Cu Vai - Mây vắt ngang trời

Toàn cảnh bản Cu Vai nhìn từ trên cao.

Từ thị trấn qua cầu treo bắt đầu rẽ trái theo đường bê tông ngược lên UBND xã Hát Lừu, đường vẫn men theo con suối Thia ào ạt chảy, nước trong vắt, đá hòn đá cục lổn nhổn. Chạy dài theo hai bên bờ suối là những vạt lúa sắp sửa chín xen lẫn ngô đang trổ bắp, dập dìu những đàn bướm lượn…

Đến Trạm Y tế xã Hát Lừu, một con đường bê tông nhỏ bắt theo triền núi là con đường chính duy nhất dẫn lên Cu Vai, thiết tưởng cứ có con đường bê tông thế này mà đi thì chả mấy mà đến nơi. Nhưng ai đâu ngờ….

Những con xe số muốn ngược dốc chỉ còn cách về số 1 mới có thể bò lên nổi, xe nào yếu hơi thì ì ạch hơi lâu. Con đường bê tông chẳng được dài, chừng gần cây số, đây là con đường đang được huyện đầu tư làm chưa xong. Bắt đầu vào chặng đường đất đỏ quạch bám theo sườn núi chênh vênh, cứ lên, cứ lên mãi.

Giá như nó bằng phẳng thì không có gì đáng nói, đằng này nó nhấp nhô, khấp khểnh sống trâu, lổn nhổn đá trồi lên khắp mặt đường, có những vệt đường chỉ vừa 2 lốp bánh xe, ai tay lái không cứng chỉ có xệ xuống rệ hoặc tụt xuống những hõm giữa lối mà mắc kẹt nằm im. Mấy chiếc xe nối đuôi nhau ì ạch, có những đoạn cảm giác chỉ cần yếu tay lái là văng ngay xuống vách núi chênh vênh.

Chênh chếch phía dưới là những thửa ruộng bậc thang xanh ngút ngát với những bông lúa trĩu hạt, phóng tầm mắt xuống thấp hơn là những con đường bê tông ngoằn ngoèo rắn lượn, bám theo nó là những mái nhà sàn thấp thoáng sau những lùm cây. Những rặng núi xa xa chập chùng ẩn hiện trong đám mây xốp mỏng lững lờ.

Càng lên đường càng dốc, càng khó đi, gặp một ngôi nhà người H'Mông chơ vơ bên bờ núi, có đám đất bằng cả nhóm bèn dừng xe ngồi nghỉ, tay nào cũng thở phì phò và có cảm giác như đang tham gia trò chơi mạo hiểm, máy xe nào xe nấy nóng ran. Vừa ngồi, mấy người phụ nữ HMông bèn mang ra cho mấy chiếc ghế mây, tranh thủ hỏi đường lên còn xa nữa không, người lắc đầu "Chi pâu", người thì bảo gần thôi, chắc hơn cây số nữa. Chắc mẩm đường chẳng còn bao xa, sắp lên đến nơi rồi…

Thở nghỉ mấy nhịp lấy hơi, lại tiếp tục chinh phục con đường mà có cảm giác đi bộ khéo còn nhanh hơn là đi xe, càng đi càng lên, càng thấy hun hút, đường bắt đầu vắt từ sườn núi nọ sang sườn núi kia, chênh vênh, vắt vẻo, ngước nhìn lên vẫn thấy mịt mờ đỉnh núi trên cao. Có thằng hỏi "Đi được bao xa rồi bay?", "Mới chưa được cây số", có đứa trả lời, ấy vậy mà cảm giác như đã đi mấy cây số đường rừng, hai tay ghìm tay lái mỏi nhừ chỉ sợ chệch ra khỏi con đường mỏng manh như sợi chỉ là oạch ra đường tức thì.

Con đường đi ngang qua vài nóc nhà người H'Mông chơ vơ bên vách núi là đã thấy thấp thoáng đỉnh núi trên đầu với những nóc nhà đen sẫm dưới ráng chiều. Giữ chặt tay ga chúng tôi bươn mình vượt lên phía trước.

Bản đây rồi. Những chiếc xe như những con chiến mã ghìm cương giữa con đường cắt đôi đỉnh núi chia đôi bản ra làm hai. Hai bên trục đường chính dẫn vào bản là những ngôi nhà lúp xúp của người H'Mông, một số những nóc bếp đang ngun ngún phun ra những làn khói mỏng. Những con dê, trâu thả rông nhởn nhơ tìm thức ăn dọc sườn núi, tiếng chuông đeo cổ dê leng keng tạo điệu nhạc vui tai…

Bản Cu Vai nằm trọn trên một đỉnh núi cao được san bằng phẳng, nếu đặt góc nhìn từ trên cao sẽ đem lại cho người ta sự liên tưởng thấy một sân bay dã chiến trên đỉnh núi, con đường chia đôi bản là đường băng, những ngôi nhà xen kẽ hai bên như những hoa tiêu định hướng. Cu Vai, theo tiếng Thái là mây vắt ngang trời. Đứng ở đây ta có thể thỏa thích ngắm núi cao trùng điệp xanh ngắt khắp bốn phía với những cụm mây trắng bồng bềnh lơ lửng trước mặt, cảm giác chỉ cần đưa tay ra là vốc được một nắm đút vào túi mang về. Một địa thế tuyệt đẹp ở vùng núi cao Tây Bắc, địa thế mây núi vờn nhau, con người hòa quyện với thiên nhiên, lẫn giữa mây trời, hòa với cây xanh ngút ngát. Giữa mênh mông mây trời bảng lảng làm cho người ta có cảm giác vén mây thấy nắng, muốn vươn mình lên với non xanh.

