Cuộc đua gay cấn trước thềm bầu cử Thái Lan

Khoảng 52 triệu cử tri đủ điều kiện sẽ đi bầu cử vào ngày 14/5. Ảnh: Reuters.

Hôm 13/5, các ứng viên thuộc các đảng phái chính trị Thái Lan đã đứng trên ôtô, băng qua đường phố Bangkok, Reuters đưa tin. Trên phương tiện màu đỏ tươi, Paetongtarn Shinawatra và Srettha Thavisin - hai ứng viên thủ tướng của đảng Pheu Thai - vẫy tay chào những người qua đường.

Trong khi đó, Pita Limjaroenrat - ứng viên của Move Forward - nói từ loa phát thanh: “Tối nay hãy ngủ sớm và dậy sớm bỏ phiếu cho Move Forward”.

Bên kia thành phố, chiếc xe chở các thành viên đảng Quốc gia Thái Lan Thống nhất (UTN) của Thủ tướng đương nhiệm Prayuth Chan-o-cha thỉnh thoảng dừng lại, khi người ủng hộ chụp ảnh selfie và tặng hoa.

Theo quy định bầu cử, các đảng phải ngừng vận động tranh cử vào lúc 18h ngày 13/5.

Cuộc bầu cử diễn ra ngày 14/5 được cho là lần đối đầu giữa các đảng ủng hộ dân chủ và phe bảo thủ được quân đội hậu thuẫn. Straits Times nhận định sự kiện này là cuộc đọ sức chính giữa đảng của thủ tướng đương nhiệm và ứng viên dẫn đầu của đảng Pheu Thai.

Người Thái bầu cử thế nào?

Khoảng 52 triệu cử tri đủ điều kiện sẽ lựa chọn ứng cử viên từ 70 đảng phục vụ nhiệm kỳ 4 năm tại Hạ viện. 400 nghị sĩ được bầu trực tiếp tại các khu vực bầu cử, 100 ghế còn lại được phân bổ dựa theo tỷ lệ tổng phiếu bầu mỗi đảng giành được.

Những đảng giành được ít nhất 25 ghế đủ điều kiện đề cử thủ tướng và có thể nêu tối đa 3 ứng viên, theo AP.

Hạ viện và Thượng viện sẽ bỏ phiếu lựa chọn thủ tướng. 250 thành viên tại Thượng viện hiện do ông Prayuth chọn. Ứng viên chiến thắng cần ít nhất 376 phiếu bầu.

Theo Bangkok Post, kết quả không chính thức sẽ được công bố chậm nhất là 23h tối 14/5 trên trang web của Ủy ban bầu cử Thái Lan. Theo luật, kết quả bầu cử chính thức của ít nhất 95% số khu vực bầu cử phải được công bố chậm nhất là 60 ngày sau ngày bỏ phiếu.

Hầu hết cử tri Thái Lan lo ngại về nền kinh tế, và các đảng lớn thúc đẩy chính sách dân túy liên quan đến phát tiền mặt.

Nhân viên chuẩn bị cho cuộc bầu cử tại Bangkok hôm 13/5. Ảnh: Reuters.

Cuộc bầu cử thứ 2 kể từ đảo chính năm 2014

Bất ổn chính trị tại Thái Lan kéo dài kể từ cuộc đảo chính quân sự năm 2006, lật đổ Thủ tướng Thaksin Shinawatra. Ông Thaksin phải sống lưu vong, nhưng những người ủng hộ và phe phản đối cựu thủ tướng vẫn đối đầu trên đường phố lẫn tại các thùng phiếu.

Nhiều đảng nằm dưới sự ảnh hưởng của ông Thaksin đã giành chiến thắng trong các cuộc bầu cử, nhưng sau đó không thể nắm quyền thành công.

Chính phủ của bà Yingluck Shinawatra - em gái ông Thaksin - bị lật đổ sau lần quân đội đảo chính năm 2014. Đảng Pheu Thai - kế thừa từ đảng Thai Rak Thai của ông Thaksin - giành được nhiều ghế nhất trong cuộc bầu cử năm 2019, nhưng một đảng do quân đội hậu thuẫn đã tập hợp thành chính phủ liên minh với Thủ tướng Prayuth.

Các đảng chính và ứng viên thủ tướng tiềm năng

Theo thăm dò, đảng Pheu Thai do gia đình Shinawatra hậu thuẫn có khả năng giành nhiều ghế nhất. Bà Paetongtarn - con gái ông Thaksin - được coi là gương mặt sáng giá của đảng.

Sự ủng hộ của Pheu Thai đến từ tầng lớp lao động ở khu vực nông thôn và thành thị, đặc biệt là ở phía bắc và đông bắc Thái Lan. Đảng này đã xây dựng thành trì suốt hai thập niên qua, với các chính sách chăm sóc sức khỏe giá rẻ, phát máy tính bảng miễn phí cho sinh viên và trợ giá cho nông dân trồng lúa.

