Dạy học linh hoạt, sáng tạo và tự học giúp học sinh thành công lâu dài

Lễ khai giảng ngày 11/11/1973 của trường THĐNC Quảng Trị - Ảnh: TL

Trường Trung học Đệ nhị cấp đầu tiên của vùng giải phóng

Năm 1973, sau Hiệp định Paris lập lại hòa bình ở Việt Nam, Quảng Trị trở thành thủ phủ của Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam.

Trong bối cảnh mới giải phóng, chính quyền, người dân gặp muôn vàn khó khăn nhưng tỉnh vẫn chú trọng đến phát triển giáo dục. Hệ thống trường học mới ra đời, với 15 trường tiểu học, 3 trường bổ túc, 4 trường trung học đệ nhất cấp và 1 trường sư phạm.

Do yêu cầu đào tạo người lao động có trình độ tú tài trở lên, chuẩn bị nguồn nhân lực cho tái thiết quê hương, Trường Trung học Đệ nhị cấp (THĐNC) Quảng Trị được thành lập theo Quyết định của Chủ tịch UBND Cách mạng tỉnh Quảng Trị, ngày 17/9/1973. Đây là trường THĐNC đầu tiên của vùng giải phóng miền Nam.

Quảng Trị ngày ấy hoang tàn, đổ nát do chiến tranh. Trong bối cảnh đó, Trường THĐNC Quảng Trị gặp nhiều khó khăn, thiếu thốn: chưa có trường sở, chưa có học sinh (HS), giáo viên (GV) chưa đủ và khó nhất là chương trình giáo dục chưa được định hình.

Đội ngũ nhà giáo ngày đầu chỉ có 7 người, gồm Hiệu trưởng Lê Quang Vãn, các thầy Lê Ngọc Minh, Lê Trọng Lư, Nguyễn Xuân Lạn, Nguyễn Quang Khả, Nguyễn Phúc Liêm và cô giáo Phan Thị Lương; sau đó được bổ sung thêm thầy Lê Đình Chương, Nguyễn Khắc Hiếu. Thầy, cô làm việc không kể ngày đêm, với tinh thần “Chúng ta phải trả món nợ với quê hương”, như lời động viên của thầy hiệu trưởng.

Được sự đồng ý của chính quyền các cấp, chiều 11/11/1973, nhà trường long trọng tổ chức Lễ khai giảng khóa đầu tiên, trong niềm vui khôn xiết của thầy, trò và Nhân dân.

Vượt lên gian khó với những bước đi tự hào

Vượt lên sự hủy diệt của chiến tranh, thầy và trò vừa học, vừa lao động xây dựng trường. Đến năm 1974, ngôi trường mới được dựng lên, với 7 phòng học bằng tranh tre, đội ngũ được bổ sung, nhờ đó chất lượng dạy và học được nâng lên.

Kết thúc năm học, ngày 3/6/1974, kỳ thi Tú tài đã được tổ chức tại trường. Kết quả có 90/94 HS đỗ tốt nghiệp (tỉ lệ 95,7%). Đây là “mẻ thép” đầu tiên được tôi luyện trong gian khó ra lò, đáp ứng sự mong đợi của quê hương.

Một buổi chào cờ ngày thứ Hai của Trường THPT Đông Hà -Ảnh: TL

Tháng 9/1975, ngôi trường mới do Nhân dân lao động tỉnh Bôlônha (Italia) viện trợ, với 6 dãy nhà tôn và 1 hội trường được xây dựng trên đồi cao, còn ngổn ngang kẽm gai, lô cốt và hố bom. Trường THĐNC Quảng Trị giai đoạn 1973 - 1975 là biểu tượng sức sống mới của chính quyền cách mạng.

Những thành công của trường khẳng định vai trò của giáo dục trong sự nghiệp cách mạng, trong vị thế Quảng Trị là tỉnh đầu tiên ở miền Nam được giải phóng.

Giai đoạn 1976-1989, ba tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên được sáp nhập thành tỉnh Bình Trị Thiên. Trường mang tên Trường Cấp ba Đông Hà và trở thành trường trọng điểm của tỉnh. Kết quả tốt nghiệp THPT hằng năm của trường đạt gần 100%, trong đó có lớp thi đỗ đại học 100%, có 2 HS đoạt giải quốc gia môn Văn.

