Công ty xe điện vừa IPO đã được 'thổi giá' lên hàng chục tỷ USD, cú lừa lịch sử tại Mỹ

Cho đến nay, thị trường xe điện vẫn đang được coi là xu thế mới với tiềm năng phát triển mạnh mẽ. Những hãng xe điện Trung Quốc hay tượng đài Tesla của Mỹ đều cho thấy sức hút của ngành sản xuất xe điện đối với giới đầu tư.

Tuy nhiên, với kỳ vọng quá lớn, đi kèm với đó là tình trạng phát triển nóng đã khiến không ít công ty công nghệ trong ngành sản xuất xe điện trở thành những đóa hoa sớm nở chóng tàn. Ngay như thị trường chứng khoán Mỹ cũng đã từng được phen xôn xao trước "cú lừa" nổi danh trong lĩnh vực xe điện mang tên Nikola Corporation.

Startup xe điện IPO khi chưa bán được một chiếc xe nào, vẫn được định giá 30 tỷ USD

Nikola Corporation (NKLA) được thành lập từ năm 2014 bởi nhà sáng lập Trevor Milton tại thành phố Salt Lake, bang Utah. Ban đầu NKLA tập trung vào lĩnh vực phát triển và sản xuất các loại xe chạy điện, từ xe tải, xe khách, xe bán tải đến cả xe con.

Mặc dù cùng lấy tên của nhà khoa học Nikola Tesla nhưng hướng đi của startup này lại khác hẳn so với công ty xe điện nổi tiếng Tesla của Elon Musk. Sản phẩm của Nikola Motors chủ yếu tập trung vào các mẫu concept xe tải và xe bán tải chạy điện.

Dù chưa bán được chiếc xe nào, vốn hóa thị trường của Nikola Corporation (NKLA) cũng bị đẩy lên tới 30 tỷ USD chỉ sau vài ngày. (Ảnh TL)

Đến năm 2020, công ty chính thức được IPO trên sàn chứng khoán Mỹ và được định giá tới 3,3 tỷ USD bất chấp việc mọi sản phẩm của công ty vẫn chỉ ở dạng concept chứ chưa có một chiếc xe nào được thực sự bán ra.

Câu chuyện chưa dừng lại ở đây, ngay trong những phiên giao dịch đầu sau khi IPO, giá trị của NKLA đã được "thổi" lên nhanh chóng. Vốn hóa thị trường của công ty được đẩy lên 30 tỷ USD chỉ sau vài phiên, vượt qua cả công ty lâu đời đang nắm thị phần lớn trong mảng sản xuất ô tô là Ford Motor.

Cần phải lưu ý rằng từ thời điểm thành lập đến khi IPO lần đầu trên sàn chứng khoán Mỹ, NKLA chưa từng bán được một chiếc xe điện nào. Công ty chỉ hoàn toàn vận hành bằng tiền vốn góp của nhà đầu tư. Thế nhưng việc thổi giá trị lên tới 30 tỷ USD, vượt qua nhiều công ty lão làng trong ngành chỉ sau vài ngày đã cho thấy sự khập khiễng trong kỳ vọng của thị trường đối với startup này

Hiện tại, giá cổ phiếu NKLA chỉ còn đnag được giao dịch ở mức 1,94 USD/cổ phiếu, tương đương giá trị vốn hóa 1,39 tỷ USD. Hàng chục tỷ USD vốn hóa bốc hơi đã khiến cho Nikola Corporation trở thành một "cú lừa" huyền thoại trên thị trường chứng khoán Mỹ.

Những cáo buộc lừa đảo, gian lận chứng khoán của người sáng lập

Đi kèm với giá trị vốn hóa bị thổi bay hàng chục lần, nhà sáng lập của Nikola Coporation - Trevor Milton cũng đang bị cáo buộc đưa ra các thông tin lừa đảo, tung hô và nâng giá trị bản thân thái quá nhằm lừa đảo các nhà đầu tư.

Theo đó, vào cuối năm 2022, các công tố liên bang tại Manhattan đã vào cuộc, truy tố Milton với 2 tội danh là gian lận điện tín, sử dụng mạng internet để lừa đảo và gian lận chứng khoán.

Trong cáo buộc này, các công tố viên cho rằng Milton đã đánh tráo khái niệm, sử dụng các thuật ngữ như "xe mẫu" để lừa đảo các nhà đầu tư. Thêm vào đó, Milton còn cho ra mắt một mẫu xe tải dù mẫu này chưa thể đưa vào sử dụng.

Theo công tố viên thì những lời nói dối của Milton đã giúp cổ phiếu NKLA tăng vọt ngay trong những phiên đầu khi vừa được IPO. Thêm vào đó, Milton cũng bị cáo buộc công bố sai lệch về khả năng sản xuất hydogen của công ty, được lên kế hoạch sử dụng cho các dòng xe điện của dòng sản phẩm Badger. Dòng xe Badger cũng đã bị hủy kế hoạch sản xuất xe mẫu ngay sau khi Milton từ chức khỏi NKLA từ năm 2020.

Đối với tội danh gian lận chứng khoán, các công tố viên chỉ ra sai phạm của Milton liên quan tới quá trình thực hiện SPAC để Nikola Corporation có thể lên sàn.

SPAC là một thủ thuật sáp nhập công ty được phổ biến từ năm 2020, cho phép các công ty có ít hoặc không có doanh thu như Nikola Corporation được thực hiện IPO. SPAC là viết tắt của thuật ngữ Special-purpose acquisition company (Công ty mua lại với mục đích đặc biệt). Thủ thuật này sử dụng một "công ty vỏ bọc" đã được lên sàn để mua lại công ty tư nhân. Từ đó một công ty tư nhân có thể được IPO mà không cần thông qua các thủ tục pháp lý thông thường.

Với thủ thỏa thuận SPAC của Nikola Corporation, Milton đã nhận được 94 triệu USD và sau đó cũng đã bán hơn 300 triệu USD cổ phiếu NKLA ngay sau khi từ chức vào năm 2020. Đây cũng là thời điểm mà cổ phiếu NKLA lao đốc sau những phiên đầu được "thổi giá" lên tới đỉnh.

Du Uyên