Châu Âu trước làn sóng Covid-19 mới

Một làn sóng Covid-19 mới dường như đang bùng phát ở châu Âu. Ảnh: Reuters.

Các dấu hiệu

Các quan chức của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho biết, các biến thể phụ Omicron BA.4, BA.5 đã thống trị trong mùa hè này vẫn đứng sau phần lớn các ca nhiễm trùng, nhưng các biến thể phụ Omicron mới hơn lại đang có được vị thế. Hàng trăm dạng mới của Omicron đang được các nhà khoa học theo dõi trong tuần này.

Dữ liệu của WHO công bố vào cuối ngày 6/10 cho thấy, số ca mắc mới ở Liên minh châu Âu (EU) lên tới 1,5 triệu ca trong tuần trước, tăng 8% so với tuần trước đó, mặc dù số ca xét nghiệm đã giảm đáng kể. Trên toàn cầu, số trường hợp tiếp tục giảm. Trong khi đó, số ca nhập viện ở nhiều quốc gia EU cũng như Anh đã tăng lên trong những tuần gần đây.

Theo dữ liệu do tổ chức Gimbe tổng hợp, trong tuần kết thúc vào ngày 4/10, số ca Covid-19 nhập viện kèm các triệu chứng đã tăng gần 32% ở Italy, trong khi số ca bệnh cần chăm sóc đặc biệt tăng khoảng 21%, so với tuần trước. Trong cùng tuần, số ca Covid-19 phải nhập viện ở Anh cũng đã tăng 45% so với tuần trước đó.

Các loại vaccine thích ứng với Omicron đã ra mắt ở châu Âu vào tháng 9, với hai loại mũi tiêm giải quyết BA.1 cũng như các biến thể phụ BA.4/5 được cung cấp cùng với các vaccine thế hệ đầu tiên hiện có. Tuy nhiên ở Anh, mới chỉ có những loại vaccine phù hợp với BA.1 được “bật đèn xanh”.

Các quan chức EU và Anh xác nhận, loại vaccine mới nhất chỉ dành cho một vài nhóm đối tượng đặc biệt, gồm người già và những người có hệ miễn dịch yếu. Các chuyên gia y tế cộng đồng cho biết, vấn đề phức tạp hơn nữa là việc "lựa chọn" vaccine làm thuốc tăng cường, điều này có thể sẽ gây ra sự nhầm lẫn. Trogn khi đó, số người sẵn sàng thực hiện thêm một lần chủng ngừa nữa (có thể là lần thứ tư hoặc thứ năm đối với một số người) đang bị giảm đi.

Theo dữ liệu từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh châu Âu (ECDC), trong tháng 9, số liều vaccine được sử dụng hàng tuần ở EU chỉ từ 1 triệu đến 1,4 triệu, so với 6-10 triệu liều mỗi tuần trong giai đoạn đầu năm.

Tuần trước, các quan chức Anh đã cảnh báo rằng, dịch cúm tái phát và sự bùng phát trở lại của Covid-19 có thể gây áp lực lên Dịch vụ Y tế Quốc gia (NHS) vốn đã căng thẳng.

Giới chuyên gia cũng đưa ra cảnh báo, việc giảm ồ ạt quy mô xét nghiệm và giám sát dịch tễ có thể sẽ khiến các nước gặp khó khăn trong sàng lọc, phát hiện biến chủng mới và ứng phó kịp thời. Xu hướng này tiềm ẩn nguy cơ bùng phát các sóng lây nhiễm vào cuối năm, mà nếu thành hiện thực sẽ khiến hệ thống y tế chịu nhiều sức ép, khó kiểm soát dịch bệnh hơn.

Nguyên nhân chính

Ông Martin McKee - Giáo sư y tế công cộng tại Trường Vệ sinh và Y học nhiệt đới London, cho biết: “Giờ đây, không còn nhiều người quan tâm đến nguy cơ mắc bệnh khi cho rằng đại dịch đã kết thúc. Cùng với đó, việc thiếu các chiến dịch tuyên truyền lớn từ chính phủ cũng có khả năng làm giảm mong muốn tiếp nhận liều tăng cường”.

