Đằng sau quyết định bất ngờ

Thủ tướng Ireland Leo Varadkar vừa bất ngờ tuyên bố từ chức. Nguồn: Getty images

Tăng cơ hội chiến thắng cho liên minh cầm quyền

Phát biểu trong cuộc họp báo ở Dublin, Thủ tướng Ireland Leo Varadkar xúc động cho biết: “Lý do từ chức của tôi vừa mang tính cá nhân, vừa mang tính chính trị”, song “sau khi cân nhắc cẩn thận, tôi tin rằng một Thủ tướng mới - một lãnh đạo mới sẽ có khả năng tốt hơn tôi để giúp Chính phủ liên minh thắng cử”.

“Các chính trị gia cũng là con người. Chúng tôi có những giới hạn của mình. Chúng tôi cống hiến mọi thứ cho đến khi không thể làm được nữa và sau đó chúng tôi phải bước tiếp”, ông Leo Varadkar nói.Tuy nhiên, chính trị gia này cho biết, ông dự định tiếp tục ở lại Quốc hội với tư cách là một nhà lập pháp và có những kế hoạch tương lai.

Đảng Fine Gael của ông Varadkar đã tổ chức cuộc họp đề cử lãnh đạo mới vào 21.3 và kết quả sẽ được công bố vào ngày 5.4 tới. Sau đó, Quốc hội sẽ bỏ phiếu chọn Thủ tướng mới khi trở lại làm việc sau kỳ nghỉ lễ Phục sinh vào ngày 9.4. Việc ông Leo Varadkar rời khỏi vị trí người đứng đầu liên minh 3 đảng cầm quyền trong Chính phủ (gồm đảng Fine Gael, đảng Fianna Fail và đảnh Xanh) sẽ không tự động kích hoạt một cuộc tổng tuyển cử và người thay thế ông có thể là một lãnh đạo mới của đảng Fine Gael. Theo lịch, cuộc tổng tuyển cử mới ở Ireland sẽ diễn ra vào tháng 3.2025.

Ông Leo Varadkar, sinh năm 1979, được Dail Eireann (Hạ viện) bổ nhiệm làm Thủ tướng ngày 14.6.2017 sau khi người tiền nhiệm Enda Kenny về hưu. Ông trở thành vị Thủ tướng trẻ tuổi nhất của Ireland. Ông từng từ chức vào năm 2020 sau khi đảng Fine Gael thất bại trong cuộc bầu cử Quốc hội. Nhưng 15 tháng sau, vào năm 2022, ông quay lại tiếp quản chức Thủ tướng Ireland từ ông Michael Martin theo cơ chế luân phiên được thống nhất giữa 2 đảng lớn nhất thuộc liên minh cầm quyền.

Hành trình chính trị của ông Leo Varadkar được đánh dấu bằng những thành tựu mang tính đột phá. Trong suốt thời gian tại vị, ông là động lực thúc đẩy những cải cách tiến bộ, đặc biệt là đấu tranh cho các phong trào nhằm hợp pháp hóa hôn nhân đồng giới (được thông qua trong cuộc trưng cầu dân ý năm 2015) và bãi bỏ quy định về cấm phá thai (được thông qua trong cuộc bỏ phiếu năm 2018) của Ireland. Những chiến thắng mang tính bước ngoặt này đã định vị Ireland như ngọn hải đăng của sự tiến bộ xã hội trên toàn cầu. Xuất thân của ông, với mẹ là người Ireland và cha là người nhập cư Ấn Độ, tượng trưng cho bản sắc ngày càng phát triển lẫn cam kết của Ireland đối với sự hòa nhập và đa dạng.

Trong nhiệm kỳ của mình, ông lèo lái Ireland vượt qua nhiều thời kỳ hỗn loạn, bao gồm cả những bất ổn của Brexit (thực sự, Brexit có ý nghĩa rất lớn đối với Ireland, một thành viên EU có chung đường biên giới với Bắc Ireland của Vương quốc Anh) và những thách thức do đại dịch Covid-19 đặt ra. Bên cạnh đó, ông cải thiện tốt tình trạng thất nghiệp cũng như thâm hụt ngân sách. Nói chung, theo đánh giá của giới quan sát, ông đã để lại di sản về sự ổn định kinh tế và tiến bộ xã hội, củng cố vị thế của mình là một trong những nhà lãnh đạo tự do nhất châu Âu. Bản thân ông cũng phát biểu trong tuyên bố từ chức rằng, “tôi tự hào rằng chúng tôi đã biến đất nước thành một nơi bình đẳng hơn và hiện đại hơn”.

Tuy nhiên, quyết định từ chức của ông Leo Varadkar diễn ra sau những thất bại gần đây, bao gồm cả sự thất bại của cuộc trưng cầu dân ý nhằm sửa đổi Hiến pháp Ireland. Ngoài ra, nhiều báo cáo cho thấy lục đục đang diễn ra trong nội bộ Fine Gael. 10 nhà lập pháp của đảng, chiếm gần 1/3 tổng số, đã tuyên bố họ sẽ không tái tranh cử. Nhiều người cũng tỏ ra không hài lòng với cách Chính phủ xử lý một số vấn đề đã làm tăng thêm sự phức tạp trong quyết định từ chức của ông. Thực tế, Chính phủ của Thủ tướng Leo Varadkar đã phải vận lộn rất nhiều để giải quyết cuộc khủng hoảng nhà ở kéo dài hàng thập kỷ và gần đây là áp lực đè lên các dịch vụ từ số lượng kỷ lục người xin tị nạn và người tị nạn Ukraine.

Ai sẽ tiếp quản chiếc ghế Thủ tướng?

Nhà cái Paddy Power đã chọn Bộ trưởng Bộ Giáo dục đại học 37 tuổi Simon Harris - từng là Bộ trưởng Bộ Y tế trong đại dịch Covid-19 - là người có tiềm năng tiếp quản chiếc ghế của ông Leo Varadkar. Tương tự, theo nhận định của ông David Farrell, Giáo sư chính trị tại Đại học College Dublin, “ông Harris có lẽ có lợi thế, vì ông ấy là một người giao tiếp tuyệt vời và có thể tạo ra sự khác biệt trong cuộc bầu cử”.

Tuy nhiên, vẫn còn các ứng cử viên khác như Bộ trưởng Chi tiêu công Paschal Donohoe, Bộ trưởng Tư pháp Helen McEntee. Bộ trưởng Doanh nghiệp Simon Coveney, cựu Phó Thủ tướng từng thua ông Leo Varadkar trong cuộc bầu cử lãnh đạo năm 2017, đã loại trừ khả năng tham gia cuộc đua của mình.

Người kế nhiệm của ông Leo Varadkar sẽ có 12 tháng để cố gắng bù đắp những thiếu hụt trong cuộc thăm dò dư luận rộng rãi mà cả đảng Fine Gael và đối tác liên minh lớn nhất của họ là đảng Fianna Fail phải đối mặt với đảng đối lập chính Sinn Fein, cánh chính trị cũ của Quân đội Cộng hòa Ireland.

Các cuộc thăm dò cho thấy, liên minh ba đảng hiện tại có cơ hội tái đắc cử. Theo các nhà phân tích, Thủ tướng mới, dù là ai, cũng sẽ không thay đổi đường hướng chương trình chính sách của liên minh. Khi Ireland chuẩn bị cho một chương mới trong lịch sử chính trị của mình, tác động từ di sản của ông Leo Varadkar sẽ tiếp tục gây tiếng vang, định hình con đường phía trước của quốc gia trong nhiều năm tới.

Linh Anh