Từ 1989 đến nay, trường đổi tên thành Trung học phổ thông Đông Hà. Nhờ sự đầu tư của Nhà nước, Nhân dân và nỗ lực của thầy, trò, đến nay trường đã được xây dựng khang trang, với 3 dãy nhà 3 tầng, 1 dãy 4 tầng, hội trường, nhà đa năng, thư viện, phòng thí nghiệm, máy tính, STEM,...

Dạy học linh hoạt, sáng tạo: trường duy nhất có hai hệ giáo dục

Để nâng cao chất lượng giáo dục, không chỉ dựa vào thi đua dạy tốt, học tốt, mà nhà trường luôn xây dựng kế hoạch dạy học sáng tạo, HS có nhiều lựa chọn. Năm học 1974-1975, do số HS học hết lớp 9 ở vùng giải phóng không đủ tuyển vào lớp 10, trong khi hàng trăm HS từ miền Bắc trở về đã học xong cấp 2, hệ 10 năm. Trước tình hình đó, nhà trường đề xuất với Ty Giáo dục cho mở 3 lớp 8 hệ 10 năm. Đây là giải pháp sáng tạo của trường, đáp ứng nhu cầu học tập của HS.

Sau 30/4/1975, trường tiếp nhận hơn 100 HS lớp 12, là con em Quảng Trị ở phía Nam trở về, chưa thi Tú tài. Những HS này học hệ 12 năm cao hơn so với chương trình đang giảng dạy tại trường. Thầy, cô phải nỗ lực tự học rất nhiều mới đáp ứng yêu cầu ôn thi. Tháng 8/1975, 250 HS dự thi Tú tài (theo hệ 12 năm của vùng giải phóng và hệ 12 năm chính quyền Sài Gòn). Kết quả có 225 em đỗ tốt nghiệp, tỉ lệ 90%.

Giai đoạn 1974 -1977, Trường Cấp ba Đông Hà là trường duy nhất trong cả nước có 2 hệ giáo dục: hệ 12 năm phân ban, gồm 3 ban: ban A (Văn, Sử, Địa), ban C (Toán, Lý) và ban D (Hóa, Sinh) và hệ 10 năm theo giáo dục miền Bắc, với 2 bộ sách giáo khoa khác nhau. Giai đoạn 1989 - 1994, trường nhận thêm nhiệm vụ mở hệ chuyên (Toán, Văn, Lý, Anh) để đào tạo, bồi dưỡng HS giỏi, xây dựng đội ngũ, tạo tiền đề cho sự ra đời Trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn năm 1994.

Tự học của thầy và trò giúp học sinh thành công lâu dài

Để đáp ứng yêu cầu dạy học qua nhiều lần đổi mới chương trình giáo dục, thầy, cô không ngừng học hỏi, nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ với tinh thần tự học, cùng với tự học của HS.

Giai đoạn 1973-1982, đội ngũ GV của trường chủ lực ở miền Bắc chi viện, khi về trường giảng dạy chương trình hệ 12 năm, cao hơn nhiều so với chương trình hệ 10 năm. Đây là điều rất khó với thầy, cô, vì không được tập huấn, thiếu tài liệu, nhất là đối với các môn Toán, Lý, Hóa, Sinh, Tiếng Anh.

Nhưng bằng sự tận tâm với nghề, thầy, cô tự học, tự nghiên cứu, cùng trao đổi chuyên môn, đáp ứng yêu cầu của chương trình hệ 12 năm. Một số thầy, cô giảng dạy ở miền Nam trước năm 1975 không ngừng học tập, hòa nhập và có người sau này trở thành hiệu trưởng trường THPT như thầy Nguyễn Đăng Hậu, thầy Lê Thanh Trí.

