Cuộc sống tạm bợ bên bờ nam Kênh Đôi

LTS: Hàng ngàn người, hộ dân chen chúc, tạm bợ, tá túc trong những ngôi nhà xiêu vẹo, mái tôn rỉ sét bám trụ bên bờ nam Kênh Đôi (quận 8, TP.HCM) ô nhiễm hàng chục năm nay. Số phận của họ vẫn chưa biết đi về đâu khi đến năm 2025, dự án vẫn không có trong danh sách triển khai, nhà đầu tư rút lui dần. Điều duy nhất họ có thể làm vẫn chỉ là ngắm nhìn những tòa nhà, con đường khang trang đối diện qua bên kia con kênh.

Bám trụ bên dòng kênh 20-30 năm, nhiều người dân ở khu bờ nam Kênh Đôi tận mắt chứng kiến sự phát triển của TP.HCM ở phía bờ kênh đối diện. Những tuyến đường mới, nhà cửa khang trang đua nhau mọc lên trong khi “số phận” của những con người bên này bờ kênh vẫn chưa biết đi về đâu.

Sống tạm bợ ngày nào biết ngày đó

Những ngày giữa tháng 4, dưới cái nắng gay gắt của mùa hè ở TP.HCM, chị Lan-một người dân có nhà bị cháy hồi đầu tháng 4 ven bờ nam Kênh Đôi cắm vội lại cây cọc gỗ giữa đống đổ nát, bắc thanh ngang tạo thành nơi phơi đồ. Vắt vài bộ quần áo xong, chị quay vào căn chòi dựng tạm với các tấm bạt che nắng và một cái ghế, một cái bàn và một bàn thờ nhỏ.

“Tôi dọn cả tuần nay mới xong, buổi sáng cho hai cha con ở tạm đây nhưng tối thì không ngủ được vì gió giật bạt rất mạnh, bụi than còn sót lại bay tứ phía nên tối cả nhà phải đi ngủ tạm ở chỗ khác” - chị Lan nói.

Không riêng nhà chị Lan, cả khu nhà ở đây hiện chỉ còn là đống tro tàn sau vụ cháy xảy ra vào tối 1-4. Công tác thu gom những tàn tích vào các bao tải đang được thực hiện. Không nhiều gia đình từng sống trong các căn nhà bị cháy còn trụ lại đây sống qua ngày như chị Lan.

“Giờ tôi không biết đi đâu. Chính quyền và mạnh thường quân có hỗ trợ tiền nhưng cũng không dám đi thuê nhà trọ vì thuê đến bao giờ, rồi sao có tiền trả tiền thuê mãi được nên gia đình tôi vẫn ở lại đây thôi” - bà Nguyễn Thị Láng, 72 tuổi cho biết.

Bà Láng chỉ tay vào cái giường tạm bên quán cafe nhỏ bán cho cho người dân trong hẻm cho biết bà đã ở đây 30 năm. Cơn hỏa hoạn đột ngột xảy ra đã lấy đi ngôi nhà tạm, đẩy mọi người ra đường. Bây giờ bà không mong gì hơn là được làm tạm lại chỗ ở để bám trụ qua ngày.

Người dân dựng tạm cây sào phơi đồ, mái che để sống qua ngày ở khu nhà vừa bị cháy ven bờ nam Kênh Đôi, quận 8. Ảnh: Kiên Cường

Đứng trên cầu chữ Y có thể thấy mảng đen của dãy nhà đã cháy hiện ra rõ hơn. Nó như một cái hố đen giữa một rừng nhà vốn đã xập xệ, tạm bợ ven bờ nam Kênh Đôi, đối diện qua bên kia kênh là đại lộ Võ Văn Kiệt và phía trung tâm TP.

Dọc bờ nam Kênh Đôi này ở đoạn đường Phạm Thế Hiển (quận 8), hàng ngàn hộ dân đang sống chen chúc trong các căn nhà vài chục m2, sát bên là dòng kênh ô nhiễm, có lúc hôi thối đến khó thở. Nhiều nhà làm tạm, lấn ra hẳn dòng kênh bằng những miếng gỗ, cọc gỗ và tôn rỉ sét theo thời gian.

