Cung An Ðịnh - Dấu ấn một vị vua triều Nguyễn

Mãi đến năm 1917, sau khi lên ngôi, vua Khải Ðịnh đã dùng tiền riêng của mình cho cải tạo “phủ” theo lối kiến trúc hiện đại và đổi tên thành "cung", đó là cung An Ðịnh. Công trình được xây dựng trong 2 năm thì hoàn thành. Ðến năm Khải Ðịnh thứ 5 (1920), vua bèn sắc ban cung An Ðịnh cho Hoàng trưởng, hoàng tử Vĩnh Thụy, tức vua Bảo Ðại sau này, làm phủ riêng.

Sau khi thoái vị vào tháng 8/1945, cựu hoàng Bảo Ðại cùng gia đình của mình đã chuyển từ hoàng cung qua sinh sống tại cung điện này một thời gian ngắn trước khi định cư ở nước ngoài. Và cung An Ðịnh được làm nơi ở của Ðức Từ Cung (Ðoan Huy Hoàng Thái hậu, mẹ vua Bảo Ðại). Bà sinh sống tại đây cho đến sau năm 1955 thì chuyển đến ngôi nhà khác trên cùng trục đường cho đến khi tạ thế vào năm 1980. Từ đó, cung An Ðịnh bắt đầu rơi vào những biến cố thăng trầm của lịch sử.

Khi còn nguyên vẹn, cung An Ðịnh bao gồm nhiều công trình lớn nhỏ như: bến thuyền, cổng chính, đình Trung Lập, lầu Khải Tường, nhà hát Cửu Tư Ðài, hồ nước, chuồng thú... Tuy nhiên, trải qua thời gian và sự tàn phá của chiến tranh, cung An Ðịnh chỉ còn lại 3 công trình khá nguyên vẹn là cửa chính, đình Trung Lập và lầu Khải Tường, đây cũng là 3 công trình tiêu biểu nhất của cung An Ðịnh, giữ được nét đặc trưng của một cung điện đầu thế kỷ XX.

Hiện nay, mặc dù không còn đầy đủ các công trình như trước, nhưng cung An Ðịnh vẫn thể hiện rõ nét khác biệt trong tổng thể kiến trúc, xây dựng và trang trí... so với các biệt cung khác từng xuất hiện trước đó ở Kinh đô Huế. Tổng thể cung An Ðịnh mang giá trị đặc trưng truyền thống Việt Nam, lại vừa thể hiện nét hoa lệ và bề thế của một tòa lâu đài châu Âu. Ðây chính là tác phẩm kiến trúc tiêu biểu cho quá trình phát triển của mỹ thuật thời Nguyễn trên mảnh đất Thần kinh, thông qua sự giao lưu và tiếp biến có chọn lọc giữa các nền văn hóa, mỹ thuật.

Cổng chính cung An Ðịnh nhìn từ phía trong ra.

Lầu Khải Tường, ngôi lầu chính của cung An Ðịnh.

Ðình Trung Lập, nét kiến trúc độc đáo, hài hòa của cung An Ðịnh, đáp ứng yêu cầu phong thủy của văn hóa phương Ðông và kiến trúc phương Tây.

Tượng đồng vua Bảo Ðại, vị vua cuối cùng của triều Nguyễn.

Ðào Minh Tuấn thực hiện