'Chuyện nghề, chuyện người, chuyện bốn phương' của một nhà báo lão thành

Tôi có may mắn được nhà báo Nguyễn Lương Phán cho đọc bản thảo những ghi chép ngẫu hứng của ông mang tên Chuyện nghề, chuyện người, chuyện bốn phương trước khi ông gửi đến Nhà xuất bản Thông tin và Truyền thông.

Mấy ngày qua quá bận, đến khi sắp xếp được công việc để đọc kỹ, suy ngẫm kỹ, tôi tự thấy phải viết mấy dòng gì đó để gửi tới ông, chia sẻ sự mến mộ, khâm phục của tôi với ông - một trong những cây bút cao niên nhất trong làng báo Việt Nam hiện nay.

PGS. TS Nguyễn Thế Kỷ và cuốn sách đầy tâm huyết của nhà báo Nguyễn Lương Phán.

Cuốn sách Chuyện nghề, chuyện người, chuyện bốn phương là những ghi chép giao thoa, kết hợp thú vị giữa chất báo và chất văn, giữa phản ánh và suy luận, chiêm nghiệm của một nhà báo ưa tìm tòi, khám phá và một lữ khách ham thăm thú, thưởng ngoạn và đâu đó, vẫn nhận ra một ông giáo điềm đạm, mực thước, thâm trầm, sâu sắc.

Ở phần Chuyện nghề, người đọc nhận rõ cái duyên lành của nhà giáo Nguyễn Lương Phán khi ông, dù rất yêu quý nghề giáo, đã “phải lòng” rồi mê mệt nghề báo, cái nghề giúp ông được đi nhiều vùng đất, gặp nhiều người, biết nhiều chuyện, như ông đã tâm sự “đi một ngày đàng, học một sàng khôn”. Nhìn việc đi, đàng đi và thu hoạch của ông qua mỗi chuyến đi ai cũng phải thốt lên: Ông có nhiều “sàng khôn” quá, có gia tài nghề báo đáng nể phục quá!

Nhà báo Nguyễn Lương Phán luôn dành cho Đài Tiếng nói Việt Nam tình cảm sâu nặng, ân nghĩa - nơi ông có hơn 35 năm gắn bó, cống hiến, trưởng thành, cho đến lúc nghỉ chế độ, làm tiếp ở tờ báo khác, ông vẫn luôn đau đáu nhớ về, vẫn tham gia tích cực diễn đàn Bạn bè Đài Tiếng nói Việt Nam trên Facebook.

Sang phần Chuyện người, ông viết nhiều câu chuyện giản dị, xúc động về Đài, nhất là những gương mặt thân quen, quý mến làm nên “Tiếng nói Việt Nam” như Giám đốc, Tổng biên tập đầu tiên Trần Lâm; nhà báo Nguyễn Văn Thu - người tường thuật bóng đá đầu tiên ở Việt Nam; nhà báo Phan Quang; các nhạc sĩ của Đài như Phạm Tuyên, Thuận Yến, Hoàng Hà; nhà thơ Trần Đăng Khoa...

Nhà báo Nguyễn Lương Phán (bên trái).

Ông viết những kỷ niệm nghề nghiệp, những bài học sâu sắc về nghề như tác nghiệp ở Hội nghị Hiệp thương thống nhất đất nước năm 1975; ở Đại hội VI của Đảng năm 1986; ở Trung Quốc, Hoa Kỳ, Pháp, Ba Lan, Ấn Độ... Ông ghi những dòng trân trọng, xúc động về Đại tướng Võ Nguyên Giáp; về Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Đỗ Mười; về nữ sĩ Nguyễn Thị Thiếu Anh, cụ Nghè Nguyễn Lương Quy, nhà giáo Phạm Kiêm Âu, Giáo sư - Viện sĩ Vũ Tuyên Hoàng, Giáo sư - Anh hùng Lao động Vũ Khiêu, NSND Quý Dương, NSND Trần Hiếu, GS Bùi Trọng Liễu, GS Nguyễn Phong Châu, nhạc sĩ Đặng Hồng Anh; về những con người giản dị mà đáng quý, đáng yêu như Nguyễn Hậu Tài, Cù Thị Trở, Nguyễn Thị Ráo...

Ở phần Chuyện bốn phương, ông viết về hương sắc Việt Nam trên đất Mỹ, ngôi nhà Việt Nam giữa Paris; thăm Brunei, Jordan, Biển Chết và Israel; thăm Lâm Tỳ Ni và Bồ Đề Đạo Tràng; thăm Fukuoka, Marseille; thăm cộng đồng người Việt ở Ba Lan, vùng trồng nho Lavaux, kim tự tháp Giza...

Nhà báo Nguyễn Lương Phán đi nhiều, đặt chân lên nhiều nước nhưng không phải chỉ để ngó nghiêng, thưởng lãm mà ông luôn quan sát và ghi chép một cách tinh tế, sâu sắc.

Đã ngoại thất thập, bát thập, ông vẫn làm báo, viết báo, bàn sâu vào cả loại hình báo điện tử (VietNamNet, Dân trí), về mạng xã hội (Facebook..); góp ý về cách đọc, cách xưng hô, về dự báo thời tiết trên sóng phát thanh, truyền hình... Và quan trọng nhất, ông vẫn say nghề, vẫn khỏe, vẫn dồi dào sức sáng tạo, vẫn đi và viết.

Khi đọc xong tập bản thảo Chuyện nghề, chuyện người, chuyện bốn phương của nhà báo Nguyễn Lương Phán với hơn 400 trang viết trên khổ giấy A4, tôi đã ngồi lặng đi, nhớ lại nhiều kỷ niệm yêu thương giữa ông và tôi, công việc, quan hệ anh em, đồng nghiệp.

Tôi và ông biết nhau từ ngày tôi còn làm việc ở Đài PTTH Nghệ Tĩnh, Đài PTTH Nghệ An, Báo Nghệ An rồi ra Hà Nội làm Vụ trưởng Vụ Báo chí, Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương; Vụ trưởng Vụ Báo chí - Xuất bản, Ban Tuyên giáo Trung ương; Phó Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương; Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam; và bây giờ là Chủ tịch Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương. Mối quan hệ ấy đã hơn 40 năm.

Đọc Chuyện nghề, chuyện người, chuyện bốn phương của nhà báo Nguyễn Lương Phán, tôi tự tìm thấy một phần ký ức về đời mình trong đó. Cảm nghĩ này chắc không của riêng tôi. Có thể xem bài viết nhỏ này như là một trong những lời giới thiệu giản dị, chân thành về ông, về nghề báo của chúng ta, về cuộc sống của chúng ta.

PGS. TS Nguyễn Thế Kỷ

(Ảnh: NVCC)