Đằng sau cái chết của chỉ huy biệt kích Afghanistan

Tại một buổi lễ bên ngoài bệnh viện quân sự ở Kabul vào ngày 19/6, giáo sĩ Hồi giáo ban phước cho quan tài phủ nhung của đại tá Sohrab Azimi và hai biệt kích khác, được Taliban gửi trả sau các cuộc đàm phán với Ủy ban Chữ thập đỏ Quốc tế.

“Đây là cái giá mà chúng ta phải trả cho việc bảo vệ độc lập, tự do và phẩm giá của đất nước”, Rangin Dadfar Spanta, một cựu ngoại trưởng, nói với đám đông mặc đồng phục, yên ắng, bao gồm cha của Sohrab Azimi, một vị tướng đã nghỉ hưu.

Hai người đàn ông khác trong đám đông là bạn học của Azimi, họ ôm nhau khóc.

Ông Spanta tuyên bố: “Không ai được phép chiếm đất của chúng ta hoặc lấy đi tự do của chúng ta”.

Đại tá Sohrab Azimi là chỉ huy của lực lượng đặc biệt Afghanistan chuyên trách giải cứu các lực lượng khác và chiếm lại các tiền đồn khỏi tay Taliban. Anh là biểu tượng cho hy vọng mạnh mẽ nhất của đất nước trong việc chống lại quân nổi dậy khi quân đội Mỹ bắt đầu rút khỏi cuộc chiến.

Azimi, 31 tuổi và đội gồm 22 người của anh đã bị quân Taliban tàn sát vào ngày 16/6 khi đang bảo vệ một căn cứ ở phía bắc tỉnh Faryab và chờ quân tiếp viện.

Davood Moradian, Giám đốc Viện Nghiên cứu Chiến lược Afghanistan và là một người họ hàng xa của Azimi, cho biết sự mất mát tại Faryab cho thấy "một thất bại lớn của hệ thống" khi đất nước phải đối mặt với một số vấn đề cùng một lúc.

“Mọi người yêu quý quân đội và ngưỡng mộ các biệt kích, nhưng chính phủ và quân đội không được dẫn dắt tốt, quân đội Mỹ rời đi, và Taliban đang ngày càng táo bạo hơn. Đây chính là một bộ ba bi kịch”, ông nói.

Đưa tang đại tá Sohrab Azimi ở Kabul, Afghanistan, ngày 19/6. Ảnh: Washington Post.

Lực lượng địa phương thiếu ý chí chiến đấu

Ở Faryab, một trong nhiều tỉnh mà Taliban tấn công liên tục trong những tháng gần đây, lực lượng an ninh địa phương đã suy yếu, nhiều người đầu hàng. Các biệt kích được đào tạo bài bản được cử đến để cứu viện đã bị bao vây, cô lập và giết hại.

“Lực lượng của chính phủ không có ý chí chiến đấu. Tinh thần của họ yếu và có rất ít sự phối hợp giữa các lực lượng”, Sayed Babur Jamal, một nhà lập pháp tỉnh, cho biết vào ngày 19/6.

Ông nói rằng quân nổi dậy kiểm soát 8 quận ở Faryab và tiếp tục tràn vào các căn cứ quân sự và căn cứ của cảnh sát khác, thu giữ phương tiện quân sự và vũ khí của các lực lượng địa phương đã đầu hàng.

Ông nói: “Có nhiều khả năng Faryab sẽ sụp đổ”.

Các quan chức nói rằng tần suất và sự hung hãn của các cuộc tấn công của Taliban đã tăng lên kể từ khi chính quyền Biden tuyên bố vào tháng 4 rằng Mỹ sẽ rút hết binh sĩ còn lại tại Afghanistan vào ngày 11/9. Ở một số khu vực, lực lượng địa phương đã đầu hàng sau khi đàm phán với Taliban.

Bất chấp những cuộc tấn công dồn dập, các quan chức quân đội vẫn đánh giá thấp bước tiến của Taliban tại địa phương, nói rằng nhiều cuộc tấn công đã nhanh chóng bị đảo ngược.

Sau khi nhóm biệt kích của Azimi bị tiêu diệt ở quận Dawlat Abad của Faryab, quận này đã được lực lượng Afghanistan tái chiếm vào ngày 17/6, phe nổi dậy thương vong nặng, theo các nhà chức trách.

Đại tá Sohrab Azimi, chỉ huy một lực lượng đặc biệt của Afghanistan. Ảnh: Twitter J.p. Lawrence.

“Sự việc vừa qua không có nghĩa là Taliban đã thắng và nắm quyền lực”, Fawad Ahmad, phát ngôn viên của Bộ Quốc phòng, nói vào ngày 18/6. Ông cho biết lực lượng an ninh Afghanistan có đủ "khả năng chiến đấu và đủ chuyên nghiệp" để bảo vệ Afghanistan.

Ông nói thêm: “Việc Taliban chiến thắng thông qua quân sự là điều không thể xảy ra”.