Về phía HS, nhiều thế hệ nối tiếp nhau xây dựng truyền thống “Chăm học, chăm làm, cầu tiến bộ”. Nhiều HS nghèo đến từ các vùng quê Cam Lộ, Gio Linh, Triệu Phong phải trọ học, đời sống khó khăn, đói cơm, thiếu áo, phải tự lo gạo cơm, nhưng vẫn quyết tâm học và thi đỗ đại học. Chính từ việc dạy học linh hoạt của nhà trường, HS có nhiều ban để lựa chọn, dựa vào tự học là chính, hoàn toàn không có học thêm, đã nuôi dưỡng hoài bão, ước mơ cho HS, nhờ đó nhiều HS sau này thành công ở nhiều lĩnh vực, trở thành giáo sư, tiến sĩ như: GS.TS Nguyễn Văn Minh, Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội; TS. Trương Văn Phước, nguyên Tổng Giám đốc Eximbank; TS. Nguyễn Hữu Dũng, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam; PGS. TS Nguyễn Văn Dững; PGS.TS Đào Thị Dừa; PGS.TS Phùng Đình Mẫn; PGS. TS Bùi Trọng Ngoãn; PGS.TS Bùi Mạnh Hùng; TS. Nguyễn Bình; TS Lê Thị Nam Thuận; Thạc sĩ Nguyễn Văn Hùng, nguyên Trưởng ban Tổ chức Tỉnh ủy Quảng Trị; nhà báo Trương Đức Minh Tứ, nhạc sĩ Võ Thế Hùng... là những HS ở giai đoạn trường có 2 hệ giáo dục, phân ban.

Những HS 7x của trường cũng gặt hái nhiều thành công, tiêu biểu như PGS.TS Lê Anh Phương, Giám đốc Đại học Huế; Nguyễn Chiến Thắng, Bí thư Thành ủy Đông Hà; Hoàng Nam, Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị; Nguyễn Đỗ Quý, Tổng Giám đốc Tổng công ty Xây dựng Hà Nội; Hồ Xuân Hiếu, Chủ tịch HĐQT Tổng Công ty thương mại Quảng Trị...

Phát huy truyền thống hướng tới tương lai

50 năm qua, Trường THPT Đông Hà đã đào tạo hơn 23.000 HS. Họ lao động, làm việc, học tập, góp phần xây dựng quê hương, đất nước. Nhiều HS đã trở thành bác sĩ, kỹ sư, giáo viên, nhà khoa học, doanh nhân, sĩ quan quân đội, công an, giáo sư, tiến sĩ... Trường đã được Chủ tịch nước tặng Huân chương Lao động hạng Ba (2003), hạng Nhì (2008), hạng Nhất (2013) và nhiều phần thưởng cao quý khác. Hai nhà giáo Hoàng Miên, Dương Hùng, nguyên hiệu trưởng nhà trường được phong tặng danh hiệu Nhà giáo ưu tú.

Hiệu trưởng Trường PTTH Đông Hà, Thạc sĩ Tạ Thị Thu Hiền cho biết, Trường THPT Đông Hà đang tập trung mọi nguồn lực để xây dựng nhà trường đạt mức kiểm định chất lượng cấp độ 3, trường THPT toàn diện, gắn với thực tiễn cuộc sống. Với đội ngũ 90 cán bộ, giáo viên, nhân viên, trong đó gần 40 thạc sĩ, 50% đạt giáo viên giỏi, trình độ chuyên môn tay nghề cao, đoàn kết, tận tụy vì HS thân yêu. Việc dạy học linh hoạt, sáng tạo và tự học của thầy và trò đã giúp nhà trường vượt qua thử thách của đại dịch COVID-19. HS mỗi thế hệ có những thành công riêng, như thế hệ 8x có tấm gương Nguyễn Trần Diệu Thúy, vượt khó đi học và trở thành phi công ở tuổi 30, hay nghệ nhân 9x Đinh Văn Tâm nổi tiếng với tượng hổ và mèo, nhiều HS 9x, 0x khởi nghiệp thành công... Kinh nghiệm dạy học càng linh hoạt, sáng tạo, HS có nhiều lựa chọn và tự học của thầy và trò thì HS càng có nhiều cơ hội thành công lâu dài là một bài học quý cho nhà trường. Đây là điểm tựa, niềm tin để nhà trường bước tiếp giai đoạn mới phát triển cao hơn, trong hành trình đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài cho quê hương, đất nước.

Hồ Sỹ Anh