Diễn biến nắng nóng mùa hè năm nay như thế nào?

Nắng nóng xuất hiện ngay trong tháng 2

Nhận định về tình hình nắng nóng 2024, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết, hiện tượng El Nino còn duy trì đến tháng 4 với xác suất trên 90%, sau đó suy yếu và chuyển sang pha trung tính trong giai đoạn từ tháng 5-7 với xác suất 60%, cuối năm 2024 có khả năng chuyển sang La Nina với xác suất 50-60%.

Nếu kịch bản này xảy ra, nắng nóng tại khu vực Nam Bộ, Tây Bắc Bắc Bộ và Trung Bộ có khả năng đến sớm và xuất hiện nhiều hơn so với trung bình nhiều năm. Nửa cuối tháng 2, Đông Nam Bộ có thể xuất hiện nắng nóng diện rộng, một số nơi thậm chí xuất hiện nắng nóng gay gắt (nhiệt độ trên 37 độ). TPHCM trong khoảng 10 ngày tới, duy trì mức nhiệt cao nhất phổ biến 36 độ.

Dự báo năm nay nắng nóng sẽ đến sớm và gay gắt.

Tại Tây Bắc của Bắc Bộ và phía Tây các tỉnh Thanh Hóa đến Thừa Thiên Huế từ 19-22/2 cũng có khả năng xuất hiện nắng nóng cục bộ với nhiệt độ cao nhất 33-35 độ. Dự báo nắng nóng sẽ mở rộng dần sang khu vực miền Tây Nam Bộ trong tháng 3, tháng 4 đến nửa đầu tháng 5.

Tại khu vực Tây Bắc Bắc Bộ và Trung Bộ, nắng nóng có khả năng đến sớm và xuất hiện nhiều hơn so với trung bình nhiều năm. Từ tháng 3-5, trên phạm vi toàn quốc, nhiệt độ phổ biến cao hơn khoảng 0,5-1,5 độ so với trung bình nhiều năm.

Dự báo nắng nóng sẽ mở rộng dần sang khu vực miền Tây Nam Bộ trong tháng 3, tháng 4 đến nửa đầu tháng 5. Tại khu vực Tây Bắc Bắc Bộ và Trung Bộ, nắng nóng có khả năng đến sớm và xuất hiện nhiều hơn so với trung bình nhiều năm. Từ tháng 3-5, trên phạm vi toàn quốc, nhiệt độ phổ biến cao hơn khoảng 0,5-1,5 độ so với trung bình nhiều năm.

Cơ quan khí tượng nhận định, hiện tượng thời tiết El Nino (pha nóng) vẫn sẽ tiếp tục duy trì từ nay cho đến tháng 3/2024. Từ tháng 4-5/2024, El Nino có xu hướng suy yếu nhanh và chuyển dần sang trạng thái trung tính (ENSO). Trong khoảng thời gian này, hiện tượng nắng nóng tại khu vực Nam Bộ sẽ xuất hiện tại khu vực miền Đông từ nửa cuối tháng 2 và sẽ mở rộng dần sang khu vực miền Tây trong tháng 3, tháng 4 đến nửa đầu tháng 5.

Từ tháng 3 đến tháng 5/2024, tại khu vực Tây Bắc Bắc Bộ và Trung Bộ nắng nóng có khả năng đến sớm và xuất hiện nhiều hơn so với trung bình nhiều năm. Đặc biệt, giai đoạn được xem là chính hè (tháng 6-8), hiện tượng nắng nóng và nắng nóng gay gắt Bắc Bộ và Trung Bộ có khả năng xuất hiện nhiều hơn so với trung bình nhiều năm, đề phòng xảy ra nắng nóng đặc biệt gay gắt. Dự báo một mùa hè nắng nóng khốc liệt và một năm thiên tai sẽ diễn biến khó lường.

Trước đó, Việt Nam trải qua năm 2023 nóng thứ hai trong lịch sử, chỉ sau năm 2019. Nhiệt độ trung bình trên toàn quốc năm 2023 cao hơn 1,09 độ so với trung bình nhiều năm. Đáng chú ý, hầu hết các tháng trong năm đều quan trắc được giá trị nhiệt độ cao nhất tuyệt đối ngày vượt giá trị lịch sử cùng thời kỳ, đặc biệt các tháng 5 và 6.