Tổn thất lớn khi không quân Mỹ rút quân

Nhiều người Afghanistan nói rằng việc thiếu không kích của Mỹ là một tổn thất nghiêm trọng đối với lực lượng mặt đất. Một số ý kiến cho rằng nếu không kích của Mỹ không bị hạn chế, rất có thể nhóm của Azimi đã được cứu.

Nhiều ý kiến khác chỉ trích rằng đang có sự bất hòa và kém phối hợp giữa các quan chức quân đội Afghanistan cấp cao. Một số chỉ huy hiện trường, tuyệt vọng về nguồn tiếp tế và thực phẩm, đã nhờ đến sự giúp đỡ trên mạng xã hội.

Sự biến động ở Afghanistan có thể ảnh hưởng đến việc rút quân của quân đội Mỹ trong những ngày tới.

Ngày 19/6, hai quan chức quốc phòng Mỹ cho biết họ đang tiến hành thảo luận với Afghanistan và có thể sẽ hoãn việc rút quân đội Mỹ khỏi căn cứ không quân Bagram dự kiến diễn ra vào đầu tháng 7.

Căn cứ không quân đã được sử dụng trong nhiều năm để phóng máy bay chiến đấu có người lái và không người lái. Nếu rút khỏi đây, Mỹ dự kiến phóng máy bay tầm xa từ các căn cứ ở Trung Đông để hỗ trợ trên không ở Afghanistan.

Các quan chức tại trụ sở quân sự lớn của Mỹ ở Kabul đã nêu vấn đề về việc hoãn rút quân đến các quan chức ở Mỹ.

“Taliban đã có nhiều năng lực hơn”

Sau khi tấn công đội biệt kích của Sohrab Azimi, Taliban đã đăng tải một đoạn video ghi hình anh với đầy lỗ đạn trên ngực, nằm giữa xác chết của đồng đội. Tuy nhiên, cha của Sohrab Azimi, ông Zahir Azimi, một cựu phát ngôn viên của Bộ Quốc phòng, đã bày tỏ sự tự hào khi nhìn thấy những viên đạn trước ngực con trai.

“Con đã chiến đấu trực diện với kẻ thù cho đến giây phút cuối cùng”, ông viết trên Facebook.

Trong một cuộc phỏng vấn vào ngày 18/6, ông Zahir cho biết con trai mình vốn có thể chọn một công việc văn phòng ở một công ty uy tín hoặc thậm chí có thể ra nước ngoài làm việc. Anh từng du học ở Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ và kết hôn với một công dân Mỹ.

“Nó có nhiều cơ hội khác, nhưng nó muốn hoạt động trong quân đội”, ông nói.

Binh sĩ Afghanistan khiêng quan tài của đại tá Sohrab Azimi ở Kabul, ngày 19/6. Ảnh: Washington Post.

Ông Zahir Azimi, 67 tuổi, người từng chiến đấu với các phần tử cực đoan Taliban trước khi nhóm này nắm quyền vào năm 1996, cho biết sự thiếu kế hoạch đối với nhiệm vụ nguy hiểm đã khiến đội biệt kích của con trai ông không có phương án dự phòng.

Ông nói rằng có tới 50 trong số 370 quận của Afghanistan nằm dưới sự kiểm soát hoặc tấn công của Taliban. Theo ông, tạm thời rút quân khỏi một số khu vực dễ bị tổn thương và ngăn chặn đổ máu sẽ là phương án tốt hơn.

Vị cựu tướng tôn trọng quyết định của Tổng thống Mỹ Joe Biden về việc rút các lực lượng của Mỹ khỏi Afghanistan, nhưng cho rằng tổng thống đã sai khi rút quân chỉ vài tháng sau khi Mỹ ký thỏa thuận với Taliban.

Ông nói: “Taliban tin rằng họ đã chiến thắng, và họ bắt đầu chiêu mộ hàng nghìn chiến binh tình nguyện và kêu gọi nguồn hỗ trợ từ nước ngoài. Giờ họ đã có nhiều năng lực hơn”.

Trong số hàng trăm người đến viếng chỉ huy Azimi, một số bạn học cũ của anh cho rằng Mỹ đã bỏ rơi họ vì những lợi ích ích kỷ vào thời điểm tồi tệ nhất.

Một người nói: “Họ rời cuộc chiến và để cơ hội cho Taliban. Họ rao giảng các giá trị như dân chủ, nhưng giờ họ bỏ đi, và chúng tôi đang mất đi những người tốt nhất, những chiến binh thực thụ và yêu nước như Sohrab, những người đã chiến đấu cho các giá trị đó".

Anh Sohrab Azimi đã được thăng cấp chuẩn tướng. Thi thể của anh được đưa đến Herat - đất tổ của gia đình anh ở miền Tây Afghanistan vào ngày 19/6, và được chôn cất trước khi Mặt Trời lặn.

Hồng Ngọc

Theo Washington Post