“Tôi nghe nói việc di dời, hỗ trợ người dân của dự án gì đó chắc phải cả chục năm nay. Có thời điểm chính quyền cũng xuống đo đạc nhưng sau đó lại đâu vào đấy, giờ chỉ mong có nhà ở tạm ở đây, rồi khi nào di dời thì tính sau” - bà Lanh mong mỏi.

Lay lắt số phận dự án cải tạo bờ kênh

Không chỉ là cuộc sống khó khăn, chưa biết đi về đâu của người dân nơi đây, chính dự án di dời nhà trên, ven kênh rạch bờ nam Kênh Đôi cũng đang chịu chung số phận bấp bênh.

“Dự án này là dự án xã hội hóa, chúng ta sẽ tổ chức đấu thầu, đơn vị nào thắng thầu thì sẽ làm dự án” - ông Nguyễn Chí Thiện, Phó Trưởng phòng Phát triển đô thị, Sở Xây dựng TP. HCM trao đổi với chúng tôi.

Theo ông Thiện, dự án sẽ mở rộng ven kênh ra tới đường Phạm Thế Hiển. Với quỹ đất sạch lên đến 35 ha, nhà đầu tư có thể đầu tư thương mại dịch vụ, xây dựng nhà ở để kinh doanh thu hồi vốn.

Để triển khai dự án này, TP đã thành lập tổ công tác và nhiệm vụ của tổ công tác là xây dựng đề bài cho dự án, sau đó tiến hành điều chỉnh quy hoạch và có thể xét đến các điều kiện ưu đãi khác cho nhà đầu tư.

“Hiện nay, TP đang tập trung cho các dự án di dời nhà ven kênh sử dụng vốn ngân sách, còn với tình hình kinh tế khó khăn, các dự án xã hội hóa rất khó triển khai. Quan trọng nữa là chúng ta phải điều chỉnh quy hoạch để thu hút các nhà đầu tư tham gia” - ông Thiện nói.

Bờ nam Kênh Đôi với hàng loạt nhà lụp xúp, lấn dòng kênh đang là nơi sinh sống của hàng nghìn người. Ảnh: Kiên Cường

Về việc kêu gọi các nhà đầu tư cho dự án di dời nhà ven kênh, Sở Xây dựng TP cho biết đây là vấn đề nan giải. Đơn cử như hai dự án rạch Xuyên Tâm và rạch Văn Thánh, trước đây cũng có các nhà đầu tư quan tâm nhưng sau đó đều rút hết, TP phải làm hai dự án này bằng vốn ngân sách.

Tương tự, dự án di dời nhà trên, ven kênh rạch nam Kênh Đôi được lên kế hoạch từ năm 2020. Ngay sau đó năm 2016, Công ty CP Đầu tư Hạ tầng và Nhà ở Sài Gòn đã quan tâm đến dự án. Dự kiến dự án khi đó có tổng mức đầu tư khoảng hơn 9.200 tỉ đồng theo hình thức PPP.

Tuy nhiên, sau đó dự án không thể tiếp tục do nhiều khó khăn. Trong đó việc không thể thực hiện dự án theo hình thức PPP cũng là một trong những lý do bên cạnh việc đầu tư các dự án này không hấp dẫn nhà đầu tư.

Trong báo cáo trước đây về dự án này, UBND quận 8 cho biết quận đã tổ chức khảo sát, điều tra xã hội học và đo vẽ hiện trạng khu vực dự án.

Qua đó, tổng số trường hợp ảnh hưởng bởi dự án là 5.055 trường hợp bị giải tỏa toàn bộ với tổng diện tích đất cần thu hồi là 358.582m2. Trong quá trình điều tra, khảo sát UBND quận 8 đã thực hiện song song việc đo vẽ hiện trạng nhà, đất của người dân nhằm rút ngắn tiến độ. Quận cũng đã chỉ đạo Ban Bồi thường giải phóng mặt bằng quận 8 rà soát, lập danh sách các trường hợp cần di dời để triển khai thực hiện khi cần.

KIÊN CƯỜNG