kinh tế.

Một trong những sáng kiến được đánh giá cao của Chủ tịch ASEAN 2023 là tổ chức Diễn đàn ASEAN về Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương với trọng tâm về cơ sở hạ tầng, phát triển bền vững và kinh tế sáng tạo. Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn đề nghị ASEAN dành thêm quan tâm cho các lĩnh vực tiềm năng khác như kinh tế tuần hoàn, chuyển đổi năng lượng và thích ứng biến đổi khí hậu.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn khẳng định, hòa bình, an ninh, ổn định là điều kiện tiên quyết cho thịnh vượng. ASEAN cần đề cao truyền thống đối thoại và hợp tác của mình, đồng thời tăng cường tin cậy, vượt qua khác biệt và xây dựng đồng thuận. Trong quan hệ với các đối tác, ASEAN cần duy trì cách tiếp cận cân bằng, cùng các đối tác tham vấn trên các vấn đề cùng quan tâm, bảo đảm tuân thủ các nguyên tắc cơ bản, quy trình và thủ tục của ASEAN. Ngoài ra, Bộ trưởng tái khẳng định và đề nghị các đối tác tôn trọng lập trường nguyên tắc của ASEAN về Biển Đông.

Theo Đại sứ Nguyễn Hải Bằng, Trưởng phái đoàn Đại diện thường trực Việt Nam tại ASEAN, AMM-56 và các hội nghị liên quan là diễn đàn để các nước tiếp tục trao đổi, triển khai những ưu tiên trọng tâm trong nửa cuối của năm 2023, triển khai những kết quả các nước ASEAN đã đạt được tại Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 42 bao gồm thúc đẩy tăng trưởng và phục hồi; nâng cao năng lực và hiệu quả thể chế của ASEAN; ứng phó với các thách thức an ninh phi truyền thống, đặc biệt là an ninh lương thực, an ninh năng lượng, an ninh mạng, tội phạm xuyên quốc gia, tự cường y tế và ổn định tài chính - kinh tế.

Các hội nghị giữa ASEAN với các đối tác cũng là những nội dung quan trọng, ASEAN cùng với các đối tác thảo luận, đánh giá việc triển khai các cam kết đã có, cũng như định hướng cho hợp tác trong thời gian tới. Trong đó, đợt hội nghị lần này dự kiến thông qua một số Tuyên bố chung giữa ASEAN với các đối tác.

Sự tham gia của Việt Nam trong kỳ AMM-56 thể hiện sự tiếp nối các cam kết và trách nhiệm của Việt Nam đối với khu vực và với công việc chung của ASEAN.

Trong vai trò là cơ quan đầu mối được giao nhiệm vụ đàm phán một số văn kiện trong kỳ hội nghị lần này, Phái đoàn Việt Nam tại ASEAN đã tích cực, chủ động đóng góp các sáng kiến do Việt Nam đề xuất. Nhiều văn kiện lớn như các Tuyên bố chung dự kiến được thông qua tại hội nghị đều có sự tham gia, đóng góp của Phái đoàn Việt Nam cùng với Phái đoàn các nước ASEAN tại Jakarta và Phái đoàn các nước đối tác. Những đóng góp này của Việt Nam đều được các nước đánh giá cao và ghi nhận, qua đó, giúp hình ảnh, vai trò và vị thế của Việt Nam trong ASEAN tiếp tục được củng cố.

Theo đánh giá của Tổng thư ký ASEAN Kao Kim Hourn, Việt Nam đã có những đóng góp tích cực cho Cộng đồng ASEAN và Ban Thư ký ASEAN. Ông Hourn cũng bày tỏ tin tưởng tiếp tục nhận được sự ủng hộ của Việt Nam trong thực hiện các trọng trách trên cương vị Tổng thư ký ASEAN, nhất là trong đóng góp cho duy trì hòa bình, ổn định, thịnh vượng của Cộng đồng ASEAN và quan hệ của ASEAN với các đối tác.

Thanh Trúc