Đảng đối lập Move Forward gần đây được các cử tri trẻ tuổi yêu thích, nổi tiếng với các buổi vận động tranh cử lớn cũng như những chiến dịch sáng tạo trên mạng xã hội. Đảng này đứng thứ 2 trong thăm dò, phản ánh sức hấp dẫn của ứng viên 42 tuổi Pita Limjaroenrat.

Move Forward có tham vọng thay đổi, như kêu gọi giảm vai trò chính trị của quân đội và phá bỏ tính độc quyền. Đảng cũng muốn chấm dứt quy định nghĩa vụ quân sự và sửa đổi luật xúc phạm hoàng gia có hình phạt lên tới 15 năm tù.

Đảng UTN của Thủ tướng Prayuth Chan-ocha có phương châm "đã làm, đang làm và sẽ tiếp tục làm" nhằm nêu bật các chính sách của ông trong 8 năm qua.

UTN tán thành các giá trị bảo thủ, cam kết bảo vệ chế độ quân chủ, nhắm tới tầng lớp trung lưu thành thị và cử tri ở miền Nam. Đảng này hứa hẹn giảm hóa đơn tiền điện và có các khoản trợ cấp hàng tháng cho người già.

UTN xếp thứ ba và thứ tư trong hai cuộc thăm dò mới nhất. Tuy nhiên, nếu được chọn làm thủ tướng, ông Prayuth chỉ có thể phục vụ hai năm vì luật giới hạn nắm chức thủ tướng trong 8 năm.

Một số ứng viên thủ tướng Thái Lan (theo chiều kim đồng hồ, từ trái sang phải): Prayut Chan-o-cha, Paetongtarn Shinawatra, Pita Limjaroenrat, Jurin Laksanawisit, Anutin Charnvirakul và Prawit Wongsuwon. Ảnh: CNA.

Palang Pracharat - đảng cũ của ông Prayuth - là đảng lớn nhất trong liên minh cầm quyền. Vào tuần trước, thăm dò cho thấy Palang Pracharat xếp thứ 7 và thứ 8.

Theo Reuters, đảng này chủ yếu dựa vào các thể chế nhà nước, trong đó nhiều thể chế có lãnh đạo do quân đội lựa chọn, nhằm duy trì quyền lực. Sau khi ông Prayuth chuyển đảng, ứng viên của Palang Pracharat là cấp phó của thủ tướng đương nhiệm - Prawit Wongsuwan, 77 tuổi.

Hai vị tướng khẳng định họ không có hiềm khích gì. Có khả năng Palang Pracharat và UTN sẽ thành lập liên minh. Palang Pracharat hứa hẹn trợ cấp hào phóng cho người già và người nghèo, đặc biệt là nông dân.

Với thành trì ở phía đông bắc, Bhumjaithai liên tục giành đủ số ghế trong quốc hội, trở thành yếu tố chủ chốt xác định phe nào thành lập chính phủ thành công.

Đảng này được biết đến nhiều nhất với chính sách hợp pháp hóa cần sa. Bhumjaithai được lãnh đạo bởi ông trùm xây dựng Anutin Charnvirakul - Bộ trưởng Y tế công cộng Thái Lan.

Đảng Dân chủ - đảng chính trị lâu đời nhất Thái Lan - nhận được sự ủng hộ từ miền Nam nhưng cần tìm cách thu hút cử tri Bangkok. Lãnh đạo Jurin Laksanawisit - hiện là Bộ trưởng Thương mại - hướng tới mục tiêu hồi sinh đảng và giành lại số ghế đã mất, nhưng thăm dò cho thấy đây là nhiệm vụ không dễ dàng.

Kịch bản nào có thể xảy ra?

Tất cả dấu hiệu cho thấy Pheu Thai khả năng cao giành được số ghế lớn nhất trong Hạ viện, nhưng thách thức nằm ở bước thành lập chính phủ. Đảng này có rất ít cơ hội giành được phiếu bầu từ Thượng viện - nơi nhất trí ủng hộ ông Prayuth vào năm 2019.

Pheu Thai liên minh với Move Forward không có gì đáng ngạc nhiên bởi cả hai đều chống quân đội, nhưng lập trường cấp tiến của Move Forward, đặc biệt kêu gọi cải cách chế độ quân chủ, sẽ khiến các đảng khác chần chừ.

Pheu Thai có thể đề xuất một trong những lựa chọn loại bỏ mối liên hệ với gia đình Shinawatra, hoặc ủng hộ cựu tướng Prawit làm thủ tướng nhằm giành được sự tin tưởng và phiếu bầu của nhóm thượng nghị sĩ.

Nếu không có kịch bản nào trong số này thành sự thật, ông Prayuth hoặc một nhân vật khác có thể trở thành thủ tướng với một chính phủ thiểu số.

Phương Linh