Đối mặt với kỷ nguyên nung nóng toàn cầu

Ông Hoàng Phúc Lâm, Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Quốc gia cho biết: Năm 2023 đã xuất hiện 20 đợt nắng nóng, tính từ năm 2017 đến nay thì năm 2023 là năm xuất hiện nhiều đợt nắng nóng diện rộng nhất và nhiều hơn 5 đợt so với trung bình nhiều năm. Đặc biệt, tại Tương Dương (Nghệ An) đã quan trắc được giá trị nhiệt độ cao nhất là 44,2 độ C vào ngày 7/5/2023 và đây là giá trị nhiệt độ cao nhất trên cả nước đã từng được quan trắc.

Không chỉ riêng Việt Nam, năm 2023 thế giới cũng đón nhận nhiều hình thái thời tiết mang mang tính cực đoan – đây cũng là năm nóng nhất từ thời kỳ tiền công nghiệp đến nay. So với nhiệt độ trung bình nhiều năm của thời kỳ tiền công nghiệp nhiệt độ toàn cầu năm 2023 tăng 1,45 độ C.

Trước đó, Tổ chức khí tượng thế giới (WMO) xác nhận, năm 2023 là năm nóng nhất trong 174 năm qua, cao hơn khoảng 1,45 độ so với mức nhiệt độ trung bình nhiều năm thời kỳ tiền công nghiệp (giai đoạn 1850-1900). Tổng thư ký Liên Hợp Quốc đã nêu rõ, hiện không còn là ấm lên toàn cầu mà thế giới đã chuyển sang kỷ nguyên nung nóng toàn cầu.

Ngoài ra, cũng theo đánh giá của Trung tâm khí hậu Tokyo-Nhật Bản (Tokyo Climate Center - TCC), chuẩn sai nhiệt độ trung bình toàn cầu năm 2023 ở mức cao hơn 0,53°C so với trung bình nhiều năm thời kỳ 1991-2020 và là năm ấm nhất trong chuỗi giá trị đã ghi nhận được.

Mười năm qua, từ 2014-2023 cũng là 10 năm ấm nhất trong 133 năm của chuỗi số liệu quan trắc được, kể từ năm 1891. Trong đó, từ tháng 5-11/2023 được ghi nhận là những tháng có nhiệt độ ấm nhất so với trung bình nhiều năm cùng thời kỳ. Ba tháng mùa hè (tháng 6-8/2023) và mùa thu (tháng 9-11/2023) cũng là mùa có nhiệt độ cao nhất được ghi nhận kể từ năm 1891.

Ông Hoàng Phúc Lâm cho biết, năm 2024 chúng ta cần chú ý có thể hoạt động của bão, áp thấp nhiệt đới tập trung nhiều hơn vào nửa cuối mùa bão. Đồng thời báo/ áp thấp nhiệt đới trên biển Đông có thể hình thành nhiều hơn, dự báo có từ 11-13 cơn bão. Đặc biệt, hiện tượng nắng nóng tại khu vực Nam Bộ, khu vực Tây Bắc Bộ và Trung Bộ có khả năng đến sớm và xuất hiện nhiều hơn so với trung bình nhiều năm.

Cùng với đó, năm 2024 được dự báo tổng lượng mưa sẽ thấp hơn so với trung bình nhiều năm, cùng với sự xuất hiện sự chuyển pha ENSO do vậy thời tiết khí hậu thường có những biến động mạnh trên phạm vi toàn quốc và khu vực Biển Đông, đề phòng bão mạnh, hướng di chuyển phức tạp, mưa lớn cục bộ, các hiện tượng thời tiết nguy hiểm khác trên phạm vi toàn quốc vào cuối mùa.

Cảnh báo cao điểm khô hạn, nguy cơ thiếu nước trong nửa đầu năm và được cải thiện khi mưa vào cuối tháng 5/2024. Trong đó nguy cơ thiếu nước tập trung ở khu vực Bắc Bộ, Trung Bộ, Tây Nguyên và Nam Bộ.

Ông Hoàng Đức Cường, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Khí tượng Thủy văn (Bộ Tài nguyên và Môi trường) cho biết, với diễn biến này, cần tập trung truyền thông hướng dẫn các địa phương kiểm tra phòng ngừa hiện tượng thiên tai cực đoan như dông, lốc, gió mạnh trên biển gây thiệt hại tàu thuyền của người dân. Vấn đề hạn hán, mưa lớn gây lũ quét, sạt lở đất ở vùng núi. Đề phòng mưa lớn cục bộ gây ngập lụt đô thị. Do đó, cần tăng cường hướng dẫn, kiểm tra, phương án ứng phó của các bộ, ngành, địa phương.

Tô Hội