Cuộc đua vào ghế chủ tịch Ngân hàng Thế giới nóng dần

Bộ Tài chính Mỹ đang tăng tốc để sớm chính thức đưa ra danh sách các ứng viên có chuyên môn về tài chính khí hậu để trở thành chủ tịch Ngân hàng Thế giới, sau khi ông David Malpass ngày 15/2 tuyên bố từ chức sớm.

Theo Reuters, ông Malpass cho biết quyết định kết thúc nhiệm kỳ sớm hơn một năm là vì ông cảm thấy cuối năm tài khóa là thời điểm tốt để chuyển giao, và sẽ hỗ trợ "chuyển giao suôn sẻ" cho người kế nhiệm.

Ông từ chối bình luận về người kế nhiệm tiềm năng, cũng như bác bỏ thông tin ông bị ép phải từ chức.

5 ứng viên tiềm năng đều là những người đã và đang có kinh nghiệm trong các hoạt động nhân đạo và chống biến đổi khí hậu, những vấn đề được coi là trọng tâm để tìm ra người thay thế ông Malpass.

Các đời chủ tịch chính thức của WB đều là công dân Mỹ, dù đây không phải yêu cầu bắt buộc. Mỹ kỳ vọng chủ tịch tiếp theo sẽ thu hút sự ủng hộ của nhiều cổ đông, và đưa biến đổi khí hậu làm trọng tâm trong những hoạt động.

Chủ tịch Ngân hàng Thế giới David Malpass ngày 15/2 vừa thông báo sẽ từ chức sớm. Ảnh: Reuters.

Các ứng viên tiềm năng

Mafalda Duarte: Là giám đốc Quỹ Đầu tư về Khí hậu, bà Duarte có năng lực giải quyết một trong những thách thức quan trọng nhất với Ngân hàng Thế giới, đó là tăng cường nỗ lực để giảm thiểu đe dọa từ nóng lên toàn cầu.

Công việc của bà Duarte tập trung vào việc phân bổ tài chính cho các nước đang phát triển. Bà cũng làm việc tại những tổ chức cho vay đa phương.

Gayle Smith: Bà Gayle Smith đang là giám đốc của chiến dịch ONE - tập trung vào việc chấm dứt nghèo đói và phòng ngừa dịch bệnh. Bà từng là cố vấn cho 3 đời tổng thống Mỹ trong các vấn đề quốc tế.

Là cựu giám đốc Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID), bà có kinh nghiệm lãnh đạo những tổ chức lớn, bao gồm quản lý đội ngũ với 10.000 người.

Samantha Power: Bên cạnh việc là giám đốc đương nhiệm của USAID, bà Samantha Power cũng được bổ nhiệm làm đại diện thường trực Mỹ tại Liên Hợp Quốc kể từ năm 2017. Bà tham gia vào việc vận động các chiến dịch đẩy lùi dịch Ebola ở châu Phi, cũng như việc phê chuẩn hiệp định khí hậu Paris.

Raj Shah: Ông Shah là chủ tịch quỹ Rockefeller, tổ chức từ thiện của Mỹ tập trung vào y tế toàn cầu. Ông cũng là giám đốc USAID dưới nhiệm kỳ của cựu Tổng thống Barack Obama. Ông Shah đã dẫn đầu nhóm phản ứng của Mỹ cho trận động đất ở Haiti và dịch Ebola.

Ngozi Okonjo-Iweala: Bà Okonjo-Iweala, một nhà kinh tế và chuyên gia phát triển quốc tế, hiện là tổng giám đốc Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).

Bà là phụ nữ đầu tiên giữ chức bộ trưởng Tài chính Nigeria. Bà cũng có 25 năm làm việc tại World Bank, vươn lên giữ chức giám đốc quản lý.

5 ứng viên tiềm năng cho vị trí chủ tịch Ngân hàng Thế giới thay thế ông David Malpass. Ảnh: Financial Times.

Thách thức cho chủ tịch kế nhiệm

Clemence Landers, cựu quan chức bộ Tài chính Mỹ, cho biết các quốc gia đang tồn tại “khủng hoảng niềm tin” vào các tổ chức tài chính quốc tế. Vì thế, chủ tịch kế nhiệm sẽ có nhiệm vụ xây dựng lại niềm tin vốn đã bị lung lay đó, theo Financial Times.

Với những nước đang phát triển, họ lo những cải tổ về hệ thống của Ngân hàng Thế giới có thể khiến ngân hàng sao nhãng sứ mệnh cốt lõi là xóa đói giảm nghèo.

Các chuyên gia tài chính cho rằng người kế nhiệm ông Malpass sẽ phải giải quyết những lo ngại đó, bên cạnh đưa ra những thay đổi quan trọng.

“Đây không phải là chuyện cho 5 năm tới, đây là thách thức cho 3 thập kỷ”, Amar Bhattacharya, quan chức Trung tâm Phát triển Bền vững, cho biết. "Chúng ta cần người hiểu rõ về cả chương trình phát triển và khí hậu, và không coi hai lĩnh vực này là trò chơi có tổng bằng không".

Avinash Persaud, cố vấn khí hậu cho Thủ tướng Barbados, bà Mia Mottley, nói rằng Mỹ nên cân nhắc bỏ truyền thống bổ nhiệm công dân Mỹ vào vị trí này, trừ khi ứng viên đó “là người tốt nhất”.

13 đời chủ tịch được bầu của Ngân hàng Thế giới đều là công dân Mỹ. Bà Kristalina Georgieva, giữ chức quyền chủ tịch vào năm 2019. Cựu quan chức cấp cao Ngân hàng Thế giới Inder Sud cho biết chủ tịch tiếp theo phải là "nhà lãnh đạo đã được chứng minh". Ông cho rằng những người tiền nhiệm không có kinh nghiệm quản lý, và do Mỹ "ưu ái bạn bè".

Trụ sở Ngân hàng Thế giới. Ảnh: World Bank.

Kate Hampton, Giám đốc Quỹ đầu tư cho Trẻ em (CIFF), nói rằng việc ông Malpass rời vị trí sẽ “mở ra cơ hội cải tổ hệ thống tài chính quốc tế”.

Chính quyền Mỹ thời gian qua đã thất vọng với ông David Malpass, đặc biệt sau khi ông từ chối thừa nhận con người là tác nhân gây biến đổi khí hậu, dù sau đó đã giải thích chuyện này là hiểu nhầm.

Năm 2022, Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen đã gây áp lực với việc yêu cầu Ngân hàng Thế giới đưa ra một kế hoạch cải tổ. Song, kế hoạch được đưa ra vào cuối năm 2022 bị chỉ trích là không đầy đủ.

Dù đã có những lời kêu gọi cách chức ông Malpass trong năm qua, nhiều nguồn thân cận với Ngân hàng Thế giới vẫn cho rằng thông báo từ chức ngày 15/2 là điều bất ngờ, nhưng "không đột ngột".

Dù vậy, các chuyên gia cho rằng việc chọn ra người trở thành chủ tịch Ngân hàng Thế giới thứ 14 sẽ khó hoàn thành, ít nhất trong nửa đầu năm nay.

Trần Hoàng