Chuyện gì đã xảy ra trong trận động đất mạnh nhất 25 năm ở Đài Loan

Sáng sớm 3/4, trận động đất lớn có cường độ hơn 7 độ (theo cập nhật mới nhất là 7,2 độ) đã xảy ra ở bờ biển phía đông trung tâm đảo Đài Loan (Trung Quốc), cách Hoa Liên khoảng 20 km về phía nam.

Người dân địa phương gần tâm chấn mô tả mặt đất rung chuyển từ nghiêm trọng đến dữ dội. Dân cư ở những nơi xa hơn cũng có thể cảm nhận được ảnh hưởng của trận động đất.

Thiệt hại

Ít nhất 9 người đã thiệt mạng và hơn 100 người bị thương do trận động đất.

Trong khi phần lớn cư dân Đài Loan sống ở bờ biển phía tây, Hoa Liên là một trong những trung tâm đông đúc nhất ở bờ biển phía đông. Dân số ở đây là khoảng 100.000 người.

Thiệt hại về nhà cửa đã được báo cáo ở khu vực gần tâm chấn của trận động đất, bao gồm cả Hoa Liên. Sạt lở đất cũng xảy ra dọc theo bờ biển phía đông miền Trung.

Đội cứu hộ đang cố gắng giúp đỡ người bị mắc kẹt. Ảnh: Lam Yik Fei/The New York Times.

Trên khắp Đài Loan, động đất và dư chấn đã khiến 15 tòa nhà bị sập một phần và làm hư hại 67 tòa nhà khác. Theo cơ quan cứu nạn, một tòa nhà ở Changhua, trên bờ biển phía tây, đã sụp đổ hoàn toàn.

Trận động đất cũng gây ra ít nhất 9 vụ lở đất trên một đường cao tốc lớn ở Hoa Liên và một phần con đường đã bị sập.

Cảnh báo sóng thần đã được ban bố cho cả Đài Loan và những nơi lân cận trong đó có Nhật Bản và Philippines. Một cơn sóng thần sau đó đã được báo cáo dọc theo bờ biển phía nam Nhật Bản.

Đợt sóng thần lớn nhất không phải lúc nào cũng là đợt sóng đầu tiên xảy ra sau trận động đất.

Có cảnh báo nào trước đó không?

Dù không thể dự đoán trước được động đất, Đài Loan có hệ thống cảnh báo sớm.

Hệ thống này ra đời từ những năm 1980 nhằm phát hiện rung chuyển mặt đất khi nó xảy ra ở khu vực tâm chấn và ngay lập tức gửi đi cảnh báo về sóng địa chấn và rung chuyển mặt đất liên quan.

Hệ thống cảnh báo có thể giúp những người sống xa tâm chấn có thời gian kịp ẩn náu. Theo quy chuẩn xây dựng cập nhật năm 2022, hệ thống này yêu cầu chủ sở hữu các công trình dễ bị tổn thương phải lắp đặt các vật liệu gia cố.

Một vụ lở đất do trận động đất gây ra hôm 3/4. Ảnh: Lam Yik Fei/The New York Times.

Đài Loan đã thành lập đội tìm kiếm cứu nạn đô thị và mở một số trung tâm điều hành y tế khẩn cấp sau trận động đất ở miền Trung khiến gần 2.500 người thiệt mạng vào năm 1999. Sau trận động đất năm 2018 khiến 17 người tử vong ở Hoa Liên, một đợt thanh tra các tòa nhà đã được tiến hành.

Những yếu tố trên được cho là góp phần giúp Đài Loan giảm thiểu thiệt hại do động đất, đặc biệt là về thương vong.

Loại động đất

Các ước tính ban đầu cho thấy vụ nổ do động đất bắt đầu ở độ sâu 10-40 km bên dưới bề mặt Trái Đất.

Một trận động đất nông hơn thường sẽ tạo ra rung chuyển mặt đất mạnh hơn và do đó có nhiều khả năng gây hư hại cho các tòa nhà gần đó.

Phân tích mới nhất về dữ liệu từ trận động đất ở Đài Loan cho thấy nó nằm ở phần nông và có khả năng tạo ra một vết nứt làm vỡ bề mặt. Dữ liệu vệ tinh về bề mặt Trái Đất sẽ cho chúng ta biết thêm về sự biến dạng của mặt đất trong những ngày tới.

Đài Loan phát cảnh báo sóng thần sau trận động đất. Ảnh: Chang W. Lee/The New York Times.

Trận động đất mạnh có thể xảy ra do đứt gãy nghịch (reverse fault), khi mặt phía trên của đứt gãy dịch chuyển hướng lên, dịch xa khỏi mặt phía dưới của đứt gãy này. Điều này có thể tạo ra sự dịch chuyển theo chiều dọc của đáy đại dương và có thể gây ra sóng thần.

Khoảng ba giờ sau trận động đất đầu tiên, đã có 13 cơn dư chấn lớn hơn 5 độ. Tất cả đều đủ lớn để khiến mặt đất rung chuyển trên khắp Đài Loan.

Các cơn dư chấn mạnh có thể khiến những tòa nhà vốn đã bị hư hại trong trận động đất chính sụp đổ hoàn toàn.

Lịch sử động đất ở Đài Loan

Lý do Đài Loan có nhiều động đất là vì hòn đảo nằm gần "vòng lửa" Thái Bình Dương, khu vực mà Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ cho biết là nơi có hoạt động địa chấn và núi lửa mạnh nhất trên thế giới.

Hoa Liên đã từng trải qua các trận động đất mạnh. Tháng 2/2018, khu vực này đã xảy ra một trận động đất mạnh 6,4 độ khiến 17 người thiệt mạng.

Một tòa nhà bị hư hại do trận động đất ở miền đông Đài Loan năm 2018. Ảnh: Shutterstock.

Trận động đất đó là thảm họa chính trong chuỗi các sự kiện địa chấn xảy ra vào đầu năm 2018, trong đó có tiền chấn mạnh 6,1 độ. Tiền chấn là một trận động đất có cường độ nhỏ hơn xảy ra trước một trận động đất lớn ở cùng khu vực trong vòng vài ngày hoặc vài tuần. Chúng ta không thể biết trận động đất là tiền chấn cho đến khi trận động đất chính xảy ra.

Theo phân tích về dữ liệu động đất có sẵn, khu vực Hoa Liên phải hứng chịu những trận động đất lớn hơn 7 độ cứ khoảng 30 năm một lần.

Trận động đất lớn nhất được ghi nhận gần đây ở đất liền Đài Loan là trận động đất Chi-Chi cường độ 7,6 độ xảy ra vào năm 1999. 2.500 người đã thiệt mạng vì trận động đất này.

Trận động đất mạnh hơn 7 độ hôm 3/4 có thể sẽ tiếp tục tạo ra dư chấn trong nhiều ngày và nhiều tuần tới.

Không thể loại trừ khả năng trận động đất này chỉ mới là tiền chấn trong chuỗi sự kiện tiếp theo, mặc dù theo thời gian, khả năng xảy ra một trận động đất lớn hơn sẽ giảm đi.

Nhà sập, người dân mắc kẹt bên trong sau trận động đất ở Đài Loan Một trận động đất mạnh xảy ra ngoài khơi Đài Loan, làm rung chuyển hòn đảo và làm sập các tòa nhà ở thành phố Hoa Liên.

Lê Vy