Tuy nhiên, có lẽ thách thức lớn nhất để người dân tiếp tục tiếp nhận vaccine chính là nhận thức đại dịch đã kết thúc, từ đó tạo ra một cảm giác an toàn sai lầm. Bà Penny Ward - Giáo sư thỉnh giảng về y dược tại Đại học King’s College London, cho biết: “Có một tỷ lệ khá cao người mắc Covid-19 trong những tháng gần đây do nhận thức sai lầm rằng, việc hoàn thành các đợt tiêm chính và sau đó lại mắc Covid-19 sẽ tạo khả năng miễn dịch lâu dài”.

Ông Adam Finn - Chủ tịch nhóm Chuyên gia Tư vấn kỹ thuật về tiêm chủng tại châu Âu của WHO (ETAGE), cho hay: “Đã xuất hiện sự chủ quan trong cuộc sống “bình thường mới”. Bên cạnh đó, mọi người hiện có những lo lắng khác liên quan đến tài chính và xung đột”.

Theo nhận định của ông Piotr Kramarz - Trưởng bộ phận phòng dịch tại ECDC, một số biến thể phụ của Omicron như BA.4, BA.5 mang đặc tính “thoát miễn dịch”, đồng nghĩa với việc kháng thể có được từ việc tiêm vaccine hay nhiễm Covid-19 đều không mang lại khả năng bảo vệ tốt. Điều này khiến chúng trở thành những biến thể nổi trội và đáng quan ngại.

Sức tấn công tiềm tàng của BA.5 thể hiện rõ nhất tại Bồ Đào Nha, nơi ghi nhận làn sóng gia tăng mạnh các ca nhập viện trong một tháng qua, với cấp độ gần tương đương trong làn sóng Omicron đầu tiên hồi tháng 1 vừa qua. Sau khi ca nhiễm BA.5 đầu tiên được phát hiện vào tháng 3, biến thể phụ này đã nhanh chóng lây lan và trở thành biến thể chủ đạo.

Giới chuyên gia y tế đang nỗ lực tìm ra câu trả lời đâu là nguyên nhân chính xác dẫn tới gia tăng các ca nhập viện vì Covid-19. “Rất khó để phân biệt rạch ròi, liệu đó là do biến thể phụ của Omicron có khả năng lây nhiễm cao hơn, hay là do hiệu quả miễn dịch của vaccine suy giảm theo thời gian”, ông Antoine Flahault - Giám đốc Viện Sức khỏe toàn cầu thuộc Đại học Geneva (Thụy Sĩ) nêu quan điểm.

Đáng chú ý, mặc dù quan ngại về khả năng suy giảm miễn dịch trước các biến thể phụ của Omicron, nhưng chính phủ các nước châu Âu dường như không tính đến giải pháp khôi phục lại các quy định hạn chế như trước. Bồ Đào Nha không có kế hoạch áp dụng trở lại hoặc tăng cường biện pháp mới về giãn cách, hạn chế đi lại. Tại Đức, Bộ trưởng Tư pháp Marco Buschmann từ chối thông qua quy định hạn chế mới cho đến khi nhà chức trách có được bản đánh giá đầy đủ về tác động của phong tỏa, giãn cách trong các làn sóng lây nhiễm trước đó.

Theo ông Lawrence Young, một chuyên gia virus học tại Đại học Warwick (Anh), thế giới hiện vẫn chưa thoát khỏi đại dịch, mối lo ngại lớn nhất ở thời điểm hiện tại chính là việc người dân và chính quyền giảm nhanh mức độ quan tâm đối với Covid-19. Câu hỏi then chốt sẽ là việc dịch bệnh phát triển ra sao ở Tây bán cầu khi khu vực này chuẩn bị bước vào mùa đông.

Mai Phương