Cu Vai còn khá hoang sơ, chỉ với 46 hộ dân chủ yếu là người H'Mông cần cù chịu thương, chịu khó gắn bó với núi rừng, gắn mình với những nương lúa, rẫy ngô ở lưng chừng trời. Thấy chúng tôi, những người dân nơi đây niềm nở chào đón với những nụ cười tỏa nắng trên môi, vui vẻ tiếp chuyện, những cô gái không biết tiếng Kinh chỉ bẽn lẽn đứng bên cười góp vui, hỏi câu gì cũng lắc đầu Chi pâu, phải nhờ người biết tiếng Kinh dịch hộ. Những đứa trẻ con mặt mũi lem nhem, chỉ nguyên manh áo phong phanh cởi chuồng thò ra những con chim như quả ớt gié chạy tung tăng khắp bản, thấy chúng tôi xúm lại ngó nghiêng rồi lại tản ra nô nhau.

Nét yên bình của đời sống vùng cao.

Trên bản có một điểm trường mầm non với các cô giáo vùng xuôi lên cắm bản, thằng cu em đi cùng bảo "Ngày trước vợ em cũng dạy ở đây, nhưng nay được chuyển về huyện rồi, mỗi cuối tuần được nghỉ hoặc là chồng lên với vợ hoặc là vợ xuôi xuống với chồng, ban đầu lên đây nhiều lúc sợ nhất quãng đường lên bản, chỉ hôm nào trời nắng mới dám đi, gặp trời mưa thì đành chịu, không xe nào dám vượt qua chặng đường chỉ mấy cây số, đến đi bộ còn kinh nữa là…..". Các cô giáo bảo "Chúng em đi mãi thành quen, giờ cũng dám cưỡi xe Win như những chàng trai, cô gái H'Mông của bản vượt dốc như ai…", có đi mới thấy hết sự vất vả của các cô giáo nơi đây, nhất là vấn đề đi lại. Cuộc sống ngày trước khi còn hoang sơ ít được quan tâm đến, bản không có điện đường trường trạm gì cả còn nhiều vất vả. Những năm gần đây bản đã được chính quyền các cấp quan tâm hơn, đường bê tông đang triển khai làm, điện đã về đến nơi với những bóng đèn cao áp sáng sủa át đi sự tăm tối mỗi khi đêm về, làm rạng rỡ hơn những khuôn mặt già trẻ, gái trai của bản, các cô giáo đã có ánh điện thắp sáng thêm niềm tin dạy dỗ các cháu ở đây.

Thật may cho chúng tôi hôm nay lên vào đúng tầm chiều, trời nắng, mặt trời chơi trò ú tim lấp ló sau những áng mây, trời trong và xanh đến lạ. Cu Vai nom như một quả cầu lớn, khoác trên mình bộ y phục xanh mướt của cỏ cây, trong vắt của trời, thắt nơ bằng mây trắng thật đẹp và huyền ảo như chốn bồng lai trong cõi nhân gian. Quả không uổng công vượt qua những cung đường hiểm trở để đến với nơi đây.

Phụ nữ H’Mông dạy nhau vá may thêu thùa.

Mấy thiếu nữ chụm nhau may vá dưới những nếp nhà. Dăm ba thanh niên bản đang hí húi bên đống lửa hồng nướng hai con gà đen, đặc sản nơi đây chào mời "Ở lại uống rượu xong mới về chứ?", định bụng ở lại qua đêm thử men say với chén rượu nồng giữa đỉnh non cao chơi vơi giữa trời và đất tìm cảm giác khác lạ nơi đây, hòa mình vào với thiên nhiên hoang sơ và khoáng đạt. Thế nhưng thằng cu em nó bảo "Mình xuống thôi anh, nghe đâu đêm nay trời chuyển gió có mưa, mai không về được đâu…".

Đành ngồi xuống với mấy chàng trai người H'Mông gặm miếng chân gà, cạn 1 chén rượu nồng nồng, ấm ấm rồi lưu luyến cáo từ hẹn một dịp khác thảnh thơi hơn sẽ ở lại qua đêm. Con đường về trôi theo sườn núi cũng chẳng đỡ hơn là bao, thậm chí còn phập phồng hơn cả lúc bò lên.

Rời Cu Vai mà vẫn thấy chút gì thèm thuồng chưa bõ lắm với chút thời gian ít ỏi. Chút thèm thuồng của con người phố thị thừa mứa những của ngon, cỗ bàn rượu thịt ê hề bất chợt thèm một bát cơm canh đơn sơ mà giản dị, chút thèm thuồng của con người giữa phố đông ồn ã thèm một chút tĩnh lặng hoang sơ của núi rừng, trời xanh, mây trắng và gần gũi hơn với thiên nhiên…

Dặn lòng có dịp sẽ trở lại với Cu Vai một lần nữa…

Nguyễn Công Đức